سلطه جویی در آفریقا

جنگ قدرت در سومالی میان دولت موقت ضعیف و متزلزل با اتحادیه محاكم اسلامی (UIC) در آستانه تبدیل به جنگی منطقه ای است. دولت موقت سومالی در سال ۲۰۰۴ در تبعید تشكیل شد. ازآن زمان، قدرت این دولت به حالت صوری باقی مانده است. این دولت در تبعید (TFG) به وسیله گروه های رقیب در موگادیشو، پایتخت، به رسمیت شناخته نشده است و نفوذ آن هرگز به آن سوی بیداوا، كه شهر كوچكی در شمال غربی موگادیشو است، گسترش نیافته است.
برای ایالات متحده كه هدفش اعمال سلطه نوین در آفریقا است، سومالی اهمیت ژئوپولیتیكی مهمی دارد؛ چون این كشور در دوراهی حساس مسیر میان خاورمیانه و آسیا قرار دارد. بخش عمده ای از كشتی های نفتكش به ویژه نفتكش های اروپایی وچینی از كنار ساحل این كشور عبور می كنند.
دولت آمریكا ضعف و ناتوانی دولت انتقالی را تشخیص داده است حتی به جای حمایت از این دولت غیرمردمی، چندین گروه توطئه گر را در موگادیشو جمع آوری كرده است و اتحادی به ظاهر برای اعاده صلح و مبارزه با تروریسم درست كرده است. در می ۲۰۰۶ واشنگتن پست آشكار كرد كه این گروه های بی بنیاد، از سوی دولت آمریكا پشتیبانی می شوند. خبرهایی هم كه در پی این افشاگری انتشار یافت حاكی از آن است كه عاملان سیا به سومالی پرواز كرده اند تا مقدار زیادی پول نقد در اختیار این اتحاد ضدتروریسم قرار بدهند. درست مانند عراق وسودان، در سومالی هم «ضدیت با تروریسم» زمینه ای برای مداخله جدید آمریكا شده است.
سومالی تلخی آخرین تهاجم خونین آمریكا را در ۳ اكتبر ،۱۹۹۳ به یاد می آورد. نظامیان آمریكایی و نیروهای سازمان ملل به رهبری آمریكا، با بهانه قراردادن «مأموریتی بشردوستانه» در یك كوشش نافرجام برای كشتن ژنرال فرح عیدید Farah Aidid، رهبر گروه میلیشیا، كه با اشغال سومالی به وسیله آمریكا و سازمان ملل متحد مخالفت می ورزید، بیش از هزار سومالیایی را كشته و هزاران مجروح به جا گذاشتند كه بیشتر آن ها غیرنظامی بودند.
واكنش مردم سومالی به حمایت آمریكا از گروه های ساخته و پرداخته خود در موگادیشو، در نقض لغو ممنوعیت ۱۵ ساله سازمان ملل در مورد ورود اسلحه، بسیار كوبنده بود. ریچارد داندن در ۲۱ ژوئن در ایندیپندنت لندن نوشت: «در می ۲۰۰۶ مردان جوان مسلح از سراسر سومالی به پایتخت ریختند تا به جنگ طلبان حمله ور شوند.
پس از چند جنگ بسیار خونین، همه چیز تمام شد. در این حركت واشنگتن درست خلاف آنچه را می خواست به دست آورد. اتحاد ضدترور مورد حمایت آمریكا، شكست خورد و از سومالی متواری شد.»
● اتحادیه محاكم اسلامی
سومالی از سال ۱۹۹۱ یعنی از وقتی كه دولت رئیس جمهور سابق از هم پاشید و قدرت به دست گروه های چریكی افتاد كه هر كدام وابسته به یك جریان و دسته بودند، دارای حكومت مركزی نبوده است. ۱۵ سال گذشته برای مردم سومالی، كه در فقر و شرایطی توسعه نیافته و عقب مانده زندگی می كنند، فاجعه بار بوده است. سرویس خبری سازمان ملل متحد در گزارشی اعلام داشته بود كه تعداد ثبت نام در مدارس ابتدایی این كشور یكی از پایین ترین درصدها را در جهان دارد. امید به زندگی (میانگین طول عمر) در سومالی ۴۸ سال است.
در چند سال گذشته در واكنش به خشونت و جنگ های بی امان گروه های چریكی، اتحادیه محاكم اسلامی خود را به عنوان قدرتمندترین نیروی جنگی سومالی، تثبیت كرده است. هزینه این اتحادیه به وسیله تجار و اقشاری كه از اوضاع بسیار ناراضی اند، تأمین می شود. اتحادیه محاكم محبوبیت مردمی وسیعی را به دست آورده است زیرا به دنبال برقراری ثبات است و گروه های جنایتكار قانون شكن را در تنگنا قرار داده است. از زمانی كه اتحاد ضدترور مورد حمایت آمریكا از موگادیشو به بیرون رانده شد، اتحادیه محاكم اسلامی كنترل بیشتر شهرهای جنوب سومالی را به دست آورده است. محاكم بازگشایی شده اند، فرودگاه موگادیشو كه به مدت ۱۱ سال تعطیل بود راه اندازی شد و درآگوست صدها نفر به نخستین كشتی كه پس از ۱۰ سال به بندر اصلی موگادیشو وارد شد، خو ش آمد گفتند.
● استراتژی جدید آمریكا
وزارت خارجه آمریكا به دنبال شكست اتحاد ضدترور، مجمعی از گروه های واسطه Contact Groups شامل آمریكا، ایتالیا، بریتانیا، سوئد و نروژ تشكیل داد. تانزانیا، تنها نشانه شركت آفریقا در این مجمع بود. اتحاد آفریقا، جامعه عرب و كشورهای همسایه آفریقایی سومالی كه دارای منافعی در این كشور هستند، تنها به نام ناظر حاضر بودند. گروه های واسطه خواهان پایان دادن فوری به جنگ و گفت وگو برای صلح شدند. همزمان، اتیوپی همسایه سومالی به تشویق آمریكا هزاران سرباز به سومالی فرستاد. اتیوپی یك متحد عمده آمریكا در به اصطلاح جنگ با ترور است. اتیوپی در حال حاضر ۲۵۰۰۰ سرباز مستقر در سومالی دارد. طبق گزارش گروه بین المللی بحران در بروكسل، سربازان اتیوپی «آماده می شوند كه اگر از سوی محاكم اسلامی تهدیدی جدی مشاهده كنند، ضربه ای شدید و سریع به جنوب سومالی وارد كنند.» در جولای، نخست وزیر دولت موقت محمد جدی به این منظور كه برای دولت ناتوان و فاقد قدرت خود، پایه و كمكی ایجاد كند، هزاران سرباز اتیوپیایی را وارد بیداوا كرد. بلافاصله پس از این اقدام ۴۰ عضو كابینه او در مخالفت با این اقدام، در نهایت بی اعتباری، استعفا كردند.
محاكم اسلامی كه در دور اول مذاكرات صلح در خارطوم شركت كرده بودند، پس از این اتفاق مذاكرات را ترك كردند. آنها گفتند در حالی كه ارتش بیگانه كشور را اشغال كرده است، مذاكرات صلحی در كار نخواهد بود. شیخ عبدالقادر علی معاون ریاست اتحادیه محاكم اسلامی، اظهار داشت كه تشكل ما به طور كامل پشتیبان این مذاكرات بود ولی ما نمی توانستیم در حالی كه اسلحه روی سرمان است به مذاكره ادامه دهیم.
● اشغال سومالی به وسیله نیروهای سازمان ملل
جان بولتون سفیر سابق آمریكا در سازمان ملل گفته بود كه مداخله نكردن در سومالی یك گزینه نیست. در ۶ دسامبر یك قطعنامه سازمان ملل كه مورد حمایت آمریكا بود در شورای امنیت تصویب شد. این قطعنامه جانبدارانه خواهان جلوگیری نكردن از ورود سلاح به سومالی بود و ۸۰۰۰ نیروی حافظ صلح را به اشغال این كشور فرامی خواند. جندای فرایزر معاون وزارت خارجه آمریكا در امور آفریقا، منظور از نیروهای حافظ صلح را توضیح داد. او گفت كه هدف دولت آمریكا ایجاد توازن بین اتحاد محاكم اسلامی قدرتمند و دولت ضعیف و متزلزل كشور است. به عبارت دیگر، حضور «حافظان صلح» و ورود سلاح به سومالی به این منظور است كه دولت موقت را كه قدرتش بستگی به حمایت نظامی خارجی دارد، تقویت كنند. جامعه عرب و سایر سازمان های بین المللی اخطار كرده اند كه این قطعنامه می تواند به جنگ داخلی منجر شود، این احتمال به اضافه سیل عظیمی كه ۵۰۰ هزار نفر را بی خانمان كرده است، می تواند به یك بحران انسانی در این كشور منتهی شود.
دولت آمریكا هنوز اصرار به اجرای قطعنامه سازمان ملل در مورد سومالی دارد. ساعتی پس از تصویب قطعنامه، میان محاكم اسلامی و گروه های طرفدار دولت كه به وسیله نیروهای اتیوپی پشتیبانی می شدند، در دینسور (شهری كه بدون كوچكترین مقاومتی و بدون شلیك حتی یك گلوله به دست اتحادیه محاكم اسلامی افتاد.) جنگ درگرفت. در یك كنفرانس مطبوعاتی در ۱۱ دسامبر كه در ستاد اصلی محاكم اسلامی در موگادیشو تشكیل شد، شیخ محمد سعید مسئول امور امنیتی این اتحاد گفت: «دولت اتیوپی باید تا ۷ روز از سومالی بیرون برود و ما اگر آنها خواهان صلح باشند حاضر به مذاكره هستیم. ولی اگر نیروهای خود را عقب نكشند محاكم اسلامی درباره چگونگی اخراج آنها از سومالی تصمیم خواهد گرفت.»
ایالات متحده سعی بر این دارد كه دخالت خود در منطقه را با ترسیم خیالی ارتباط میان اتحادیه محاكم اسلامی با القاعده، در چارچوب تلاش برای مبارزه با تروریسم نشان دهد. برای انجام این كار به همه كسانی كه نسبت به نفوذ و استیلای آمریكا مقاومت نشان می دهند، برچسب «تروریست» می زند. همان روشی كه برای بی اعتبار كردن اتحادیه محاكم اسلامی در سومالی كه برخوردار از حمایت مردمی در بیشتر نقاط سومالی جنوبی و مركزی است به كار گرفته می شود.

نوشته: كریس بانك ـ منبع: پی.اس.ال
برگردان: پوراندخت مجلسی

منبع : روزنامه ایران