ارتقای کیفیت راه ورود به بازارهای جهانی

یکی از ویژگی‌های تولید صنعتی در قرن ۲۱ توجه روزافزون به استانداردهای بین المللی به مثابه ابزاری نوین در ارتقای مدیریت کیفیت است.
مدیریت کیفیت با برخورداری از این استانداردها در قالب ملی و بین المللی راه را برای دستیابی به توسعه پایدار هموار می سازد. از زمان طراحی محصول تا تولید محصول ، چندین محصول مشابه از سوی رقبا به بازار عرضه می شود. نتیجه رقابت باعث افزایش کیفیت و کاهش قیمت تمام شده می‌شود.
به عنوان مثال افزایش کیفیت و ارزانی محصولات باعث شده است کشور ژاپن به یکی از برترین قدرتهای اقتصادی و صنعتی جهان تبدیل شود ، شرکتهایی مانند زیراکس ، مک دونالد ، مرسدس بنز ، نیسان ، جنرال موتورز و بسیاری دیگر از شرکت های موفق جهان با به کارگرفتن کیفیت ، رضایتمندی مشتری و استفاده بهینه از منابع توانسته اند در دهه اخیر به موفقیت های شایانی دست یابند. در عین حال اکثر کشورهای صنعتی جهان موفقیت اقتصادی و اجتماعی خود را مرهون استفاده از مدل های شناخته شده مدیریت کیفیت می دانند.
کیفیت محصولات هر کشور جنبه ای از مسائل تولیدی در یک کارخانه یا واحد خدماتی است که تا حد زیادی بیانگر بسیاری از واقعیات است. با یک بررسی پژوهشی در مورد وضعیت اقتصادی و صنعتی کشورهای مختلف جهان می توان همبستگی بین میزان توسعه صنعتی و اقتصادی و مقدار رشد سطح کیفیت محصولات و ارائه خدمات را مشاهده کرد. نهایتا می توان گفت درجه مرغوبیت کالاها و خدمات نشان دهنده درجه شکوفایی و میزان رشد و توسعه اقتصادی هر کشور است.
کیفیت پایین اثرات بلندمدت و نامطلوبی بر اعتبار تولیدکننده داشته و باعث از دست دادن اعتماد مصرف کننده به محصولات تولیدی می شود ، از طرف دیگر کیفیت خوب هر محصول موجب تشویق خریدار و توصیه به خرید آن محصول به سایرین می شود با این دیدگاه می توان علت رشد اقتصادی کشورهایی چون امریکا ، آلمان ، ژاپن و کشورهای اسکاندیناوی را در تولیدات کیفی آنها دانست ، زیرا مشتری به دنبال کیفیت بالاتر و قیمت پایین تر است.
از این چشم انداز می توان گفت اگر کشور ایران خواهان افزایش صادرات غیرنفتی است ، می بایست به افزایش کیفیت تولیدات الزام و دریافت گواهینامه های کیفیت را برای تولیدکنندگان اجباری نماید. کیفیت تنها در رابطه با کالاهای تولیدی مطرح نیست. بلکه خدمات عمومی مانند خدمات بیمارستانی ، بانکی ، شرکت پستی ، حمل ونقل و آموزش را نیز دربر می گیرد.
از این رو بهبود مستمر و ارتقای کیفیت تولیدات و خدمات نیازمند داشتن مدیران کیفی با دیدگاه و بینشی نوآور و خلاق است. مدیران باید نسبت به تولید کیفیت احساس مسوولیت نمایند و خود را متعهد به ارائه خدمات کیفی بنمایند. چنین دیدگاهی در مدیریت باعث ایجاد زمینه ای برای همکاری در بین کارکنان و افراد دیگری که در داخل یا خارج سازمان در فرآیند بهبود اثرگذارند، می شود.
شرایط ایران
با نگاهی به شرایط اقتصادی ایران آنچه جالب توجه می باشد آن است که ایران به لحاظ تجارت جهانی حدود ۶/۰ درصد از مجموع ۱۵ هزار میلیارد دلار ارزش تجارت کالا در جهان را به عهده دارد و در سال ۸۴ مقدار صادرات غیرنفتی حدود ۷ میلیارد دلار بوده است که بیشتر شامل مواد خام و محصولات کشاورزی و کمتر صنعتی می شده است.
در عین حال درآمد سرانه ایران حدود ۲۵۰۰ دلار و نسبت صادرات غیرنفتی به تولید ناخالص داخلی حدود ۴ درصد در سال مذکور بوده است.
نگاهی به چنین آماری حکایت از آن دارد که با وجود منابع زیرزمینی غنی ، موقعیت مناسب جغرافیایی و نیروی انسانی متخصص کشورمان هنوز در صدور خدمات فنی مهندسی ، محصولات صنعتی ، فناوری و تکنولوژی در سطح نازلی قرار دارد.
اما با توجه به ارقام فوق برای رفع نقاط ضعف ، باید در شیوه مدیریت سازمان ها و بنگاه های اقتصادی و خدماتی کشور اصلاحات اساسی صورت گیرد و ارتقای کیفیت و بهبود مستمر مدیریت کیفیت ، ارتقای فرآیندها و مهندسی مجدد ساختارها و بهبود سیستم ها و روشهای نوین مدیریت و نهایتا استقرار مدیریت کیفیت جامع باید به طور جدی از طرف سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور پیگیری و دنبال شود.
تمام سازمان ها باید در اخذ گواهینامه های کیفیت از قبیل استاندارد ISO۹۰۰۱ که مستقیما بیانگر کیفیت محصول ، استاندارد HACCP که نشان دهنده سلامت و ایمن بودن مواد غذایی و استاندارد CEکه مجوز ورود کالا به بازار ، ISO۱۸۰۱ ، ISO۱۴۰۱ و OHSASکه بیانگر نظام مدیریت زیست محیطی و ایمنی و بهداشت شغلی هستند و سایر استانداردهای کیفیت اهتمام ورزند.
کیفیت بیشتر
با توجه به گسترش اعضای سازمان تجارت جهانی و علاقه مندی ایران به عضویت در این سازمان ، می توان اظهار کرد که یکی از مهمترین مسائلی که در زمینه تجارت جهانی باید بدان اشاره کرد مساله بهینه سازی و تولید با کیفیت هرچه بیشتر است. همان طوری که صادرکنندگان و واردکنندگان محصولات و خدمات اطلاع دارند به واسطه تحولات و پیشرفت های فنی و علمی در حمل و نقل ، ارتباطات و اطلاعات ، تجارت جهانی رشد قابل ملاحظه ای کرده است.
با کاهش موانع تجاری و قراردادهای جهانی و رشد سازمان های بین المللی گواهی دهنده کیفیت و آزادسازی اقتصادی و رشد بخش خصوصی و از بین رفتن موانع گمرکی ، روند تجارت جهانی شتاب بیشتری به خود گرفته است و تقاضا برای محصولات تجارتی و خدماتی زیاد شده است و از طرف دیگر مشتریان خواهان محصولاتی با کیفیت بهتر هستند.

کاظم فروزنده

منبع : مجله گسترش صنعت