کم‌خوابی و اثرات مخرب آن بر سلامتی

كم‌خوابی در همه جهان به مشكل بزرگی تبدیل شده است. بسیاری از مردم ساعات طولانی در روز مشغول به كار هستند و ناچار باید چیزی را در زندگی قربانی كنند. متأسفانه اولین چیزی كه به دلیل حجم زیاد كارها قربانی می‌شود خواب است. چه بسا بیدار ماندن و انجام كارهای ناتمام آسانتر از روبه‌رو شدن با عواقب ناگوار ناتمام گذاشتن آنها باشد. اما باید پذیرفت كه این كار گاهی نتیجه معكوس به دنبال دارد و هرچه فرد از خوابش بیشتر می‌زند در انجام كارش ناموفق‌تر می‌گردد.
كم‌خوابی به این معناست كه فرد به طور مرتب كمتر از میزان مورد نیازش بخوابد. اكثر افراد به ۶ تا ۹ ساعت خواب در روز نیاز دارند. این در حالیست كه مشغولیت‌های كاری موجب می‌شود این میزان به ۳ تا ۶ ساعت كاهش پیدا كند. بدیهی است كه این میزان خواب بسیار كمتر از نیاز طبیعی بدن است. در نتیجه بدن جهت بازیابی قوای خود برای روز بعد، زمان كافی را در اختیار ندارد و از آنجا كه در روز گذشته هم فشار زیادی متحمل شده است به مراتب در وضعیت بدتری قرار می‌گیرد.
فردی كه خوابش كافی نیست صبح‌ها احساس خستگی یا كوفتگی می‌كند. واكنش‌های فرد كند می‌شود و قدرت تمركزش كاهش می‌یابد. در این حالت انجام كارها برای او دشوارتر از گذشته می‌شود. برای نمونه اگر فردی در گذشته و در شرایط خواب كافی قادر بوده به خوبی روی كارش تمركز كند و گزارشی را در عرض یك ساعت و نیم بنویسد، اكنون برای نوشتن آن حدود سه ساعت وقت لازم دارد. چرا كه بیشتر این زمان صرف تمركز دوباره بر متن یا تلاش برای درك محتوای آن می‌گردد. همچنین در اثر كم‌خوابی شفاف‌اندیشی فرد از بین می‌رود و در درك مسائل با مشكل مواجه می‌شود.
نداشتن خواب كافی موجب می‌‌شود بدن فرد نتواند در مطلوبترین حالت خود عمل كند. در نتیجه هر حركتش نیازمند انرژی مضاعف است كه به خستگی بیشتر بدن منجر می‌شود. در این حالت انجام برخی از كارها برای فرد كاملاً غیرممكن به نظر می‌رسد. همچنین سیستم دفاعی بدن تضعیف می‌شود زیرا بدن باید برای بیدار ماندن تلاش كند. در این حالت فرد مستعد بیماری می‌شود و در صورت ابتلا بیماری‌اش وخیم‌تر و زمان بهبودش طولانی‌تر می‌گردد. این وضع تا زمانیكه صرف انرژی مضاعف و تمركز اضافی بر فعالیت‌های روزمره متوقف نشود ادامه دارد و بدن نمی‌تواند با ویروس‌ها و باكتری‌های موجود در محیط مبارزه كند.
یادآوری این نكته ضروری است كه خواب از دست رفته هیچ‌گاه جبران نمی‌شود. همچنین تحقیقات انجام شده نشان می‌دهند كم‌خوابی‌های دائمی از طول عمر فرد می‌كاهد. بنابراین توصیه می‌شود افراد بعد از ظهرها چرت كوتاهی به مدت ۱۵ یا ۲۰ دقیقه بزنند. حتی استراحتی كوتاه یا در صورت امكان زودتر خوابیدن هم مفید است. اما چنانچه هیچ یك از اینها برایتان امكان‌پذیر نیست، سعی كنید وظایف و كارهایتان را طوری تنظیم كنید كه در طول هفته تقسیم شود تا بتوانید بیشتر بخوابید. علاوه بر این تعیین ساعات خواب و بیداری منظم و ثابت در تنظیم كار بدن و كاهش میزان خستگی موثر است. سعی كنید برای دوری از اثرات مخرب كم‌خوابی حداقل ۶ ساعت در شبانه‌روز بخوابید.
بسیاری از مردم توقعات و خواسته‌های نامعقولی از خود دارند. این افراد ۱۸ ساعت به طور مدام و بی‌وقفه كار می‌كنند. بدیهی است كه این گونه افراد با ۶ ساعت خوابیدن نمی‌توانند قوای خود را برای روز بعد به طور كامل بازیابند. بنابراین با آگاهی از اثرات مخرب كم‌خوابی باید در جهت مراقبت از سلامت جسمی خود بیشتر تلاش كنیم.

منبع : روزنامه تفاهم