برگزاری بیست و دومین جشنواره موسیقی فجر از منظر اهالی موسیقی

خوب بود .... نه بد بود ..... بلیت ها گران بود.... جشنواره همیشه خوب است... استفاده كردیم... تكنوازی ها جالب بودند....گروه شیلی چه اجرایی داشت....این همه پول دادیم،چه برنامه ای دیدیم...واقعاً كه... من فكرش را هم نمی كردم كه دو كشور تا این اندازه بتوانند موسیقی شان را با هم تلفیق كنند. بلیتهای دانشجویی مناسب بودند...منظم بود....چرا باز هم برخی از چهره های بزرگ نبودند، مگر قولش را ندادند؟...كار چكناواریان دیدنی و شنیدنی بود... ای... مثل همیشه... همچنین فرقی نداشت.... سخنرانی ها جالب بود...
همیشه بعد از هر جشنواره ای، آن دسته از علاقه مندان یا به قول خودشان جشنواره بروها، دور هم جمع می شوند وبا نقل اتفاق های جشنواره ، ازآن ها و اجراهای جشنواره برای خودشان خاطره می سازند.
گاه خاطره های خوب و گاه خاطره های بد... به هر حال این نقل ها تمامی ندارد و همیشه هم شنیدنشان تازه است، حتی اگر بعد از۱۰ سال باز در جشنواره بعدی تكرار شوند، اما شنیدن نظرات آن دسته ای كه خود درگیر برگزاری جشنواره اند یا در آن شركت كرده اند، چیز دیگری است. با برخی از اهالی موسیقی صحبت كردیم و تفاوت های جشنواره امسال را در نسبت با سال های گذشته جویا شدیم. برخی معتقد بودند كه خیلی بهتر بوده، بعضی هم اعتقاد داشتند كه فرقی با جشنواره های سال های گذشته نداشته ... برخی هم ....
محمد حسین ایمانی خوشخو، معاون وزیر ارشاد در امور هنری، درپایان نشست خبری كه پس از برگزاری جشنواره در هفته گذشته برگزار شد، پیرامون این تفاوت ها گفت:جشنواره بیست و دوم متأثر از سیاست های فرهنگی هنری دولت نهم بود. مهم ترین ویژگی جشنواره امسال را باید در ارائه آثار متفاوت جست وجو كرد، چرا كه امسال ما شاهد حضور معنوی موسیقی و كارایی موسیقی در مقام موسیقی متفكر بودیم و نمونه های بارزی از موسیقی فاخر ایرانی ارائه شد كه جای خوشحالی دارد.
این اتفاق هم در ارائه آثار گروه های داخلی و هم درمورد گروه های خارجی رخ داد و خوشبختانه مضامین دینی به صورت خلاقه وارد هنر ایرانی شده است.از این نظر، چون جشنواره موسیقی توانست توانایی خود را در عرصه های دینی به نمایش بگذارد، شخصاً خوشحالم. همچنین باید بگویم كه حضور كشورهای خارجی در ایران و دعوت از آ نها از دیگر شاخصه های جشنواره امسال بود.یعنی ما امسال دیگر همچون سالهای گذشته صرفاً برای آشنایی مردم با گروه های خارجی از آن ها دعوت نكردیم، بلكه می خواستیم این اتفاق به مثابه یك تبادل تجربه باشد. ما از اركستر ارمنستان دعوت می كنیم و بعد نویسنده ای همچون سید مهدی شجاعی داستانی را در مورد پیامبر(ص) می نویسد و حلقه اتصال این دو لوریس چكناواریان می شود تا سمفونی رسول عشق و امید را ارائه كند.
موسیقی فاخر یعنی چنین هنرهایی كه ما در اجرای تلفیقی گروه شیلی به همراه نوازنده های ایرانی و همچنین اجرای اوكراین و گروه شمس نمونه های بارز آن را دیدیم و امیدوارم تا اندازه ای توانسته باشیم در شناساندن موسیقی فاخر ایرانی به جهانیان كمك كرده باشیم. در بخش پژوهش و تئوری موسیقی هم امسال اتفاق های بسیار مباركی رخ داد. از سوی دیگر حضور معاون شورای جهانی موسیقی در جشنواره امسال هم اتفاق بسیار خوبی بود تا شاید ما بتوانیم در آینده ای نزدیك كشورمان را به عنوان پایگاهی برای هماهنگی موسیقایی كشورهای همسایه قرار دهیم. از دیگر مسائل مهم جشنواره امسال تمركززدایی جشنواره از پایتخت بود و لذا بخش مهمی از جشنواره را در چابهار برگزار كردیم. همه این رخدادها نشان از هدفمندی و تأثیر سیاستگذاری های هنری در دولت نهم دارد.
كامبیز روشن روان، دبیر جشنواره امسال، نیز با تأیید صحبت های ایمانی خوشخو بر برتری كیفیت بر كمیت تأكید می كند و می گوید: برای نخستین بار این جشنواره به موسیقی نگاه كیفی داشت تا كمی،به نظر می رسد افزایش تعداد سالن های اجرا، تأثیر بسزایی در اجراها داشته و گروه ها كه در ۹ سالن به اجرای برنامه می پرداختند، با خیال راحت روی سن می رفتند و تمام سعی ما بر این بود كه امسال در هر سالن در روز تنها یك برنامه اجرا شود.
برای نخستین بار كتاب ۲۲سال جشنواره موسیقی فجر قبل از آغاز جشنواره منتشر شد.همچنین بولتن روزانه جشنواره و بروشورهای مخصوص گروه ها به صورت رنگی و اختصاصی گروه های مختلف چاپ شد. درزمینه بلیت فروشی ما مشكل پیش فروش بلیت ها را نداشتیم و تخفیف های نیم بهای دانشجویی دل بسیاری از جوانان را شاد كرد. جشنواره بیست و دوم را شاید بتوان گسترده ترین جشنواره موسیقی در طول این سال ها نام برد.
بخش جوان و پژوهشی ما هم از قدرت بالایی برخوردار بودند. حضور معاون شورای جهانی موسیقی در ایران و این جشنواره نیز مبارك بود. وی پس از دیدن چند برنامه جشنواره بسیار تعجب كرد كه در ایران چنین جشنواره ای وجود دارد و این كه چطور با چنین تنوعی این جشنواره برگزار می شود. بخش ملل مسلمان نیز با توفیق خوبی روبه رو بود و به هر حال با توجه به همزمانی سال نوی میلادی و جشنواره و محدودیت ما در دعوت از گروه های خارجی، بخش بین الملل هم با حضور گروه های موفقی چون شیلی با موفقیت مواجه شد. روی هم رفته جشنواره را موفق ارزیابی می كنم.
محمدحسین احمدی رئیس دفتر شعر و موسیقی، نیز جشنواره امسال را جشنواره گروه های گوناگون نامید و ادامه داد: پیش از این هرگز جشنواره موسیقی چنین متنوع برگزار نشده بود كه هم موسیقی نواحی، اركسترها، بخش تكنوازی، بین الملل، سخنرانی و... همه جمع باشند. برنامه هایی كه هركدامشان یك جشنواره است.
بخش بانوان و اختصاص یك سالن با كادر تماماً خانم از دیگر اتفاق های امسال بود تا بتوانیم در رعایت مسائل اسلامی نیز موفق عمل كنیم. امسال ما كمترین بلیت اهدایی را به ارگان ها و نهادها داشتیم و بیشتر حاضران در جشنواره را دانشجویان، علاقه مندان و به هر حال كسانی كه بلیتها را خریده بودند، تشكیل می دادند. حضور شخصیت های مهم فرهنگی هنری و موسیقایی در این جشنواره از دیگر تفاوتهای این دوره با سال های گذشته بود. به هر حال، عزم ملی بسیج شده بود كه توانستیم موفق عمل كنیم و طبق برنامه هایی كه برای جشنواره سال های آتی نیز داریم، امیدوارم این روند ادامه پیدا كند.
علیرضا قربانی خواننده اركستر موسیقی ملی ایران و گروه موسیقی «ایرانی» درمورد تفاوت های جشنواره امسال گفت: تلاش كردیم به بهترین نحو برنامه را اجرا كنیم .خدا را شكر با توجه به استقبال مردم از برنامه اركستر موسیقی ملی ایران و گروه جوان «ایرانی» از اجرا در جشنواره فجر راضی هستم. اگرچه باز هم كمی ناهماهنگی در بخش های اجرایی جشنواره وجود داشت و انگار تبدیل به فرهنگ عمومی جشنواره شده است.اگرچه معتقدم كه برگزاركنندگان جشنواره به هر حال تمام تلاش خود را برای هرچه بهتر برگزاری آن می كنند و امسال هم كردند و خوشبختانه از گروه های جوان شناخته شده هم دعوت شده بود. فكر می كنم اگر افراد جدید و قوی به جشنواره معرفی نشوند، جشنواره چیزی نخواهد بود جز تكرار مكررات.
مهرداد دلنوازی، سرپرست گروه موسیقی دستگاهی دلنوازی، نیز خواستار حمایت از نقاط مثبت جشنواره موسیقی امسال شد و گفت: چون جشنواره موسیقی امسال حركتی متفاوت و روبه رشد بود، من رعایت نكات حمایتی از جشنواره و دست اندركاران آن را كاملاً ضروری می دانم . به نظر من، در چنین حركت های متعالی باید از نقاط مثبت چنین جشنواره هایی حمایت كرد و كمتر نقاط ضعف آن را زیر ذره بین برد.
وی با اشاره به این كه به طور كلی جشنواره موسیقی امسال نسبت به جشنواره های سال های گذشته موفق تر بود، افزود: كامبیز روشن روان به دلیل داشتن خصوصیات ویژه هنری و اخلاقی به خوبی از سیاست محوله دبیری برآمده بود و من حمایت از حركت های مثبت وی را از وظایف خود می دانم . مشكلات دیرینه در كارهای هنری با ایجاد وحدت و همدلی، نگرش به حركت های مثبت و كم كردن نقاط ضعف مرتفع می شود و با بزرگ كردن نقاط منفی همیشه رویكردی منفی و مخرب پیش رو خواهد بود .
اینارسولبو، معاون شورای جهانی موسیقی، نیز با قدردانی از دعوت وی برای حضور در جشنواره موسیقی فجر گفته است : موسیقی ایرانی از كهن ترین و تأثیرگذارترین موسیقی های دنیاست و حتی هنرمندان غربی نیز در مواردی از این موسیقی تأثیر گرفته اند . حفاظت و صیانت از موسیقی كشورهای مختلف بدون شناخت فرهنگ آن كشورها امكان پذیر نیست .
وی با اشاره به این كه موسیقی های متفاوتی در جهان وجود دارد كه از فرهنگهای مختلف سرچشمه می گیرد، افزود : یكی از اهداف شورای جهانی موسیقی شناخت موسیقی های موجود است و سازمان های دولتی و غیر دولتی و سازمان یونسكو باید تلاش كنند نیازهای انواع موسیقی برآورده شود .
ارفع اطرایی، مشاور امور بانوان جشنواره در تشریح وضعیت موسیقی بانوان گفت :یكی از بزرگترین معضلات جشنواره موسیقی فجر این است كه هر سال تمامی عوامل جشنواره از دبیرخانه تا عوامل صحنه تغییر می كنند و در نتیجه تجربیات عوامل كارآزموده منتقل نمی شود.این مسأله موجب می شود تا جشنواره تقریباً هر سال از صفر شروع كند و نتواند به آن سطح مطلوب و قابل قبول برسد.شاهین فرهت آهنگساز نیز كه اثرش در جشنواره موسیقی فجر اجرا شد، گفت: از اجرای سمفونی پیامبراكرم (ص) كه توسط اركستر سمفونیك تهران در تالار وحدت انجام شد، استقبال خوبی شد؛ اما اركستر زمان كافی برای تمرین نداشته است. این اثر ۴۵ دقیقه ای به حداقل ۳ماه تمرین نیاز داشت و كار بسیار مشكلی بود كه البته اركستر سمفونیك تهران سعی خود را انجام داد. من از اجرای سمفونی توسط اركستر سمفونیك تهران و از نادر مشایخی برای پذیرفتن اجرای این اثر تشكر می كنم.
وی ادامه داد: كیفیت برگزاری جشنواره یكی از مسائلی بود كه در برنامه ریزی های جشنواره بسیار مطرح بود. البته در كنار این كیفیت، به مراتب از نظر كمیت نیز گروه های موسیقی حضوری چشمگیر داشتند و برنامه ها سر وقت انجام می شد. یكی از بخش هایی كه مفید و البته قابل توجه بود، حضور جوانان مشتاق در سخنرانی ها در ۱۰ روز برگزاری جشنواره و بحث ، بررسی و آسیب شناسی مسائل و مشكلات عرصه موسیقی بود .
ازجمله محاسن برگزاری چنین نشست هایی طرح مسائل مربوط به موسیقی آوازی و ایرانی است، چراكه به نظر من آنچه در این شرایط جای بحث دارد بررسی مسائل و مشكلات موسیقی دستگاهی ایران و جایگاه موسیقی كلاسیك در ایران است كه باید با كارشناسان موسیقی كلاسیك و موسیقی ایران به بحث وگفت وگو نشست و این امكان به وجود نمی آید مگر با برنامه ریزی درست در زمینه برگزاری چنین نشست هایی در طول سال كه اغلب با همكاری خانه موسیقی و یا وزارت ارشاد انجام می شود.
فرهت همچنین درباره استقبال مخاطبان از بخش پژوهشی جشنواره بیست ودوم گفت:در سال های گذشته در بخش های سخنرانی جشنواره شركت كرده بودم، اما امسال استقبال بهتر بود و من از این مسأله بسیار خرسندم و امیدوارم در آینده برنامه های متنوع تری برای برگزاری نشست های مربوط به مشكلات درعرصه موسیقی داشته باشیم، چراكه معتقدم جوانان مشتاق در زمینه موسیقی تشنه دانستن هستند.
رامین صدیقی، مدیرعامل نشر موسیقی هرمس كه امسال به عنوان ناشر برگزیده موسیقی كشور معرفی شد، در مورد جشنواره امسال گفت: من اجرای گروه موسیقی شیلی را دیدم و این گروه با اجرایی متفاوت و ارائه آثاری از آهنگسازان بزرگ چون ویكتور خارا حس نوستالژی مخاطب را قلقلك می داد. دعوت از این گروه در این زمان اندك به جشنواره اقدام خیلی موفقی بود. در كل، من به بیشتر برنامه های پژوهشی كه در خانه هنرمندان برگزار می شد می رفتم كه برخی از آن ها خوب و برخی دیگر واقعاً در حد یك تحقیق مختصر دانشجویی بودند؛ در حالی كه جشنواره جای این نیست كه كسی بخواهد تازه شانس خود را امتحان كند. به هر حال باز هم روی دعوت از گروه های بین الملل تأكید می كنم كه در این تنگی وقت واقعاً گروه های خوبی دعوت شده بودند.
وی در مورد این كه در اختتامیه امسال از یك ناشر موسیقی تقدیر شد، گفت: از این كه به هر حال به دیگر افرادی كه در عرصه موسیقی فعال هستند توجه می شود، سپاسگزارم و این نشان از رشد محتوایی جشنواره دارد.
نوشین عقیقی، سرپرست گروه موسیقی یاران نیز گفت:حضور بانوان در عرصه موسیقی همواره در نوعی خاموشی به سر برده، اما خوشبختانه از آنجا كه آقای روشن روان، دبیر این دوره از جشنواره، خود از اهالی موسیقی و آشنا به مسائل ومشكلات موسیقی و البته موسیقی بانوان است. به خوبی توانست از پس جشنواره بین المللی موسیقی برآید و جز در مواردی با مشكلی مواجه نشدیم. امسال هریك از گروه های موسیقی حرفی برای گفتن داشت و امیدوارم سال به سال گروه ها با كیفیت بهتری در مناسبت هایی مانند جشنواره موسیقی و یا مناسبت های مختلف حاضر شوند.
وی در ادامه به كیفیت گروه های موسیقی ویژه بانوان در جشنواره اشاره كرد و افزود:تنوع در اجرا یكی از ویژگی های این دوره از جشنواره بود. در بخش بانوان، تمام گونه های موسیقی پاپ،محلی،سنتی و عرفانی وجود داشت.
جدا از مسائلی كه مربوط به حوزه دبیری جشنواره، می شد، بیست ودومین دوره از جشنواره موسیقی فجر از نظر اجرایی ضعف هایی نیز داشت. تالار فرهنگ قدیمی ترین سالن مربوط به، موسیقی را با كمترین امكانات و بدون كوچكترین تبلیغات به بخش بانوان اختصاص داده بودند و از سوی دیگر، هیچ تسهیلات ویژه برای دیدن فعالیت گروه های موسیقی حاضر در جشنواره برای اهالی موسیقی قائل نشده بودند و من مجبور شدم برای همكاری با گروه موسیقی یاران به سرپرستی افلیا پرتو بلیت تهیه كنم وبه سالن بروم و متأسفانه به دلیل نبود سهمیه ویژه ویا تخفیف نتوانستم كار گروه های دیگر را ببینم . گمان می كنم مسئول تمام این كاستی ها مسئولان جشنواره موسیقی فجرهستند، ولی درنهایت عادت كرده ایم كه قانع باشیم.
كیوان ساكت نوازنده تار و سرپرست گروه موسیقی وزیری، یكی از گروه ها شركت كننده درجشنواره موسیقی فجر امسال، در مورد تفاوت های جشنواره امسال در مقایسه با سال های قبل گفت: در هر جشنواره ای نقاط مثبت و منفی وجود دارد كه من برخلاف نظر عده ای در ابتدا نقاط مثبت و جشنواره موسیقی امسال را بیان می كنم.
وی افزود: درجشنواره امسال، با رویكردی جدید وكاملاً مثبت، در هر سالن به جای اجرای دو تا سه كنسرت تنها یك اجرا داشتم كه این به رفع آشفتگی در برنامه ها و بالا بردن سطح كیفی اجرا گروه ها كمك شایانی كرده بود و در همین راستا چاپ بروشور همراه با عكس گروه ها كمك زیادی به تبلیغ اجراها ومعرفی برنامه ها كرد. وی یادآور شد: شركت دادن گروه های دسته ۲ و ۳ در بخش موسیقی ملل كه از سطح كیفی و هنری بسیار پائینی برخوردار بودند و كمترین مخاطبان را نیز در طول برگزاری جشنواره داشتند، از نقاط ضعف جشنواره امسال بود. همین گروه های ضعیف خارجی با اجرای پائین بیشترین هزینه جشنواره را به خود اختصاص داده بودند كه بهتر بوداین هزینه ها برای بهبود سطح كیفی برنامه های داخلی صرف می شد .
ساكت با اشاره به اجرای ضعیف گروه های شیلی و پاكستان گفت:متأسفانه، در بخش اجراهای داخلی هم گروه های ضعیفی شركت كرده بودند كه به هیچ عنوان در حد و اندازه اجراهای جشنواره ای نبوده اند. البته محدودیت زمانی در اجرای برنامه های موسیقی در تئاتر شهر به دلیل وجود مسائل واضح و عجله برای اجرای گروه های موسیقی نیز تأثیر نامطلوبی بر بخش اجرای موسیقی دستگاهی گذاشته بود.

سمیه قاضی زاده

منبع : روزنامه ایران