رویای ایرانی پشت دروازه اروپا

● برای بسیاری از ایرانیان، ترکیه ایستگاه اول مهاجرت است
آمار دقیقی در دست نیست، با وجود این، شواهد حاکی از مراجعه پرشمار ایرانیان به دفاتر کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل در ترکیه است.
پناهندگان ایرانی، ترکیه را کشور مناسبی جهت رسیدگی به مشکلاتشان نمی دانند، اما سهولت دسترسی به این کشور حتی از طریق غیر قانونی باعث شده است بیشترین تعداد پناهندگان ایرانی در این کشور گرد هم آیند .
هرسال مسافران بسیاری به دلایل و انگیزه های مختلف از ایران به ترکیه می روند. گذشته از آنانی که به قصد تفریح عازم این کشور توریستی می شوند، چند سالی است شمار مهاجران ایرانی به ترکیه نیز افزایش یافته است. پناهجویان، دانشجویان و تجار ایرانی از جمله گروه هایی هستند که در این کشور اقامت دارند؛ هرچند به طور معمول، شمار بسیار کمی از ایرانیان این کشور را به عنوان محل دائمی سکونت انتخاب می کنند.
در سالهای اخیر تعداد کسانی که به قصد پناهندگی وارد کشور ترکیه شده اند افزایش چشمگیری داشته است. این افراد درخواست پناهندگی خود را به دفتر امور پناهندگان سازمان ملل تقدیم می کنند و قصد اقامت دائم در ترکیه را ندارند، ولیکن ناگزیرند در مدت زمان بررسی درخواستشان دراین کشور بمانند .
همچنین بر اساس قوانین موجود آنها باید مدارک و اوراق مسافرتی خود را تسلیم مقامات دولت ترکیه کنند .
نیلوفر که به همراه دو دختر خردسالش به ترکیه آمده است می گوید: "همسرم، من و کودکانم را ممنوع الخروج کرده بود. با پولی که من داشتم توانستم خودم را به زحمت تا اینجا برسانم." وی که منتظر است به درخواست پناهندگی اش رسیدگی شود، خود را قربانی خشونت خانوادگی می داند و قصد بازگشت به ایران را ندارد.
دفاتر سازمان ملل در شهر های وان و آنکارا درخواستهای پناهندگی را بررسی می کنند و بر اساس مقررات ژنو تصمیم می گیرد تا شخص متقاضی را به عنوان پناهنده بپذیرند یا نه.
به علت حجم زیاد کار و تعداد کم پرسنل، رسیدگی به چنین پرونده هایی معمولا به درازا می کشد و همین امر سبب بروز نارضایتی های عمیقی میان پناهجویان شده است.
● تغییر مذهب
از سویی دیگر برخی، ادعاهای "غیر منطقی و عجیب" عده ای از پناهجویان را دلیل دیگری برای طولانی شدن روند بررسی پرونده هایشان می دانند. آنها همچنین عقیده دارند مطرح کردن چنین ادعاهایی موجب بی اعتمادی مسئولان رسیدگی کننده نسبت به دیگر پناهجویان می شود.
علی (که یک نام مستعار است) ادعا می کند که پیامبر است. او کتابی از نوشته هایش را در دست دارد و آن را راهنمایی برای نجات بشر می داند.
علی می گوید: "این آیات به من وحی می شود و سالها در ایران به صورت مخفیانه مشغول جمع آوری این کتاب بوده ام."
تعداد بسیاری از پناهندگان ایرانی را اقلیت های مذهبی تشکیل می دهند که به دلیل آنچه "محرومیت از حقوق اجتماعی" می خوانند از ایران خارج شده اند.
شمار دیگری از این افراد کسانی هستند که بنا بر دلایل سیاسی و وابستگی حزبی به احزابی که از نظر دولت ایران "غیر قانونی" محسوب می شوند، به این کشور می روند . در این میان گروه هایی نیز به چشم می خورند که به علت مشکلات مختلف اجتماعی از جمله تبعیض های جنسیتی نسبت به زنان و همجنسگرایان و به دلیل آنچه نبود "آزادی های مدنی در ایران" می خوانند، به ترکیه آمده اند.
پناهجویان در ترکیه حق کار کردن ندارند، کودکانشان از خدمات درمانی بی بهره اند و در عین حال مجبورند مبالغی را با عناوین مختلف از جمله "حق خاک" جهت اقامت در این کشور بپردازند.
● سرزمین نامادری
تعیین محل اقامت پناهجویان در طول این مدت به عهده دولت ترکیه است و این موضوع نیز به نوبه خود موجب اعتراض پناهجویان می شود چرا که پس از تعیین محل اقامت، پناهجو اجازه خروج از آن مکان را به جز موارد استثنائی ندارد.
مریم و همسرش که یک سال است به ترکیه آمده اند مجبور به اقامت در یک شهر کوچک مرزی در مناطق کردنشین ترکیه شده اند . آنها می گویند از اولین امکانات اولیه برای زندگی کردن بی بهره اند . آب آشامیدنی به سختی بدست می آید ، زمستان ها مواد سوختی نایاب می شود و قطع برق جزیی از زندگی اشان شده است با وجود این، دولت ترکیه با درخواستشان برای تغییر محل سکونت موافقت نمی کند.
عدم اطلاع دقیق از قوانین پناهندگی باعث سردرگمی بسیاری از پناهجویان شده است.
سرنوشت نامعلوم ، عدم اطلاع رسانی نهاد های رسیدگی کننده و ده ها مشکل دیگر باعث شده است پناهجویان ایرانی در وضعیت اسفناکی قرار گیرند.
آنها منتظر جواب هستند، روزهای متوالی به دفاتر سازمان ملل مراجعه می کنند و معمولا با پاسخ کلی "پرونده شما در حال بررسی است" مواجه می شوند.
● اینجا نمان
شمار کمی از این پناهجویان توسط سازمان ملل به عنوان پناهنده پذیرفته می شوند.
ارائه برگه قبولی از سوی کمیساریای پناهندگان الزاما به معنی پذیرفته شدن توسط کشور ثالت نیست و پس از قبولی، روند جدیدی آغاز می شود که طی آن مشخص خواهد شد چه کشوری فرد مورد نظر را به عنوان پناهنده می پذیرد.
این مراحل ممکن است چندین ماه و حتی چندین سال طول بکشد و همه اینها در شرایطی است که درخواست پناهجو قبل از آن رد نشده باشد.
کاوه همه این مراحل را پشت سر گذاشته است، او می گوید که به زودی عازم کانادا می شود. کاوه فکر می کند دوران سختی ها گذشته است و حالا خود را آماده آغاز یک زندگی جدید می کند.
دفاتر کمیساریای پناهندگان معمولا یک روز در هفته را به ثبت درخواست های جدید اختصاص می دهند. ایرانی ها از راه می رسند و در حالی که هنوز خستگی سفر در چهره هایشان نمایان است، در خواست پناهندگی می کنند.
این در حالی است که پناهجویان قدیمی با دلسردی از تازه واردها می خواهند که در ترکیه نمانند.
اولین پیامشان به یک تازه وارد این است: "اگه مدارکت را تحویل ندادی، اینجا نمان."
آنها معمولا یونان را توصیه می کنند در حالی که هیچکدام واقعا نمی دانند آیا در یونان وضعیت بهتر است؟
▪ هجدهم دسامبر را سازمان ملل، روز جهانی مهاجران نامیده است.

یاسر کورونی

منبع : زیگ‌زاگ