دو داروی آرام‏بخش در قرآن

قرآن مجید نسخه شفابخش جان‏های دردمند، از جانب خداوند سبحان است (و ننزل من القرآن ما هو شفاء و رحمهٔ للمؤمنین و لا یزید الظالمین الاّ خساراً۱) كه توسط پیامبری مهربان و فداكار، بر جان‏های حقیقت‏طلب و عاشق، رسانده شد.
در بحران روحی فراروی انسان كه باعث خستگی، سرگشتگی، افسردگی و دل‏تنگی او می‏شود، انگیزه ادامه حیات را از او می‏ستاند و او را تا مرز پوچی و پوچ‏گرایی پیش می‏برد، داروهای روان گردان، به نوعی آرام‏بخش اویند و او را تسكین می‏دهند و فضایی ایجاد می‏كنند كه انسان در آن فضا، از دغدغه‏ها، خستگی‏ها و...، برای مدتی رهایی می‏یابد؛ در حالی كه این درمان، دائمی نیست و شاید در درازمدت، به تغییر نوع داروی آرام‏بخش و نیز استفاده از مقدار بیشتری مواد آرام‏بخش بینجامد و این آرامش ساختگی، پس از مدتی به طوفانی سهمگین بدل شود و تمام زندگی این بیمار را هدف قرار دهد.
در كتاب مقدس مسلمانان - قرآن مجید - دو داروی آرام‏بخش تجویز شده است كه در نوع خود، بی‏نظیرند؛ هم آرام بخشند و هم درمان‏گر. هر یك از این دو دارو، ویژگی خاص خود را دارند كه به توصیف آنها می‏پردازیم.
۱) یاد خدا
«الا بذكر الله تطمئن القلوب؛ با یاد خدا، قلب‏ها آرام می‏گیرند».۲
در نگاه یك مسلمان، خداوند سبحان، قدرت مطلق و صاحب همه ملك و ملكوت است و تمامی نظام هستی، سربازان اویند؛ هیچ قدرتی، جز قدرت او نیست؛ هیچ كس، نمی‏تواند بدون اذن الهی، ضرری برساند و همه هستی، فرمانبردار اویند. صاحب و مؤثر در هستی، فقط خداست؛ «لا اله الا هو»۳، «لا مؤثر فی الوجود الا الله»، «لله جنود السموات و الارض»۴ و «و ان من شی‏ء الا یسبح بحمده».۵ پس، تنها اوست كه قدرت و مالكیت دارد و به هر كس كه بخواهد، می‏بخشد و از هر كس كه بخواهد، می‏ستاند؛ «قل اللهم مالك الملك تؤتی الملك من تشاء و تنزع الملك ممن تشاء و تعزّ من تشاء و تذل من تشاء».۶
نكته دیگر این كه تمامی گرفتاری‏ها، دلتنگی‏ها، تردیدها، بیم‏ها و امیدهای بشر، در دو چیز نهفته است:
الف) از دست دادن چیزی یا كسی.
ب) به دست نیاوردن چیزی یا كسی.
اگر به طور دقیق به تمامی دغدغه‏ها و نگرانی‏هایمان - از كودك، نوجوان، جوان و... - بنگریم، از این دو حال بیرون نیست؛ یا نگران آنیم كه آن چه داریم، از مال و جان و فرزند و موقعیت اجتماعی و...، از دستمان برود و یا اندوهناك آنیم كه آن چه در آرزوی آن بودیم و برایش روز و شب تلاش كردیم، به دست نیاوریم و یا مانعی پدید آید و ما از رسیدن به مطلوب و مقصود، باز مانیم.
چه بسیارند افرادی كه با این دو نگرش، شب و روز در ترس، دلهره، خستگی و افسردگی به سر می‏برند و ساعت‏ها، عمر شریف را به بیهودگی و بطالت می‏گذرانند كه شاید... .
پسر جوانی كه در آرزوی دختر دلخواه خویش است و دختری كه منتظر خواستگار عاشق خویش است، هر دو نگران حوادث آینده هستند.
اسلام با كلام وحی، بشارت می‏دهد كه نگران نباشید و ترسی نداشته باشید. اگر رابطه درست با صاحب نظام هستی برقرار كرده‏اید، بر او توكل كنید و نگران نباشید؛ چون همه هستی در ید قدرت اوست و «حتی برگ درختی، بی‏اذن او نمی‏افتد»۷ و او «هر آن چه را در آسمان‏ها و زمین است، می‏داند» و حتی «آن چه را در دل‏ها پنهان و نهان است، می‏داند»۸ و «نگاه خیانت‏كار را می‏شناسد و به خیانت نگاه هم داناست».۹
قطره‏ای از جویباری می‏رود
از پی انجام كاری می‏رود
پس انسان با یاد این همه عظمت، قدرت و رحمت بیكران، بخشندگی بی‏انتها، غفران، آمرزندگی و پوشاندن عیب‏ها و خطاها، توبه‏پذیری و فرصت‏سازی، پاك‏كنندگی و تبدیل سیئات به حسنات، امیددهی و جبران‏سازی، آرام می‏گیرد و امید را از دست نمی‏دهد؛ توان دوباره می‏یابد؛ دل به او می‏سپارد و آرام آرام به ساحل نجات دست پیدا می‏كند.
۲) همسر
دومین آرام‏بخش كه در قرآن مجید به آن اشاره شده و از نشانه‏های خداوند به شمار می‏آید، چیزی جز همسر آدمی نیست.
در قرآن چنین آمده است:
«و من آیاته اَن خلق لكم من انفسكم ازواجاً لتسكنوا الیها و جعل بینكم مودهٔ و رحمهٔ».۱۰
دوره جوانی، دوره‏ای است كه انسان، حس استقلال‏طلبی و شخصیت پیدا می‏كند و می‏خواهد دوست‏داشتنی باشد و دیگران را دوست بدارد؛ حس عجیبی در خود احساس می‏كند و نمی‏داند چه خواهد شد.
از یك طرف، میل او به غیرهمجنس، فزونی می‏یابد و از جانبی دیگر، احساس شخصیت و استقلال، باعث اندكی جدایی از بافت دوره كودكی و نوجوانی، در خانه و خانواده می‏شود؛ هم گرایش او به سمت و سویی دیگر است و هم علاقه‏اش به كسب اعتبار و جایگاه تازه.
از دیگر سو، غریزه سركش جنسی، قوی می‏شود و ارضای صحیح آن، باعث بهبودی روحی و روانی می‏شود. اگر قربانیان بیماری‏ها در جهان، بررسی شوند، شاید بیشترین قربانی، مخصوص بیماری‏های جنسی باشد. آثار زیان‏بار و وحشتناك این بیماری‏ها، در تمامی عرصه‏های زندگی، قابل مشاهده است.
اسلام عزیز، در جهت آرامش بخشی، ازدواج را راهكار مناسبی در نظام آفرینش می‏داند. انسان در دوران جوانی، نیازمند رسیدن به همدم و مونسی است تا با عشق‏ورزی و مهربانی، ادامه مسیر را با او رهسپار گردد. دوستی‏ها، هیچ گاه و برای هیچ كس، آرام‏بخش نیستند؛ بلكه خود عرصه‏ای تازه در ایجاد دغدغه‏ها، نگرانی‏ها، خستگی‏ها و... می‏باشند؛ اگر چه به ظاهر، هیچ كدام از دو طرف، بدان اعتراف نكنند.
بنابراین، آرام‏بخش دوم در قرآن، همسر نام دارد كه در كنار وی، انسان از خستگی‏ها رهایی می‏یابد و احساس می‏كند كه جهانی جدید شكل گرفته است. دو شخصی كه با هم هیچ حس خاصی نداشته‏اند، چنان شیفته و دوستدار هم می‏شوند كه حتی ساعتی بدون هم را نمی‏توانند تحمل كنند؛ بدون هم، احساس خستگی می‏كنند؛ برای هم بی‏تابی می‏كنند؛ به هم هدیه می‏دهند و خالصانه‏ترین محبت‏ها را نثار هم می‏كنند.
پس باید با یاد خدا، برای جهانی پر از امید و آرزوهایی زیبا و زندگی و سرزندگی و بندگی، اندیشید و همسری برگزید كه تا بهشت برین، همدم و مونس و همراه انسان باشد.

۱) اسراء، آیه ۸۲.
۲) رعد، آیه ۲۸.
۳) بقره، آیه ۲۵۵.
۴) فتح، آیه ۷.
۵) اسراء، آیه ۴۴.
۶) آل‏عمران، آیه ۲۶.
۷) انعام، آیه ۵۹.
۸) غافر، آیه ۱۹.
۹) همان.
۱۰) روم، آیه ۲۱

منبع : نشریه الکترونیکی پرسمان