انس الشیخ هنرمندی که هنر جدید را در بحرین معرفی کرد

▪ انس الشیخ ( Anas Al-Shaikh) متولد ۱۹۶۸ در بحرین
▪ فارغ التحصیل رشته‌ی معماری از اردن - ۱۹۸۹
▪ عضو انجمن هنرهای معاصر بحرین
▪ وی در نمایشگاه‌های گروهی متعددی شرکت داشته است.
▪ او با نمایشگاه‌های "خاطره‌ی خاطرات" و "خدای جدید" در سال‌های ۲۰۰۱ و ۲۰۰۲
▪ نمایشگاه‌های اینشتالیشن را در بحرین آغاز و معرفی‌ کرد.
در سمیناری در محل گردهمایی فرهنگی اصیله در بحرین نخستین سخنران" بلقیس فخرو" از كار ِ الشیخ به عنوان نمونه ای استثنایی از هنر جدید در بحرین نام می‌برد .
” خاطره‌ی خاطرات “ پیچیده ترین كار ِ او تا کنون در سال ۲۰۰۱ در یك گاراژ در القضیبیه ، یكی از قدیمی ترین و فقیرترین محله های منامه اجرا شد.
او به مدت ِ دو سال مرتباً اتومبیلش را نزدیك آن محل پارك می كرد ، هنگامیكه در آن ناحیه بود و آن فضا را مشاهده می‌كرد ، جو آن‌جا خانه‌شان در عربستان سعودی را به یاد او می‌آورد. جایی كه در کودکی به همراه خانواده‌اش در آن زندگی كرده بود .
اینستالیشن ِ أنس الشیخ آمیخته ای است از خاطرات ِ بچگی و جوانی و اتفاقاتِ تاریخی اخیر كه در مجموعه‌ی "خاطره‌ی خاطرات" ثبت شده ، مانند جنگ میان ِ عراق و ایران ، هجوم ِ عراق به كویت و اولین جنگ ِ خلیج فارس.
أنس الشیخ می‌گوید:" رسانه‌ای دو بعدی مثل ِ نقاشی برای تفهیم ِ افكارش كافی نبوده است ."
او همچنین اعتقاد دارد: " درباب ِ موضوعات ِ بسیاری كه در سرزمین ما اتفاق می‌افتد ، به جای این‌كه قوایمان را روی هم جمع كرده و در خود تغییری ایجاد كنیم به عنوان ِ تماشاگر عمل كرده‌ایم . مهم‌ترین مسئله برای من به عنوان یك فرد عرب در دنیای اسلام مشاهده‌ی این‌است كه ما در زمینه‌های بسیاری همچون سیاست ، حقوق بشر و دموكراسی پیشرفت نكرده‌ایم . به نظر نمی‌رسد كه ما قادر به ایجاد ِ یك فرهنگ نو و یا یك هنر جدید باشیم ، به همین دلیل من سعی می كنم گفتگویی با خودمان با نَفس ِخودمان داشته باشم.
این‌که چگونه بر روی برخی چیزها به گونه‌ای هنرمندانه تمركز كنیم ، چگونه از رسانه‌های هنری جدید برای ابراز و بیان ِ خودمان ، عقایدمان ، مشكلاتمان و سردرگمی هایمان ـ كه به خاطر ِ آن‌ها بیشترین زیان را متحمل می شویم ـ استفاده كنیم .
هر كسی طرز فكر خودش را دارد و به افكار دیگران احترام نمی گذارد ، فقط می خواهد آن‌چه را كه خودش به آن اعتقاد دارد انجام دهد . فكر می كند كه فقط حق با اوست و دیگران حقی ندارند . من در هنرم تلاش می كنم همه‌ی این‌ها را مطرح كنم . فكر می كنم ابتدا باید در خودمان به دنبال علت ِ مشكلات بگردیم پیش از آنكه دیگران را مسئول ِ آنها بدانیم ... مهمترین چیز، دریافتن این‌است كه چگونه می توانیم خودمان را، زندگی‌مان را تغییر دهیم .
اگر ما می خواهیم اندكی پیشرفت در این جهت داشته باشیم ، در این صورت نیازمند به دموكراسی و اعتقاد ِ بیشتر به حقوق ِ بشر هستیم ، پیش از آن‌كه به این اصل معتقد باشیم كه دیگران، همه دشمن ِ ما هستند .
هر كسی ایمان و اعتقادات و فرهنگ خودش را دارد ؛ سؤال، چگونگی ِ گفتگو كردن ِ این فرهنگ ها با هم و چگونگی ِ رسیدن به بهترین برای همه كس بوسیله‌ی همین گفت‌وگوهاست.من سعی می‌كنم این را شخصا در كارهایم تجربه كنم ."
او منظور ِ خود را با جزئیات ِ بیشتری بیان كرده و توضیح می‌دهد كه چگونه بوسیله ی عكس‌ها و فیلم‌های نصب شده در ” خاطره ی خاطرات “ به مردم نزدیك می شود.
او در مورد عکس نصب شده در " خاطره‌ی خاطرات" توضیح می‌دهد: "این عکس موقعیت ما را در دنیای عرب منعكس می كند ، قدرتی وجود دارد كه همواره در بالای سر ِما قدرت‌نمایی می كند ـ چه یك فرمانروای درونی باشد و چه قدرتی بیرون از حریم ِ ما ـ همواره به ما گفته می‌شود كه چه بكنیم و چه نكنیم . در عكس مردها با حركت ِ بازوهایشان از فرمان های نظامی تبعیت می كنند ــ ۱ ۲ ۳ بالا... پایین ... ـــ من می گویم كه به ما گفته شده كه چه چیز را باید ببینیم و به چه باید فكر كنیم وچه چیز را اجازه داریم بگوییم و چه چیز را بایستی باور كنیم . ما اجازه نداریم توانایی‌هایمان، دیدمان یا افكارمان را پرورش دهیم ، یا اینكه خود تصمیم بگیریم به چه ایمان داریم . “
قفس‌ها از سبدهای توری که برای ماهیگیری استفاده می‌شوند ساخته شده اند.در قفس کوچک‌تر مرغی قرار دارد و در بزرگتر یک خروس.اناس الشیخ می‌گوید: شاید مردها از آزادی بیشتری برخوردارند ولی در نظام اجتماعی همه ما در قفس هستیم با این تصور که آزادیم.
او اثر دیگرش را "خدای جدید!" نام‌ گذاشته است.
در این اثر نوشته‌ی روی دیوار اشاره دارد به گفته‌ی رئیس جمهور آمریکا: ایالات متحده آمریکا انتخاب مشخصی را برای هر ملتی عرضه می کند: یا با جهان متمدن هستید یا با تروریست ها و کسانی که با تروریست ها باشند هزینه‌ی سنگینی را خواهند پرداخت.
در "خدای جدید" او از آمریکا به عنوان ابرقدرتی که از قدرت خود برای تحمیل فرهنگ و نوع نگاه و باورهایش به دیگر ملت‌ها استفاده می‌کند، سخن می‌گوید.
اثر دیگری ازو با عنوان "سرگشتگی" بر موقعیت اعراب و یا جهان اسلام اشاره دارد الشیخ در این مورد می‌نویسد:"ما هنوز موقعبت خود را در نیافته ایم و درباورها و نگاهمان به سیاست، اقتصاد، فرهنگ، مذهب و توسعه در نوعی گیجی به سر می‌بریم. اکثر ما به دنبال دموکراسی، حقوق بشر، تساوی حقوق زنان و مردان ،عدالت اجتماعی و جامعه مدنی هستیم اما به دلایل مختلف بعضی از ما از آن روی برمی‌گردانیم. برخورد و تضادی هست در ما و در دیدگاه‌های مختلفی که وجود دارند."
أنس الشیخ می‌گوید که ارتباطی خوب و ساده‌ با مردم ِ عادی محل نمایش آثارش داشته . آنها به گاراژ می آمدند بدون ِ هر گونه كنجكاوی ، بدون ِ حتی تصور اینكه به دیدن ِیك نمایشگاه ِ هنری آمده اند .
برخی آنچه را كه دیده بودند دوست داشتند ؛ دیگران آن را عجیب یافته بودند، اما به خاطرِ انجام این كار در محل عمومی زندگی شان به او احترام گذاشته بودند .
در مقابل ِ آن بسیاری از همكاران و متخصصان هنر، نمایش او را تأیید كردند ، اما اساسا اینستالیشن و ویدیو آرت را رد كردند ، فقط ارزش ِنقاشی و مجسمه سازی را تأیید كردند.
انس الشیخ كارش را به عنوان ِ هنرمندی که به هنر جدید و اینستالیشن می‌پردازد در سال ۱۹۹۴ شروع كرد . او اولین نفر در بحرین بود . به این منظور او تلاش كرد هنرمندان ِ جوان ِ كشورش را تشویق كند كه رك‌گو ، صریح و تجربی باشند . آن‌ها با هم طرح های هنرمندان ِ دیگر را در كتاب‌ها ، كاتالوگ‌ها و اینترنت نگاه كرده و درباره‌ی آن‌ها بحث و گفتگو كردند . در سال ۲۰۰۲ ، او اولین گروه برای اجرای اینستالیشن را در انجمن هنر معاصر بحرین ، تنها با شركت چهار هنرمند بر پا كرد . در سال ۲۰۰۳ نمایشگاه شامل ۹ هنرمند شده بود و نمایشگاه ِ برنامه ریزی شده برای سال‌های بعد از این هم بزرگ‌تر خواهد بود .
او در زمینه‌ی هنر جدید دو پروژه‌ی دیگر در دست دارد اولی با عنوان ” گفتگو باخود “ ، و دومی ” گفتگو با دیگران “ .

برگردان: میترا صمدی

منبع : کارگاه