درباره استان کرمان

استان کرمان پهناورترین استان ایران است که در جنوب خاوری ایران واقع شده و از لحاظ تاریخی، سابقه سکونت در این ناحیه به هزاره چهارم پیش از میلاد می رسد.
گنجینه های فرهنگی، تاریخی و معماری ارزشمندی در گذر زمان دراین استان پدید آمده كه نمایان گر روند تاریخی و حیات اقتصادی ـ اجتماعی این منطقه است. استان کرمان از اقتصادی پویا برخوردار بوده و در زمینه کشاورزی و انواع صنایع رونق به سزایی دارد. تنها شهر خشتی جهان (ارگ بم) متعلق به هزاره های پیش از میلاد به این خطه تعلق دارد و بازار بسیار زیبای شهر کرمان به همراه ده ها اثر باستانی، طبیعی و معماری در این دیار وجود دارد که همواره گردشگران را مجذوب خود نموده و جلوه های جهانگردی این منطقه را به نمایش می گذارند.
● مکان های دیدنی و تاریخی
مكان های دیدنی و تاریخی استان كرمان عبارتند از: كویر لوت, رودخانه هلیل رود, كوه های هزار, جوپار, لاله زار, باغ بالا, خیبر, قبله, ارگ بم, خرابه های شهر كمادین, گنبد جبلیه, مقبره خواجه اتابك, قلعه قهقه, قلعه كهنه, گنبد مشتاقیه, مسجد ملك, مسجد جامع, مسجد امام, قلعه سودك, گورستان دژیمند, باغ شاه زاده ماهان, مزار شاه نعمت الله ولی, قلعه ستگ, زیارت گاه شاه زاده حسین, حمام گنج علی خان, مجموعه وكیل, مجموعه ابراهیم خان, میدان گنج علی خان, مسجد چهل ستون, آتشكده شاه فیروز, قلعه اردشیر, قلعه دختر, موزه سكه, قلعه راین, ارگ جدید بم, گنبد سبز, تخت دریا قلی بیك و بازار كرمان.
● صنایع و معادن
صنایع استان کرمان به دو دسته صنایع دستی و ماشینی تقسیم می شوند. صنایع دستی شامل شال، پته و ترمه است كه به غیر از پته دوزی باقی از رونق سابق برخوردار نیستند. صنایع دستی كارگاهی چون: قالی بافی، جاجیم بافی، گلیم بافی و خورجین بافی از صنایع رایج این استان به شمار می رود. صنایع ماشینی استان به سه دسته كارگاهی كوچک، متوسط و بزرگ تقسیم می شوند كه از این صنایع می توان سیمان، خانه سازی، نوشابه سازی، قند، ذغال سنگ و مس كه معروفیت جهانی دارد را نام برد. معادن استان در تامین مواد اولیه مورد نیاز صنایع كشور نقش ارزنده ای بر عهده دارند. معادن سرشار آهن، ذغال سنگ، مس و دیگر فلزات چرخ های صنعت استان و كشور را به گردش در می آورند. معادن ذغال سنگ قسمتی از نیاز كارخانه ذوب آهن اصفهان را تامین می كنند. منابع مس سرچشمه كرمان كه به گواهی كارشناسان از غنی ترین و خالص ترین معادن مس درجهان به شمار می رود، از مشخصه های ویژه اقتصادی استان کرمان محسوب می شود.
از نظر اقتصادی منطقه ویژه و آزاد تجاری سیرجان اهمیت استان كرمان را افزایش داده است. این منطقه ویژه صرف نظر از تاثیراتی كه در توسعه اقتصادی كل استان داشته، ‌از دیدگاه توسعه جهانگردی نیز اهمیت زیادی دارد. سیرجان گذرگاه اصلی انتقال كالا به كشورهای خاور ایران و هم چنین اروپا و خلیج فارس بوده و مسیر رفت و برگشت كلیه كالاهای تجاری از بندر شهید رجایی هرمزگان به كشورهای آسیای میانه، قفقاز و روسیه است. در واقع این شهر محل اتصال كلیه محورهای ترانزیتی و حمل و نقل كالا از جنوب به شمال، خاور و باختر ایران و سایر كشورهای شمالی، خاوری و باختری اروپا و خلیج فارس است. راه ترانزیت اصلی زمینی (جاده ای و ریلی) از طریق بندر شهید رجایی به استان های بزرگ و صنعتی كشور(كرمان ـ فارس‌ ـ یزد)، از مسیر این شهرستان و منطقه ویژه اقتصادی عبور می كند. این منطقه به عنوان یك قطب اقتصادی ویژه بر بستر مزیت های باراندازی، در ساختار اقتصادی استان كرمان نقش و موقعیت قابل توجهی را احراز كرده است و در آینده نیز بر اهمیت این جایگاه اقتصادی افزوده خواهد شد.
● وجه تسمیه و پیشینه تاریخی
نام كرمان در دوره های قبل از اسلام،‌ «بوتیا» و «كارامانیا» بوده است. برخی عقیده دارند كه كرمان دگرگون شده كلمه «كریمان» است و عده ای نیز آن را مشتق از «كارمانیا» قدیم به معنی «جایگاه دلاوری و نبرد» ذکر می کنند. در حالی که تواریخ عرب و یهود، «كرمان» را فرزند هیتال یا هپتال از نبیره های نوح می دانند، كتب فارسی از طهمورث به عنوان جد وی یاد می کنند. هرودوت از شش نژاد فارسی نام می برد كه یكی از آن ها «گرمانیان» است. مركز كرمان را در قدیم «گواشیر» و «بردشیر» می خواندند. «گواشیر» در اصل «كوره اردشیر» یعنی شهر اردشیر بوده که به تدریج «گواشیر» شده است.
از لحاظ تاریخی سابقه سكونت و استقرار انسان در دیار كرمان به هزاره چهارم قبل از میلاد می رسد. این منطقه یكی از قدیمی ترین نواحی ایران به شمار می رود و در گذر زمان، گنجینه های فرهنگی، تاریخی گرانبهایی در آن پدید آمده است كه نمایان گر روند تاریخی و حیات اقتصادی ـ اجتماعی آن است. وجود هر فضای تاریخی در كرمان بیان گر بخشی از زوایا و ابعاد زندگی مردم و حكومت های این مرز و بوم می باشد. تاسیس و تخریب، مرمت و انهدام، همه نشان گر حیات پر جنب و جوش این دیار ناشناخته است. کمی آثار تاریخی كرمان در مقایسه با شهرهایی چون اصفهان و شیراز به دلیل آسیبی است كه حوادث ناگوار تاریخ در این منطقه پدید آورده است. همین معدود آثار نیز نشانه توانایی، پایداری و كوشش های مردم این خطه از كشور است.
● مشخصات جغرافیایی
استان كرمان در جنوب خاوری ایران واقع شده و از شمال با استان های خراسان و یزد، از جنوب با استان هرمزگان، از خاور با سیستان و بلوچستان و از باختر با استان فارس همسایه است. این استان از نظر جغرافیایی بین ۵۵ درجه و ۲۵ دقیقه تا ۳۲ درجه ی پهنای شمالی و ۲۶ درجه و ۵۳ دقیقه تا ۲۹ درجه و ۵۹ دقیقه ی درازای خاوری از نصف النهار گرینویچ قرار گرفته است. استان كرمان یکی از پهناورترین استان های ایران است که حدود ۱۱ درصد از خاک ایران را در بر گرفته است. این استان یكی از مرتفع ترین استان های كشوربوده و شهرستان بافت آن با ۲۲۵۰ متر ارتفاع از سطح دریا مرتفع ترین شهرستان استان است. میزان بارندگی به حدود ۱۲۰ میلی متر در سال می رسد.
● کشاورزی و دام داری
با توجه به شرایط اقلیمی و میزان منابع آب و موقعیت اجتماعی و روش كشت زمین ها، استان كرمان را به سه منطقه كشاورزی تقسیم می کنند:
۱) مناطق كشاورزی خشک و كویری (رفسنجان، زرند، سیرجان و …)
۲) مناطق كشاورزی معتدل كوهستانی(بافت، بردسیر و …)
۳) مناطق كشاورزی گرمسیری (بم، جیرفت، كهنوج و …)
ازمهم ترین محصولات كشاورزی این استان می توان گندم، جو، سیب زمینی، پسته، حنا، وسمه، زیره، پنبه و چغندر قند را نام برد. دركرمان انواع محصولات سردسیری شامل گردو، بادام، گلابی، هلو، آلبالو، آلو، گیلاس و سیب درختی و هم چنین محصولاتی از قبیل مركبات (پرتقال، لیمو شیرین، لیمو ترش، نارنگی، نارنج و گریپ فروت) و خرما تولید می شود. این گونه محصولات در مناطق بم، جیرفت، شهداد و در جنوب خاوری شهرستان بافت كشت می شوند.
مركبات شهداد مرغوبیت خاص وشهرت خوبی در ایران دارند.از استان كرمان بیش از ۹۵ درصد محصول پسته ایران به دست می آید و این استان بیش از ۵/۸۷ درصد از باغات پسته كشور را به خود اختصاص داده است. در میان شهرستان های استان كرمان كه باغ پسته دارند، رفسنجان با بیش از ۷۰ درصد کل تولید پسته و تعداد باغ پسته، رتبه اول را دارا ست. دام پروری به سه روش روستایی، عشایری و صنعتی صورت می گیرد. با این همه به علت خاک نه چندان حاصل خیز منطقه و محدودیت مراتع سرسبز، دام پروری از رونق بالایی برخوردار نیست
● جاذبه های طبیعی استان کرمان
استان كرمان با توجه به ویژگی های طبیعی خود از دشت های مرتفع و فضاهای كویری گسترده ای برخوردار است كه برخی از آن ها هم چون دشت ها و مناطق ییلاقی، مورد استفاده وسیع گردشگری قرار می گیرند و برخی دیگر هم چون فضاهای كویری مورد استفاده ی تورهای کویری در صنعت گردشگری ایران قرار می گیرند.
استان کرمان در کنار کویر بی انتهای خود و زیبایی های کویر از مناطق خاص ییلاقی و چشم اندازهای زیبای زمین شناسی نیز برخوردار است. در این منطقه می توان چشم اندازهایی را دید که در دیگر نقاط کم تر یافت می شود. تپه یا رشته کوه های ماسه ای (تلماسه) كه بر اثر وزش باد و جابه جا شدن ماسه ها پدید آمده و شكل و اندازه آن ها بر اثر وزش باد مدام در حال تغییر است؛ از جذاب ترین اشکال ژئومورفولوژی استان کرمان به شمار می روند. آب و هوای كویر برای نیمی از سال مطلوب است و کوهستان های استان نیز برای نیمی دیگر از سال. کویر شهداد همواره جاذب محققین، پژوهشگران و عاشقان طبیعت است.
سکوت زیبا، آسمان بی انتها، شب های آرام، لایه های نمکی، قله های مرتفع و برف گیر هزار، دریاچه ی زیبای هامون، چشمه های متعدد آب معدنی، نخل زارهای بم و ده ها عارضه ی طبیعی و متفاوت با یک دیگر در استان کرمان یک جا جمع شده و محل مناسبی برای گردشگری طبیعی در استان کرمان به وجود آورده اند.
● رودخانه ها، چشمه هاو آبشارهای استان کرمان
مهم ترین رودخانه این منطقه هلیل رود است كه شاخه های مهمی مانند زردشت از گوهر، بافت از لاله زار، رابر از الفتح (شاه كوه)، طیل از كوه هزار و اسفندقه از ارتفاعات اسفندقه به آن می پیوندند و پس از مشروب نمودن جیرفت و شهرستان كهنوج وارد هامون جازموریان می شود. پوشش گیاهی این حوزه ی آب ریز قابل توجه بوده و به علت وجود دایمی برف كوه های نام برده، آب دایم دارد. مهم ترین قابلیت تفریح گاهی آن اطراف و دریاچه پشت سد جیرفت است كه استفاده های گردش گاهی دارد.
رودخانه های دیگر این استان عبارت اند از : آب بخشا در برد سیر، راور در منطقه راور، خبر در منطقه خبر بافت، رود خانه تنگوییه (پلنگی) در سیر جان، ابراهیم آباد، اندوهجرد، آب باریک، آبشور اسفندقه، و.......چشمه های آب معدنی این منطقه نیز از مهم ترین جاذبه های گردشگری طبیعی ناحیه به شمار می آیند. در مناطق مختلف استان کرمان چشمه های زیادی پراکنده شده اند که عبارت اند از: چشمه حسین آباد، راین، چشمه قلعه عسكر، چشمه آب معدنی قاسم آباد، چشمه معدنی ته خاتون، چشمه معدنی غرغره ( باب ترش)، چشمه آب معدنی ابارق، چشمه آب معدنی بوجان، چشمه معدنی رضا آباد، چشمه آب معدنی پاچنار، چشمه آب معدنی بیشه، چشمه حسین آباد، چشمه های معدنی آباد آوران، چشمه های آب معدنی اختیار آباد، چشمه آب معدنی گلی آونگ، چشمه آب معدنی حوض نو، چشمه آب معدنی باب تنگل (قدمگاه)، چشمه آب معدنی بفرا، چشمه آب معدنی حوض باد و... (توضیح مفصل و اطلاعات کامل تر درباره هر یک از چشمه ها و رودخانه های یاد شده در شهرستان های مربوطه به طور کامل آورده شده است)
● مناطق توریستی - طبیعی خاص استان کرمان
روستای میمند واقع در استان كرمان تنها یک نمونه از جاذبه‌های گردشگری خاص استان است. این روستای باستانی از معدود موارد معماری صخره‌ای است كه به شكلی گسترده در تمامی ساختار روستا استفاده شده است. نمونه‌های معماری صخره‌ای هر چند كه در دیگر كشورها نیز به طور معدودی به چشم می خورند؛ اما هیچ كدام جاذبه‌های فرهنگی، تاریخی و گردشگری میمند را ندارند. به عنوان نمونه مهم ترین شاخصه این روستا در مقایسه با مواردی چون دهكده كاپادوكیه‌ی تركیه، مسكونی بودن واحدهای صخره‌ای میمند است كه این خصوصیت در سایت‌های مشابه میمندكم تر دیده می شود. ییلاق ماهان، کویر زیبای شهداد، بیابان های حاشیه شهرها، ییلاق جوپار، ییلاق راین، دریاچه ی هامون جازموریان، ییلاق کوه پایه، قله ی زیبای هزار، ییلاق ده بکری، ییلاق مسکون، ییلاق دلفارد، ییلاق درهزار، ییلاق رابر، باغ سنگی، ییلاق بنان، ییلاق اسفندقه، روستاهای پراکنده شده در دامان کوه های سر به فلک کشیده همراه با مناطق در برگیرنده ی چشمه های آب معدنی از جمله مناطق توریستی – طبیعی خاص استان کرمان به شمار می آیند که قادر به جذب گردشگران و دوست داران طبیعت هستند.
● جاذبه های اجتماعی استان کرمان
هر یک از جوامع ایرانی؛ از جاذبه های اجتماعی خاص خود برخوردار هستند. شیوه معیشت عشایر، جشن ها و آیین های سنتی و باستانی، غذاهای محلی، شیرینی های خانگی و آداب و رسوم حاكم بر مراسم های مختلف از جمله جاذبه های اجتماعی مناطق مختلف ایران هستندكه همگی برآیند شیوه زندگی اجتماعی مردمان هر ناحیه است. زیست بوم های عشایری از فضاهای جالب توجه استان كرمان است كه می تواند در خدمت توسعه گردشگری قرار بگیرد. در استان کرمان همانند دیگر مناطق ایران جشن ها و آیین ها به سه دسته ی ملی، محلی و مذهبی تقسیم می شوند که در میان جشن های ملی؛ نوروز باستانی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. استان کرمان همانند سایر استان های ایران؛ از انواع غذاهای سنتی و خوش طعم برخوردار است كه برخی از آن‌ها در مناسبت‌های ویژه و تعداد بسیاری نیز به شكل عادی در طی سال تهیه می‌شود. استان کرمان در لایه های مختلف اجتماعی خود از جاذبه های كم نظیر و زیبایی برخوردار است كه آشنایی با آن ها از مهم ترین ویژگی های گردشگری اجتماعی است.● دیدنیهای استان
▪ مسجد جامع كرمان
یكی از زیباترین مساجد كشور است كه دارای سر در رفیع صحن ایوان و شبستان می باشد. تاریخ بنا، بر اساس كتیبه سر در اصلی، سال ۵۷۰ هجری قمری است. ارزشمند ترین قسمت بنا كاشیكاری معرق و محراب و سر در شرق مسجد است.
▪ مسجد گنج علی خان
مجموعه گنج علی خان كه مشتمل بر میدان، مدرسه، كاروانسرا، حمام، آب انبار، ضرابخانه، مسجد و بازار است. در این مجموعه چند كتیبه به چشم می خورد كه نشاندهنده دقیق تاریخ بنای هر یك از این مجموعه است.
▪ حمام گنج علی خان
ورودی این حمام در بازار جنوبی واقع شده است. این حمام مجموعه ای زیبا از تلفیق هنر در معماری با فضایی مناسب می باشد. حمام گنج علی خان اثری بدیع با كاشیكاری ها، نقاشی ها، گچ بری ها، مقرنس كاریها و كادربندیهای زیبا با بكار گرفتن سنگها و تزئینات بسیار ظریف در مسجد حدود گرمخانه تشكیل شده و در قسمت رختكن با ایجاد قرینه سازی در ایوانها و ایوانچه ها و ستون های سنگی بوجود آمده است.
▪ مجموعه وكیل
مجموعه وكیل یكی از دیگر از ارزشمندترین یادگارهای كهن است كه سال ۱۲۷۵ ه.ق بنا شده و شامل بازار، حمام، مسجد و كاروانسرا می باشد.
▪ آستانه ماهان
آستانه ماهان در ۳۵ كیلومتری جنوب شرقی كرمان و در مسیر راه كرمان- بم واقع شده است. موقعیت جغرافیایی این شهرك زیبا كه در دامنه ارتفاعات قرار گرفته و وجود چشمه ها و آبهای نسبتاً فراوان موجب آبادانی این بخش شده است.
آستانه از هنر معماری شش قرن اخیر با فضای معماری مقبول و باغ سازی بسیار و طراوات انگیز است. مجموعه آستانه شامل سردر و گلدسته ها، چله خانه و صحن می باشد.
▪ باغ تاریخی ماهان
باغ تاریخی ماهان باغ ”شاهزاده“ در شش كیلومتری ماهان قرار دارد. این باغ دارای قسمتهای مختلف از جمله عمارت شاه نشین و حمام است. از قسمتهای ارزشمند باغ ماهان شبكه آبرسانی و حوض های آب آن می باشد.
▪ ارگ بم
ارگ بم در شمال شرقی بم بر بالا و دامنه صخره های عظیم قلعه ای ماندگار را پی افكنده اند كه اهالی محل ارگش نامند. این بنای سترگ شهر قدیم بم است. سه طرف قلعه را باغ و خانه های مسكونی و زمین های كشاورزی فراگرفته است.
● صنایع دستی و سوغاتی ها
صنایع دستی شامل قالی دستباف، شال بافی، پته دوزی، سرامیك، محصولات مسی، چادر شب بافی، حصیر بافی، نمد، گلیم و …
سوغاتی مشهور پسته رفسنجان، معجون، حنا، زیره، كلمپه(نوعی شیرینی)، مسقطی، سیرجان، سوهان، زرند، خرمای بم، بادام كوهی و گردوی بافت.
● جاذبه های فرهنگی استان کرمان
جاذبه های فرهنگی استان کرمان که شامل صنایع دستی، موسیقی، نمایش های محلی و لباس های رنگارنگ می شود، یکی از غنی ترین و مهم ترین جاذبه های گردشگری این منطقه به شمار می آیند. فرهنگ استان کرمان متشکل از ترکیب فرهنگ های بلوچ، زرتشتی و کرمانی است. صنایع دستی از قدیمی ترین فعالیت های بشری و از هنری ترین و قابل توجه ترین جاذبه های فرهنگی محسوب می شوند. قالی معروف ترین صنعت دستی استان کرمان است که بازتاب های روحی هنرمندان در طی زمان و پیش آمد حوادث در نظم‌های شكوه مندی كه بر آن خلق می كنند، نمایان گر است. آن چه به وضوح در طرح و نقش قالی‌های این منطقه دیده می شود؛ جای پای هنرهای دیگر است. لباس های محلی رنگارنگ زنان و لباس های خاص مردان این خطه؛ تنها نماد هویت فرهنگی و اجتماعی جامعه ی کرمانی ها نیست بلکه نشان دهنده ی هویت و تعلقات قومی آنان نیز هست و از این نظر همواره برای بازدیدکنندگان جالب ودیدنی است.
● صنایع دستی استان کرمان
صنایع دستی استان کرمان از جاذبه های مهم فرهنگی و سوغاتی های با ارزش ایرانی است و محصولات تولیدی تبلور روحیه هنری و اصالت فرهنگی مردم این دیار است. قالی کرمان از شهرت جهانی برخوردار بوده و آوازه ی مرغوبیت آن تا دوردست ها رفته است. پته دوزی، مس تزیینی (قلم زنی روی مس)، گلیم بافی، جاجیم بافی و عریض بافی نیز از معروف ترین و مرغوب ترین صنایع دستی استان کرمان به شمار می روند.
قالی كرمان از گذشته های دور به عنوان نفیس ترین و ظریف ترین قالی ایران و جهان شناخته شده است. پشم تولیدی در كرمان از كیفیت بسیار خوبی برخوردار بوده و مركز تهیه آن كرمان، بم و رفسنجان است. شهرت قالی كرمان در رنگ آمیزی رنگ و طرح آن است. در تمایز و تشخیص قالی دو عامل طرح و رنگ بسیار موثر است و طرح و رنگ قالی كرمان یكی از نفیس ترین، زیباترین و خوش سبک ترین بافته های جهان است. قالی کرمان از شهرت داخلی و خارجی برخوردار بوده و سال های زیادی است كه در جهان از جایگاه ویژه ای برخوردار است.
در مورد طرح ها و نقش های قالی کرمان باید گفت: بی‌شک اوج تجلی این هنر به زمان صفویان می رسد، تركیب های دل نشینی كه هنرمندان این دوره از رنگ و نقش و نگاره بر روی قالی پدید آورده‌اند با آن همه شكوه و زیبایی هرگز فراموش نمی‌شود. گرچه ایران در طول تاریخ، چندین بار مورد هجوم بیگانگان قرار گرفته است، لیكن فرهنگ و سنت و ملیت و هنر ایرانی هرگز دستخوش دگرگونی و رنگ ‌پذیری از این مهاجمین بیگانه نشده و اصالت خود را با قدرت و عظمت حفظ كرده است.
برای قالی كرمان نقشه‌های خاص كرمان وجود دارد. البته تأثیرپذیری طرح‌های قالی كرمان را از نقشه‌های اصفهان مانند:شاه عباسی كه اوج طرح و نقشه در دوران صفویان، یعنی درخشان ترین دوران قالی در ایران و نیز نقشه شیخ صفی كه پویایی خاصی در بین طرح های قالی ایران دارند، نباید از نظر دور داشت. بنابراین اگر در كرمان قالی‌بافان از نقشه‌های دیگری استفاده كنند، غیرمعمول و خارج از عرف خواهد بود. البته این بدان معنی نیست كه در كرمان از نقشه‌های مناطق دیگر استفاده نمی‌شود، بلكه این موضوع كم تر از جاهای دیگر اتفاق می افتد. درگذشته؛ بزرگان فرش‌بافی كه سرمایه‌گذاران و صاحبان كارگاه‌های بزرگ بودند، برای خود نقشه‌های خاصی داشتند و فرش‌های بافت آنان به سبب نقشه مخصوص شان به آسانی شناخته می شد و این مسئله نوعی گواهی مرغوبیت بود.
در حال حاضر نیز در بعضی موارد این رسم رعایت می شود. طراحان كرمانی معمولا حاشیه را كه مشتمل بر ۵ نوار است طوری طرح می كنند كه حاشیه اصلی دو برابر پهنای حاشیه فرعی را داشته باشد.
آخرین رشته ی بیرونی حاشیه، شبیه نوار بسیار باریكی است كه اغلب به رنگ سرخ میخكی بافته می شود.
قالی‌بافان كرمان در نقشه‌های خود بیش از هر چیز به نگاره‌های گل دار روی می آورند، علت این امر شاید علاقه‌ای باشد كه مردم این منطقه از گذشته‌های دور به گل دارند.
اشكال گوناگونی از گل آفتاب‌ گردان كه نشانه‌ای از آیین زرتشت است، در قالی های كرمان دیده نقشه های معروف قالی های استان کرمان عبارت اند از:
لچک ترنج، افشان با لچک ترنج، افشان سراسری بدون لچک ترنج، درختی، گنجشكی، نقشه آمریكایی یا باب آمریكا، نقشه كوپلن یا شكارگاهی، چمنی، اردبیلی ( آمیخته‌ای از طرح‌های قالی اردبیل آذربایجان با تغییراتی مختصر)، بازوبندی( طرح هایی شبیه گردنبند و بازوبند آن)، كف ساده (در وسط آن نقش مدال‌گونه‌ای دیده می شود)، كف‌ساده مرغی (همان نقشه كف ساده است همراه با تصاویری از پرندگان)، خشتی (طرح‌هایی شبیه الماس)، سعدی دشت‌گلی (نموداری از خرمن‌های گل و نشانه‌ای از لطافت طبع این مردم)، سلسله‌ای( گونه‌ای پیوستگی زنجیری را در نظام نقشه نشان می دهد)، شاه عباسی نقره‌ای، شاه عباسی درشت‌گل، ستونی، كف ساده لچک ترنج، راوری و نقشه‌های بته‌ای بسیار زیبا كه بهترین بافت اش در كرمان صورت می گیرد، موارد بسیار قابل توجه نقشه‌های قالی كرمان هستند.
گلیم بافی یکی دیگر از هنرهای استان کرمان است. یكی از انواع گلیم كه در واقع استان كرمان مركز اصلی تولید آن محسوب می شود «گلیم شیریكی پیج» است. این گلیم چون نگینی بر تارک گلیم ایران می درخشد شیریكی پیچ، نامی است كه بافندگان ایلیاتی و روستایی استان كرمان به نوع خاصی از گلیم نهاده اند كه این نوع گلیم را از لحاظ بافت مادر قالی نام نهاده اند. بافت این گلیم به طور انحصاری در اختیار دختران و زنان عشایری و روستایی است چه آن هایی كه زندگی عشایری دارند و چه آن ها كه اسكان یافته اند.از مراكز اصلی تولید این گلیم می توان به شهرهای بافت و حومه و سیرجان و حومه اشاره نمود. می توان گفت: به طور كلی سه نوع گلیم در استان كرمات تولید می شود:
۱) گلیم شیریكی پیچ یل سوزنی
۲) گلیم چهل ماشوله یا سینه ریز
۳) گلیم كف ساده.
پته دوزی به معنای دوختن نخ های پشمی بر روی یک پارچه پشمی است. پته دوزی رشته ای از سوزن دوزی است كه در كرمان، سیرجان، رفسنجان و گوشه و كنارهای دیگر این استان دوخته می شود. شهرت آن كم تر از قالی نیست و پیدایش آن به درستی بر هیچكس معلوم نیست. یكی از قدیمی ترین قطعات پته دوزی شده، روپوش مقبره شاه نعمت الله ولی در ماهان است كه اكنون در موزه ای جداگانه نگه داری می شود، این پته یكی از پركارترین پته هایی است تا كنون تهیه شده است و گفته می شود در سال ۱۲۸۵ ه.ق توسط ۱۶ نفر پته دوز زن و طی زمان دو سال دوخته شده است. پته برای موارد مختلف از قبیل: زیر لیوانی، كوسن، پشتی، پرده ای، جانماز، سجاده، شارپ، رومیزی، روتختی، جلدقرآن، جلدجعبه دستمال كاغذی، کیف و كفش و بقچه استفاده می شود. عریض بافی یکی دیگر از صنایع دستی مختص استان کرمان است که در گذشته بیش تر رایج بوده است..
مس تزیینی (قلم زنی روی مس) از دیگر هنرهای دستی این استان است. به دلیل وجود منابع غنی مس در منطقه كرمان صنایع دستی تزیینی در این منطقه از رونق خاصی برخوردار است.قلم زنی روی مس یكی از هنرهایی است كه از دیرباز در این استان فعالیت چشم گیری داشته و مسافرین و جهانگردان جهت خرید سوغات سفر از كرمان قطعه های مس قلم كاری شده به همراه می برند و در گوشه و كنار هر مهمان خانه و سالن پذیرایی قطعه ای مس قلم زده جلوه گری می كند. از انواع مصنوعات دستی این هنر می توان به بشقاب، سینی در اندازه ها و اشكال مختلف، ساعت های دیواری، جلد آیینه و آباژورها اشاره کرد.

منبع : روزنامه تفاهم