پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا
دردی برای تمام فصول
بیش از ۲۰۰ نوع ویروس از خانوادههای مختلف ویروسها میتوانند سرماخوردگی را ایجاد كنند كه شایعترین آنها رینوویروسها هستند.
همه گیر شدن سرما خوردگی ممكن است با بیماریهای شدیدتری چون سینوزیت كه موجب التهاب مجاری بینی وسردردهای شدید میشود وهمچنین بروز حساسیتها وآلرژیهای فصلی ویا دیگربیماریها مانند برونشیت مزمن، تشدید آسم، التهاب حلق وبینی و... مواجه شویم، كه علاوه بر گذاشتن تأثیرات فیزیكی نامطلوب، موجب پیامدهای اجتماعی، خانوادگی وگاهی روانی مانند اختلال در فعالیتهای روزمره، كاهش كارایی افراد در محل كار، نگرانی روانی والدین در صورت ابتلای بچهها وكودكان نیز می شود.
● سرما خوردگی چیست و عامل آن كدام است؟
سرماخوردگی شایعترین بیماریهای دوره كودكی و مهمترین دلیل غیبت از كار یا مدرسه در سراسر جهان است. معمولاً بیماری زودگذر و سبكی است ولی عوارض آن باعث مزاحمت میشود. بیش از ۲۰۰ نوع ویروس از خانوادههای مختلف ویروسها میتوانند سرماخوردگی را ایجاد كنند كه شایعترین آنها رینوویروسها هستند. البته ویروسهای دیگر (مثلاً ویروس آنفلوآنزا) نیز میتواند گاهی علایم خفیفی به شكل سرماخوردگی داشته باشد. به هر حال آنچه اهمیت دارد، این است كه در سرماخوردگی، مهمترین و واضحترین علایم مربوط به انسداد و آبریزش بینی است و سایر علایم مانند تب، گلودرد و سرفه معمولاً در درجات اهمیت بعدی قرار دارند.
● چه عواملی ممكن است زمینهساز سرماخوردگی شوند یا استعداد ابتلا به آن را افزایش دهند؟
خستگی، استرسهای شدید، زمینه آلرژی و استنشاق دود سیگار از عواملی هستند كه گفته میشود افراد را مستعد سرماخوردگیهای بیشتر میكنند. همچنین حضور در فضاهای در بسته و بدون تهویه مناسب در كنار جمعیت زیاد (مانند مدارس و مهد كودكها) و عدم توجه به بهداشت فردی و ناآگاهی از چگونگی انتقال سرماخوردگی نیز در این مسأله دخالت دارند.
● چه تعداد سرماخوردگی را در كودكان میتوان طبیعی دانست؟
كودكان كم سن و سال به طور متوسط شش تا هفت نوبت سرماخوردگی طی سال دارند اما تا ۱۵ درصد كودكان، ممكن است حتی تا ۱۲ نوبت سرماخوردگی نیز در سال داشته باشند. این در حالی است كه در بزرگسالان، معمولاً بیش از دو تا سه بار سرماخوردگی طی سال اتفاق نمیافتد.
● روش انتقال بیماری چگونه است؟
مهمترین روش انتقال ویروسهای سرماخوردگی، تماس مستقیم با ترشحات آلوده است. به اینترتیب، یكی از مهمترین روشهای انتقال، دست دادن با فرد سرماخوردهای است كه بعد از تماس دست خود با ترشحات بینی، دهان یا چشم، دست خود را نشسته است. همچنین از آنجا كه برخی از ویروسها روی سطوح و وسایلی مانند سطح میز یا دستگیره در تا دو ساعت یا بیشتر میتوانند باقی بمانند، ممكن است تماس غیر مستقیم با سطوح آلوده نیز در انتقال سرماخوردگی نقش داشته باشد. از طرف دیگر، انتقال از طریق استنشاق ذرات ریز و درشت تنفسی (مواجهه با سرفه و عطسه در تماس نزدیك با بیمار) نیز امكانپذیر است. انتقال ویروس آنفلوانزا حتی با ذرات ریز تنفسی هم امكانپذیر است، بنابراین انتقال این ویروس نیاز به تماس نزدیك ندارد و برای همین، به سرعت در جامعه گسترش مییابد.
● علایم بیماری چیست و طول مدت علایم معمولاً چه میزان است؟
علایم اولیه سرماخوردگی معمولاً احساس خارش یا گزگز در بینی و عطسه است كه علایمی مانند انسداد بینی و آبریزش نیز به آن اضافه میشود. معمولاً گلو درد در سرماخوردگی، ملایم و گذراست. در روزهای دوم تا سوم سرماخوردگی، گرفتگی بینی بیشتر میشود و ترشحات بیرنگ بینی به تدریج به رنگ زرد یا سبز در میآید كه لزوماً دلیل بر عفونت چركی نیست. سرفه نیز در ۳۰ درصد سرماخوردگیها رخ میدهد. تب خفیف و گذرا نیز ممكن است در سرماخوردگی رخ دهد. در شیرخواران، ممكن است اسهال خفیفی نیز مشاهده شود. از طرف دیگر، معمولاً اشتهای كودك نیز تا حدی كاهش مییابد. بیشتر سرماخوردگیها با قدری بیحالی، ضعف و احساس خستگی زودرس نیز همراهند. در هر حال، اگر بیمار دچار عوارض بعدی نشود، در بیشتر موارد سرماخوردگی ظرف یك هفته به پایان میرسد، گرچه در ۱۰ درصد موارد ممكن است حتی تا دو هفته به طول انجامد، به خصوص اگر استراحت كافی نباشد.
● راه پیشگیری چیست؟
سرماخوردگی را از دو طریق میتوان پیشگیری كرد. یكی به وسیله واكسیناسیون و دیگری از راه جداسازی.
▪ واكسیناسیون در شرایط بسیار شدید و همهگیریهای مزاحم تقریباً استثنایی مورد استفاده قرار میگیرد. چون اثر واكسن نه قطعی، نه كلی و نه دائمی است، بنابراین به ندرت در كشورهای رو به توسعه آن را به كار میگیرند.
▪ راه جداسازی نیز در داخل خانواده خیلی ساده نیست، چون سرایت بیماری علاوه بر راه هوا كه راه معمول انتشار بیماریهای عفونی دستگاه تنفس است، از طریق دستهای كودك نیز میتواند منتقل شود، به این صورت كه خود كودك ممكن است ویروس موجود را از ملتحمه و گوشه چشم خود به بینی منتقل كرده و امكان بروز عفونت را فراهم كند. بنابراین استفاده از دستمالهای كاغذی آغشته به مواد ضدعفونی كننده را كه هنوز تحت مطالعات بهداشتی و فنی است، میتوان در این شرایط به منظور پیشگیری توصیه كرد.
● درباره داروها
هیچ درمان یا داروی خاصی برای درمان سرماخوردگی و آنفلوآنزا وجود ندارد. آنتیبیوتیكها ویروسها را از بین نمیبرند. بعضی از داروها فقط به برطرف شدن علایم آنفلوآنزا و سرماخوردگی كمك میكنند. قبل از دادن هرگونه دارویی به فرزندان خود حتماً با پزشك مشورت كنید. شما میتوانید داروهای سرماخودرگی و آنفلوآنزا را بدون تجویز پزشك از داروخانهها تهیه كنید. بعضی از داروهای تجویز شده به نام ضدویروسها میتوانند به برطرف شدن علایم آنفلوآنزا كمك كنند. این داروها در صورتی كه سریع و بلافاصله بعد از آغاز بیماری مصرف شوند، احساس بهبودی ایجاد میكنند. این داروها میتوانند به صورت خوراكی یا استنشاقی مصرف شوند. انواع استنشاقی ممكن است برای بعضی از افراد مبتلا به آسم یا بیماری مزمن ریوی، مشكل ایجاد كند. در صورتی كه مبتلا به آسم هستید و برای درمان سرماخوردگی و آنفلوآنزا به پزشك مراجعه كردهاید، حتماً ابتلای خود به آسم را به وی گوشزد كنید.
● چند توصیه تغذیهای
▪ ویتامینC :
مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین C و همچنین میوههای سرشار از ویتامین C در این فصل توصیه میشود. ویتامین C در بیماریهای برونشیت مزمن نقش مهمی درحفظ ریهها دارد به طوری كه طبق بررسیهای محققان افرادی كه روزانه ۳۰۰ میلیگرم ویتامین C مصرف میكنند احتمال ابتلا به این بیماری در آنها ۳۰ درصد كاهش پیدا میكند. ویتامین C را میتوان از مركبات به ویژه لیموشیرین، پرتقال، گریپفروت و همچنین از سیر، میخك، لیمو، فلفل و مواد غذایی چون فلفل تند قرمز، سوپ مرغ و ماست دریافت كرد.
▪ سیر و شلغم:
سیر علاوه بر خواص دارویی و تغذیهای، به واسطه داشتن ماده ضدویروسی، ماده خوبی برای مصرف چه در هنگام سلامت و چه در زمان سرماخوردگی است. و برای رفع بوی آن نیز میتوان سیب یا عسل مصرف كرد.
شلغم نیز مانند سیر دارای خواص مفیدی است. استفاده از شلغم نیز در فصل سرد توصیه میشود و میتوان آن را به شكل خام در سالاد یا به صورت پخته با نمك مصرف كرد.
▪ ماست:
اگر جزو افرادی هستید كه به سرماخوردگی ناشی از آلرژی و حساسیت فصلی دچارید، توصیه میشود برای پیشگیری، از سه ماه قبل ماست مصرف كنید. چون ماست از جمله موادی است كه باعث افزایش سیستم ایمنی و دفاعی بدن میشود و بدن را در مقابله با عوامل عفونی و آلرژی آماده میكند. اگر به خوردن ماست علاقه چندانی ندارید، میتوانید مصرف پیاز را در برنامه غذایی خود افزایش دهید، چون پیاز نیز سیستم دفاعی بدن را مقاومتر میسازد.
▪ روی:
استفاده از مكملهای روی در زمان سرماخوردگی باعث كاهش قدرت ویروسها برای احاطه سلولهای بدن و كمك به سلولهای ایمنی برای مبارزه با سرماخوردگی میشود و علایم سرماخوردگی را تسكین میدهد. قرص روی، مدت سرماخوردگی را در بزرگسالان كاهش داده ولی در كودكان اثری ندارد. اسپری بینی روی، نسبت به قرص روی در بهبود سرماخوردگی موثرتر است.
▪ پروپیول:
ماده صمغی است كه به وسیله حشرات از جوانههای برگی شكل و پوست درختان جمعآوری میشود، خصوصا از درختان صنوبر و كاج. عصاره پروپیول میتواند در پیشگیری و كوتاه كردن مدت سرماخوردگی موثر باشد. مطالعات بالینی نشان داده كه عصاره پروپیول در كاهش عفونت دستگاه تنفسی در كودكان موثر است.
با پیشگیری و رعایت موارد مذكور به همراه تغذیه مناسب، میتوان از زیباییهای این فصل لذت برد. به امید آنكه همیشه در كنار خانواده سالم و تندرست باشید.
● نكات قابل توجه در درمان علایم سرماخوردگی
▪ در خانه بمانید و استراحت كنید، به خصوص در هنگام بروز تب.
▪ مایعات فراوان بنوشید، مثل آب، آبمیوه و سوپ رقیق شده.
▪ با آب نمك ولرم چند بار در روز غرغره كنید. این كار سوزش گلو را بهبود میبخشد.
▪ قطرههای بینی كه حاوی آب و نمك (سرم فیزیولوژی) هستند، به كاهش ترشحات بینی و مرطوب شدن پوست داخل بینی كمك میكنند.
مریم یوسفی
منبع : روزنامه سلامت
همچنین مشاهده کنید