سال جنبش های انتخاباتی در آمریکای لاتین

سال ۲۰۰۶ سال انتخابات و سال جنبش های انتخاباتی آمریكای لاتین بود. سالی كه به دلیل پیروزی پیاپی رهبران و چهره های مخالف آمریكا، بهار انقلابیون نام گرفته است. ۱۰ كشور بزرگ منطقه ای كه روزگاری به عنوان حیاط خلوت آمریكا معروف بودند، سرنوشت تازه ای را برای خود رقم زدند. در بین این ۹ كشور مردم ۶ كشور چپ گرایان را برگزیدند. اما پرواضح است كه این تصمیم مردمی خوشایند ساكنان كاخ سفید كه سال ها نگاهشان به منابع غنی و بی كران طبیعی آمریكای لاتین خیره شده است، نیست. آمریكا ترجیح داده از آمریكای لاتین همانند سال های متمادی پیش به عنوان یك پایگاه امن بهره گیرد.
حال با جنبش های سیاسی جدیدی كه بر پایه انتخاباتی آزاد ظهور كرده اند رؤیاها و نقشه های دیرینه آمریكا به هم ریخته است.
نخستین كشوری كه در این روند پیشگام شد، «بولیوی» بود. از ژانویه ۲۰۰۶ «اوو مورالس» رهبر جنبش سوسیالیسم كه با كسب ۵۳ درصد آرا، از رقبای خود پیشی گرفته بود، به عنوان رئیس جمهور استقلال طلب بولیوی سوگند یاد كرد. «اوو مورالس» كه از دوستان نزدیك چاوز به شمار می آید، سیاست هایش را نیز مطابق الگوی چاوز پیش برد. او سیاست لغو خصوصی سازی را مطرح و اعلام كرد تمام تولیدكننده های صادرات مربوط به درخت كك باید زیرنظر دولت قرار گیرند.
«اوو مورالس» كه طبق قوانین بولیوی برای ۵ سال پست ریاست جمهوری این كشور را در دست خواهد داشت، وعده داده است با اصلاحات اقتصادی خود، این كشور را دوباره از نو بسازد از همین روست كه صنایع هیدروكربن بویژه گاز این كشور ملی شد.
دومین كشوری كه در سال ۲۰۰۶ شاهد جنبشی انتخاباتی بود، شیلی است. در دور دوم این انتخابات كه ۱۵ ژانویه ۲۰۰۶ صورت گرفت میشله باشله كه از جمله شكنجه شدگان به دست حكومت دیكتاتوری پینوشه است و پدرش نیز در همین دوره كشته شده است، با ۵۳ درصد آرا بر رقیب خود «سباستین پینرا» یكی از میلیاردهای شیلی پیروز شد.
انتخاب باشله برای شیلیایی ها بسیار خاطره انگیز بود. «باشله» بعد از دوران زندان به «برلین» گریخت و سال ۱۹۷۹ به كشور بازگشت و در سال ۱۹۸۰ زمانی كه مردم دیگر حاضر نشدند زیر بار حكومت پینوشه زندگی كنند، وزیر بهداشت دولت «ریكاردو لائوس» شد. «میشله باشله» از دید ناظران یك سوسیالیست میانه است. «میشله باشله» طبق وعده های خود بر آن است كه شیلی از فقر و تنگدستی خلاص شود و به سوی جامعه ای آزاد حركت كند. «باشله» در عین داشتن كرسی ریاست جمهوری، عضو شاخص حزب سوسیالیست است كه از سال ۱۹۹۰ تاكنون حزب حاكم شیلی بوده است.
نتیجه رویدادی كه در انتخابات كاستاریكا بوقوع پیوست برخلاف زنجیره حوادث آمریكای لاتین بود. ۵ فوریه ۲۰۰۶ «اسكار آریاس»، برنده انتخابات ریاست جمهوری كاستاریكا شد.
چهره ای لیبرال كه بزودی به حریفی برای كاسترو و چاوز تبدیل شد.
او در سال ۱۹۸۷ بخاطر فعالیت هایش برای به امضا رساندن توافقنامه صلح میان كشورهای آمریكای مركزی (گواتمالا، السالوادور، هندوراس و همچنین نیكاراگوئه) موفق شد جایزه صلح نوبل آن سال را از آن خود كند. «آریاس» در سال ۲۰۰۶ نیز كاندیدای ریاست جمهوری شد و موفق شد تنها با ۱۸‎/۱۶۹ رأی بیشتر رقیب خود «اتون سولیس» را كه گرایش چپ میانه داشت، شكست دهد.
«آریاس» در انتخابات ۲۰۰۶ بیش از همه از حمایت رسانه های غرب برخوردار بود و همین یكی از دلایل پیروزی او قلمداد می شود. اكنون او تنها تكیه گاه آمریكایی ها در مواجهه با رهبران جدید آمریكای لاتین است.
مردم كلمبیا، ۲۸ ماه می برای دومین بار پیاپی به سیاستمداری رأی دادند كه اصلاحات اجتماعی در كلمبیا را به نام خود ثبت كرده است. این نخستین بار در تاریخ كلمبیا است كه مردم دو بار پیاپی به یك فرد رأی می دهند. این آرا در واقع دستمزد آلوارو اوریبه است كسی كه سال ۲۰۰۲ به عنوان چهل وسومین رئیس جمهور كلمبیا حكومت را در اختیار گرفت و در سال ۲۰۰۶ نیز دوباره انتخاب شد.
«اوریبه» فعالیت های سیاسی خود را از ۱۹۷۶ در زمان ریاست جمهوری «آلفونسو لوپز میشلسن» شروع كرد. در سال ۱۹۸۳ پدر او به دست شورشیان «فارك» كشته شد. بیشترین فعالیت «اوریبه» بر مبارزه با مواد مخدر متمركز شده است و همین باعث شد تا در انتخابات امسال ۶۲ درصد آرا را از آن خود كند. این درحالی است كه خط مشی وی به عنوان یك رجل سیاسی همواره موضوع مورد مجادله مخالفان و موافقان خود بوده است.
كشور بعدی كه نسیم انتخابات در آن وزیدن گرفت پرو بود. در انتخابات ۳ ژوئن پرو دو نامزد حضور داشتند. «اولانتا هومالا» عضو حزب ناسیونالیست رادیكال با گرایش های چپ گرایانه و «آلن گارسیا» كسی كه در فاصله سال های ۱۹۸۵ تا ۱۹۹۰ نیز بر مسند ریاست جمهوری پرو نشسته بود. در نهایت شمارس آرا در پرو حاكی از پیروزی «آلن گارسیا» با مجموع ۵۳ درصد آرا بود.
«آلن گارسیا» افكاری راستی دارد و به همین لحاظ هم در دوره نخست ریاست جمهوری خود و هم در این دوره روابط نزدیكی با واشنگتن بر قرار كرده است. او دیدگاهی منفی و رقابت جویانه نسبت به چاوز دارد و روابط خصمانه او با ونزوئلا طوری است كه چاوز خواستار عذر خواهی وی از ملت ونزوئلا شده است.
دوم جولای نوبت مكزیك بود كه سرنوشت آینده سیاسی خود را در هیاهوی رقابت جناح های درگیر مشخص كند. در انتخابات مكزیك ۵ كاندیدا حضور داشتند كه سه نفر از آنها نام آور بودند: «روبرتو مادرازو»، «اوبرادو» و «فیلیپه كالدرون». كه در نهایت «فیلیپه كالدرون» موفق شد با ۳۶‎/۳۸ درصد آرا بر رقبای خود پیشی بگیرد.
گرایش سیاسی «كالدرون» راست میانه است و در سخنرانی های انتخاباتی خود وعده داده است در كنار اصلاحات اقتصادی، وضع اجتماعی مكزیك را نیز بهبود بخشد. او در عین حال عضو حزب ملی مكزیك با گرایش راست است كه وی میان سال های ۱۹۹۶ تا ۱۹۹۹ ریاست آن را برعهده داشت.
انتخابات ۲۰۰۶ برزیل، از هیجان سیاسی بالایی برخوردار شد.
كشوری كه در ۲۹ اكتبر، خود دیگر بار به چپگرایان آغوش گشود. «لولا داسیلوا» كه در دوره قبل نیز برنده انتخابات شده بود، برای بار دوم با كسب ۶۰ درصد آرا، موفق شد همچنان كرسی ریاست جمهوری برزیل را در اختیار بگیرد. انتخابات برزیل در دو دور برگزار شد كه در دور دوم «لولا داسیلوا» از جناح چپ و «جرالدو الكمین» عضو حزب سوسیال دموكرات كه می توان او را نماینده طبقه صاحب ثروت برزیل دانست، حضور داشتند. «لولا» بزرگترین هدف دولت خود را جهانی شدن برزیل خوانده است. او سیاست های خود را طوری تنظیم كرده كه درست مخالف آن چیزی است كه آمریكا برای برزیل ترسیم كرده بود.
درست به همین دلیل بود كه آمریكا در انتخابات سال ۲۰۰۶ برزیل تمام توان خود را به كار گرفت تا «لولا» را از صحنه رقابت ها بیرون كند. اما لولا كه همچنان تلاش خود را صرف بهینه سازی وضع اقتصادی برزیل كرده، موفق شد با ۶۰‎/۸ درصد آرا از رقیب خود «الكمین» با ۳۹‎/۱۷ درصد آرا پیشی بگیرد.
بعد از برزیل نوبت نیكاراگوئه بود تا در ۵ نوامبر به بازگشت انقلابیون ساندنیست به صحنه سیاست خوشامد گوید. در نیكاراگوئه مردم به سراغ كسی رفتند كه پیشتر یكبار او را در چنین پستی آزموده بودند. «دانیل اورتگا»، كسی كه در سال های ۱۹۸۵ و ۱۹۹۰ نیز حاكمیت كشورش را در دست داشت و معروف ترین چهره كنونی ساندنیست ها، در نیكاراگوئه است. اورتگا در این انتخابات باید ۳ رقیب خود را كنار می زد. این سه رقیب «ادواردو مونته آلگره»، عضو حزب لیبرال ملی؛ «ادموند و جاركوین» و «خوزه ریزو» كه او نیز عضو حزب لیبرال است، بودند. نكته مهم در پیروزی اورتگا این است كه وی از مخالفان تاریخی واشنگتن به حساب می آید و مردم او را به دلیل افكار بشدت غیر لیبرالش برای احراز پست ریاست جمهوری برگزیدند. البته برخی ناظران پرهیز او در سخنرانی های انتخاباتی اش از موضعگیری علیه آمریكا را نشانه گرایش های راست تلقی كردند. اما این كه او در ۵ سال آینده چگونه عمل كند، هنوز مشخص نیست.
اكوادور با انتخابات ۲۹ نوامبر خود به حلقه ای قدرتمند از زنجیره كشورهای مخالف كاخ سفید آمریكای لاتین تبدیل شد. انتخابات اكوادور در دو مرحله برگزار شد. در دور نخست انتخابات كه ۱۵ اكتبر برگزار شد ۱۳ نفر كاندیدا بودند كه از میان آنها «آلوارو نوبا» تاجر موز و نماینده طبقه مرفه اكوادور در مكان نخست قرار گرفت و «رافائل كوره آ» باگرایش چپ مكان دوم انتخابات را احراز كرد. در دور دوم انتخابات یعنی ۲۶ نوامبر صف آرایی این دو نامزد دیدنی بود. برخلاف آنچه انتظار می رفت «كوره آ» توانست با
۵۶‎/۶۷ درصد آرا از «نوبا» كه ۴۳‎/۳۳ درصد آرا را به دست آورده بود، جلوتر بایستد.
كوره آگفته است نظام سیاسی اكوادور نیاز به بازنگری كلی دارد. وی همچنین وعده داد كه مقابله با كشورهای سلطه طلب جهان را در سر لوحه كارش قرار خواهد داد و در این راستا سیاست نفتی اكوادور را دگرگون خواهد كرد.
آخرین كشوری كه در سال ۲۰۰۶ انتخابات شگفتی ساز را تجربه كرد، ونزوئلا بود. روز سوم دسامبر هوگو چاوز كه از سال ۱۹۹۹ همین پست را در اختیار داشت، برای بار سوم به عنوان رئیس جمهوری ونزوئلا انتخاب شد. رقیب چاوز در این انتخابات «مانوئل روزاس» حاكم استان زولیتا و عضو حزب «عصر جدید» (UN Nueo Tiempo) بود.
انتخابات ونزوئلا چنان كه انتظار می رفت پر از شور و هیجان بود در انتخابات سوم دسامبر ونزوئلا ۹۸‎/۲۹ درصد واجدین شرایط ونزوئلا در انتخابات شركت كردند كه از آن میان «هوگو چاوز» موفق شد با ۶۲‎/۸۷درصد آرا انتخاب شود.
به این ترتیب زنجیره جنبش های انتخاباتی آمریكای لاتین با پیروزی دوباره لیدر چپگرایان در ونزوئلا تكمیل شد.

بنفشه غلامی

منبع : روزنامه ایران