مکتبی که تا ابد جاودان خواهد ماند

پرویز یاحقی از نسلی بود که تار و پود تاریخ موسیقی ایران را بعد از بزرگانی مانند صبا و محجوبی استحکام بخشید. این نوازنده یکتای ویولن از پایه گذاران برنامه گلها بود که به همت مرحوم داود پیرنیا بنا شد. یاحقی با تلاش و پژوهش هایی که بیش از نیم قرن انجام داد موفق شد با ایجاد مکتب خاص خود، بدعتی ماندگار در نوازندگی و آهنگسازی بنا کند. مکتب پرویز یاحقی را از نظر روند تحولات و رشد می توان به سه سبک نوازندگی تقسیم کرد. سبک اول به سال های ۱۳۳۵ تا ۱۳۴۴ بازمی گردد که یاحقی در آن دوران به ارائه مطالب در قالب جمله های ملودیک بسیار غنی و قوی می پرداخت. استفاده از آرشه های مختلف و تاکید بر آرشه های کوتاه یکی دیگر از عواملی بود که صدای ساز این هنرمند را جذاب و دلنشین می کرد.
استاد یاحقی در این دوره به تمام تکنیک ها و مقدورات ساز ویولن توجه داشت و با تبحر تمام از تحریر های آوازی نیز در کار خود استفاده می کرد. یکی دیگر از نکات برجسته فعالیت هنری پرویز یاحقی در طول تمام این سال ها توجه به گوشه های موجود موسیقی ایرانی بود و در همان دوره نخست کاری خود نیز به ساختن چهار مضراب ها و آهنگ های دلنشین براساس گوشه های مهجور می پرداخت. پرویز یاحقی در دومین دوره سبک خود که از سال ۱۳۴۴ تا ۱۳۶۰ به طول انجامید به ایجاد ضرب های متنوع و ساختن قطعات برمبنای آن روی آورد.
او در این دوره کوک های مختلف و جدیدی برای ویولن ابداع کرد. البته این خلاقیت شگفت انگیز در ساخت قطعه ها و چهار مضراب های بسیار پرقدرت، ریتمیک و سرشار، از ویژگی های هر سه دوره کاری این هنرمند است. این هنرمند توانا در دومین دوره فعالیت هنری خود برای انتقال حالت های احساسی خاص موسیقی ایران در نواختن گوشه ها از تکنیک های منحصر به فرد مانند ویبراسیون ها، ناله ها و کرشمه های مختلف و بجا استفاده می کرد. به کار بردن پوزیسیون های گوناگون با توجه به الزامات موسیقی ایران و ویژگی های خاص آن از دیگر نکاتی است که در آثار سال های ۱۳۴۴ تا ۱۳۶۰ این نوازنده چیره دست ویولن دیده می شود.
سومین دوره سبک پرویز یاحقی از سال ۱۳۶۰ آغاز شد و تا همین روزهای اخیر ادامه یافت. او در این سبک به استفاده از آرشه های گوناگون با تاکید بر آرشه های بلند و کشیده پرداخت. نواختن آرشه های پتسیکاتوی بسیار ظریف با نوک آرشه که حالت رقص آرشه روی سیم را دارد از تکنیک های ویژه نوازندگی این هنرمند در این دوره بود که در آن تبحر فراوان داشت. توجه بیشتر به دستگاه های مهجور مثل نوا و راست پنجگاه از دیگر نکات فعالیت این سال های یاحقی است که در کنار آن به اجرای برنامه های مرکب نوازی با مدگردی های زیبا، دقیق و حساب شده می پرداخت.
یکی از ویژگی های مهم این هنرمند، روانشناسی و درک بسیار قوی او از شرایط زمان و جامعه بود و با نگاهی به سال های فعالیت هنری او می بینیم که در دوره های مختلف به سه سبک گوناگون روی آورد که در هر یک از آنها با تحول شیوه نوازندگی و آهنگسازی خود آثار جاودانه ای خلق کرد. در کشور ما هر وقت نامی از ساز ویولن برده می شود همه بی اختیار و به یاد پرویز یاحقی می افتند چرا که او بعد از مرحوم ابوالحسن صبا توانست مردم را شدیداً به این ساز جلب کند. علت شیفتگی نسل امروز و نسل گذشته نسبت به آثار این هنرمند به شوریدگی عشق و شور و حال درونی این نابغه موسیقی و درک قوی او از زمان و دوره های مختلف باز می گردد.
نکته ای که اینجانب در مکتب ایشان آموختم و درسی که همیشه به من گوشزد می کردند این بود که در آهنگسازی غیر از توجه به فن موسیقی باید حتما و حتما جو و دوره زمانی خود را در نظر بگیریم. نکته ای دیگر که در نوازندگی شدیدا بر آن تاکید می کردند بر بدعت، نوآوری و تنوع آثار ارائه شده به شکل بداهه استوار بود. ایشان همیشه می گفتند اگر ۱۰۰ قطعه در دستگاه سه گاه اجرای کنی حتمای باید آن ۱۰۰ اجرا متفاوت باشند و حرفی نو در هر یک از آنها شنیده شود.

بابک بختیاری
یکی از شاگردان پرویز یاحقی که تا آخرین روزها با او همراه بود.

منبع : روزنامه کارگزاران