آیه «تطهیر» دلیلی بر عصمت اهل بیت(ع)

انما یریدالله لیذهب عنكم الرجس اهل البیت و یطهركم تطهیرا (احزاب- ۳۳)؛ «خدا چنین می خواهد كه رجس هر آلایشی را از شما اهل بیت ببرد و شما را از هر عیب پاك ومنزه گرداند.»
كلمه «انما» در آیه انحصار خواست خدا را می رساند و می فهماند كه خدا خواسته رجس و پلیدی را تنها از اهل بیت دور كند و به آنان عصمت دهد، و كلمه: اهل البیت، چه این كه صرفاً برای اختصاص باشد، تا غیراهل خانه داخل حكم نشوند، و چه این كه این كلمه نوعی مدح باشد، و چه این كه ندا، و به معنای «ای اهل بیت» بوده باشد، علی ای حال دلالت دارد بر این كه دور كردن رجس و پلیدی از آنان و تطهیرشان مساله ای است مختص به آنان، بنابراین در آیه شریفه، در حقیقت دو تا قصر و انحصار به كار رفته؛ یكی انحصار اراده و خواست خدا در بردن و دور كردن پلیدی و تطهیر اهل بیت، دوم انحصار این عصمت و دوری پلیدی در اهل بیت.
حالا باید دید اهل بیت كیست؟ مسلم زنان آن جناب جزء اهل بیت او نیستند، برای این كه هیچ گاه صحیح نیست ضمیر مردان را بر زنان ارجاع داد و به زنان گفت: (عنكم؛ از شما)، بلكه اگر همسران هم اهل بیت بودند، باید می فرمود: (عنكن) بعضی برای فرار از این اشكال گفته اند: این وقتی است كه تنها زنان مراد باشند و اما اگر زن و مرد اهل بیت همه مورد نظر باشند، اشكال ندارد كه ضمیر (عنكم) به آنان خطاب شود، همچنان كه بعضی دیگر گفته اند: مراد به اهل البیت اهل بیت الحرام است كه در آیه: ان اولیاوه الا المتقون، آنان را متقی خوانده و بعضی دیگر گفته اند: مراد اهل مسجد رسول خدا(ص) است و بعضی گفته اند: همه آن كسانی است كه در عرف جزو خاندان آن جناب به شمار می روند، چه همسرانش و چه خویشاوندان و نزدیكانش، یعنی آل عباس و آل عقیل و آل جعفر و آل علی و بعضی گفته اند: مراد خود رسول خدا(ص) و همسران او است و شاید آن چه به عكرمه و عروه نسبت داده اند همین باشد، چون آن ها گفته اند: مراد تنها و تنها همسران رسول خدا(ص) است.
و به هر حال، مراد به بردن رجس و تطهیر اهل بیت تنها همان تقوای دینی و اجتناب از نواهی و امتثال اوامر است و بنابراین معنای آیه این است كه خدای تعالی از این تكالیف دینی كه متوجه شما كرده سودی نمی برد و نمی خواهد سود ببرد، بلكه می خواهد شما را پاك كند و پلیدی را از شما دور سازد. از این رو آیه شریفه در حد آیه:
ما یریدالله لیجعل علیكم من حرج ولكن یرید لیطهركم ولیتم نعمته علیكم. (مائده -۶)؛ خدا نمی خواهد بیهوده بار شما را سنگین كند، بلكه می خواهد پاكتان سازد و نعمت خود را برشما تمام كند.
و اگر معنا این باشد، آن وقت آیه شریفه، با هیچ یك از چند معنا كه گذشت نمی سازد، چون این معنا با اختصاص آیه به اهل بیت منافات دارد، زیرا خدا این گونه تطهیر را برای عموم مسلمانان و مكلفین به احكام دین می خواهد، نه برای خصوص اهل بیت، و حال آن كه گفتیم آیه شریفه دو انحصار را می رساند و دومی انحصار تطهیر در اهل بیت است.
در روایت آمده كه آیه شریفه در شان رسول خدا(ص) و علی(ع) و فاطمه(س) و حسن(ع) و حسین(ع) نازل شده است و احدی در این فضیلت با آنان شركت ندارند و این روایات بسیار است و بیش از هفتاد حدیث است كه بیشتر آن ها از طرق اهل سنت است.
بنابر آن چه گفته شده كلمه اهل البیت، در عرف قرآن اسم خاص است، كه هرجا برده شود، منظور پنج تن هستند، یعنی رسول خدا(ص) ، حضرت علی(ع)، حضرت فاطمه (س) ، حضرت امام حسن(ع) و امام حسین(ع) و بر هیچ كس دیگر اطلاق نمی شود.
كلمه «رجس» به كسر را و سكون جیم. صفتی است از ماده رجاست، یعنی پلیدی، و قذرات و پلیدی قذرات هیاتی است در نفس آدمی، و نیز هیأتی است در ظاهر موجود پلید كه آدمی از آن نفرت می نماید؛ اولی مانند پلیدی رذائل و دومی مانند پلیدی خوك همچنان كه قرآن كریم هر دو معنا را بیان كرده، درباره پلیدی ظاهر فرموده:
او لحم خنزیر فانه رجس؛ یا گوشت خوك كه پلید است (انعام- ۱۴۵) و هم در پلیدی های معنوی مانند شرك و كفر و اعمال ناشایست به كار زده و فرموده: «و آن هایی كه در دل بیمارند، قرآن پلیدی دیگری بر پلیدی هایشان می افزاید و می میرند در حالی كه كافرند.» (توبه- ۱۲۵)
و این كلمه به هر معنا كه باشد نسبت به انسان عبارت است از ادراكی نفسانی، و اثری شعوری كه از علاقه و بستگی قلب به اعتقادی باطل یا عملی زشت حاصل می شود.
وقتی می گوییم انسان پلید، یعنی انسانی كه به خاطر دلبستگی به عقاید باطل، یا عمل باطل دلش دچار پلیدی شده است و با در نظر گرفتن این كه كلمه رجس در آیه شریفه الف و لام دارد كه جنس را می رساند، معنایش این می شود كه خدا می خواهد تمامی انواع پلیدی ها و هیات های خبیثه و رذیله، را از نفس شما ببرد، هیات هایی كه اعتقاد حق و عمل حق را از انسان می گیرد، و چنین ازاله ای با عصمت الهیه منطبق می شود و آن عبارت است از صورت علمیه ای در نفس كه انسان را از هر باطلی، چه عقاید و چه اعمال حفظ می كند.
پس آیه شریفه یكی از ادله عصمت اهل بیت است. و مراد به تطهیر در جمله: (یطهركم تطهیراً) كه با مصدر تطهیر تاكید شده زایل ساختن اثر رجس، به وسیله وارد كردن مقابل آن است و آن عبارت است از اعتقاد به حق، پس تطهیر اهل بیت عبارت شد، از این كه ایشان را مجهز به ادراك حق كند، حق در اعتقاد و حق در عمل و آن وقت مراد با اراده این معنا(خدا می خواهد چنین كند)، نیز اراده تكوینی می شود، چون قبلاً هم گفتیم اراده تشریعی را كه منشأ تكالیف دینی و منشأ متوجه ساختن آن تكالیف به مكلفین است.
اصلاً با این مقام سازگار نیست، پس معنای آیه این شد كه خدای سبحان مستمراً و دایماً اراده دارد شما را به این موهبت یعنی موهبت عصمت اختصاص دهد، به این طریق كه اعتقاد باطل و اثر عمل زشت را از شما،اهل بیت ببرد و در جای آن عصمتی بیاورد كه حتی اثری از آن اعتقاد باطل و عمل زشت در دل هایتان باقی نگذارد.

منبع: تفسیرالمیزان
امیر میرابی

منبع : روزنامه جوان