بازتاب روح حماسه

● ارزیابی هنرمندان و صاحبنظر ان درباره نخستین همایش هنر انقلاب
در حالی سینما فلسطین تهران در روزهای اخیر شاهد میزبانی همایش هنر انقلاب بود كه خاطره مهم ترین پدیده تاریخ معاصر ایران را روایت می كرد. هنر انقلاب یكی از مهم ترین پدیده های تاریخی كشورمان به شمار می رود كه عمری نزدیك به ۳ دهه دارد و پرداختن به این هنر نه فقط برای هر ایرانی و نسل های گوناگون آن، بلكه برای جهانیان نیز آموزنده و سودمند است. از این رو، همایش به جهت گفتمان و ارتباط هرچه بیشتر با جهانیان، عنوان هنر هفت انقلاب جهان را هم در دل خود جای داده بود. بنابراین همایش در ۵ رشته هنری همچون، هنرهای تجسمی، سینما، تئاتر، ادبیات و موسیقی كار خود را آغاز كرد و بیش از ۹۰ مقاله داخلی و خارجی در حالی به دبیر خانه همایش ارسال می شدند كه همواره بحث ها، تحلیل ها و نكات خاصی را در خود بازگو می كردند. در این میان، سهم خارجی هم تأمل برانگیز بود.
كشورهایی از جمله مكزیك، كوبا، مالزی، فلسطین، روسیه و آفریقای جنوبی در حالی به هنر انقلاب لبیك گفتند كه ۲۳ مقاله را برای سخنرانی به این همایش، ارسال كرده بودند. البته از این تعداد، ۱۳ مقاله تخصصی انتخاب شد. با این حال و با همه تفاسیر همایش و نمایشگاه هنر انقلاب نخستین دوره خود را با برگزاری سخنرانی ها، نشست ها، میزگردها و ... به پایان رساند و به عنوان یك حركت فرهنگی، خود را ثبت كرد. اما فلسفه برگزاری این نمایش وارزیابی هنرمندان انقلاب از این همایش، همواره لازم و ضروری به نظر می رسد.
دكتر مرتضی گودرزی دیباج دبیر نخستین همایش هنر انقلاب، در گفت وگویی به فلسفه برگزاری همایش هنر انقلاب اشاره می كند و در این باره می گوید:
در واقع بررسی هنر هر دوره ای، بررسی باورها، ایدئولوژی و نگرش های جدیدی است كه در درون آن جامعه اتفاق افتاده است و این یكی از مطمئن ترین و واقعی ترین گزارش هایی است كه می تواند به بسیاری از سؤالات درباره یك جامعه پاسخ دهد.
هنر با وجود محدودیتی كه دارد، می تواند بی پرده، نوع، جنس و سطح ادراك فرهنگی مردم از پدیده در حال جریان یا تازه رخ داده در یك جامعه را برای هر پژوهشگر و مخاطبی گزارش كند. بنابراین می توان با رجوع به هنر هر دوره، به سادگی پاسخ بسیاری از سؤالات را درباره وضعیت فرهنگی، اجتماعی و سطح باورهای مردم دوره های مختلف تاریخی پیدا كرد.
همچنین مسائل بسیاری كه در لابه لای اسناد و گزارش های تاریخی طور دیگری نمایانده شده است، از طریق بررسی آثار هنری و تحولاتی كه در عرصه هنر این دوره اتفاق افتاده است قابل بررسی است و می توان به حقیقت آنها دست یافت.
یكی از این دوره های خاص در كشورما، دوره انقلاب است. گستره انقلاب در سال ۱۳۵۷ همه اركان جامعه ما را تحت تأثیر قرار داد كه در این دوره نیز، نظیر سایر دوره های تاریخی، بررسی آثار هنری آن می تواند به طور دقیق و مطمئن وقایع این دوره را گزارش كند.
آثار هنری كه در دوران انقلاب خلق شدند، بی پرده و بی تكلف، انعكاسی از وقایع جامعه را در خود دارند. بنابراین وقتی به هنر انقلاب رجوع می كنیم، به دوره خاصی می پردازیم كه نزدیك به ۳ دهه هنر هدفمند، متعهد، اجتماعی و دینی است و تاكنون مورد بررسی قرار نگرفته است. از ادوار مختلف تاریخی در كشور، گزارش های مختلف هنری در قالب كارهای پژوهشی و مطالعاتی داریم ولی در مورد هنر دوره انقلاب اسلامی كه حدود ۳ دهه را در بر می گیرد، گزارش دقیقی نداریم و به همین دلیل با توجه به گستردگی و تنوع بیانی هنر متعهد اجتماعی، دینی و معناگرای انقلاب، اقدام به برگزاری همایش و نمایشگاهی از هنر دوران انقلاب كردیم.
دبیر این همایش در ادامه یادآور می شود هنر دوران انقلاب نسبت به دیگر دوره های هنری ایران، وجه اعتقادی و متعهدانه خاصی دارد كه از این لحاظ می تواند ژانر قابل مطالعه بسیار مهمی باشد. ضمن این كه طیف وسیعی از هنرمندان ما سال ها با این رویكرد جدید اجتماعی، دینی و فكری كار كردند و آثاری براساس تصویرها و برداشت های خاص خود آفریدند كه هیچ گونه اطلاع دقیقی از تحولات این هنر در دوره انقلاب وجود ندارد و آنچه كه به طور عمده وجود دارد در حد گزارش های محدود و اغلب شفاهی است، بنابراین پرداختن به آن یك ضرورت است.
با پرداختن به هنر دوران انقلاب، سعی بر آن شد كه كار مطالعاتی خوب و جامعی انجام گیرد و همچنین در صورت نیاز آسیب شناسی شود. همایش هنر انقلاب با این هدف طراحی شد و در این راه سازمان ها، نهاد ها و وزارتخانه های بسیاری ما را یاری دادند. ولی میدان دار اصلی این همایش، حوزه هنری و فرهنگستان هنر بود كه هر دو با همكاری هم، این همایش و نمایشگاه را پشتیبانی كردند تا برگزار شود.
گودرزی دیباج در بخش دیگری از سخنانش به ضرورت حضور كشورهای دیگر در نخستین همایش هنر انقلاب می پردازد و در این باره می افزاید: هدف این همایش بررسی و آسیب شناسی تاریخی، اجتماعی و هنری هنر انقلاب است بنابراین ضرورت داشت كه هنر انقلاب دیگر كشورهای دنیا نیز مورد بررسی قرار بگیرد و نوعی مقایسه نیز صورت بگیرد. به این ترتیب فراخوانی تنظیم شد و به دنبال آن با شخصیت های فرهنگی، هنری و علمی هم وارد مذاكره شدیم تا مجموعه آثار خود را در قالب پژوهش های علمی و مقالات برای ما ارسال كنند. همچنین برخی هنرمندان و محققان خارج از كشور نیز با ارسال مقالات آمادگی خود را اعلام كردند.
با این حال، هنرمندان و سخنرانان حاضر در این همایش نیز به ارزیابی های خاصی پرداختند و نخستین همایش هنر انقلاب را از زوایای خاصی مورد بحث و بررسی قرار دادند. دكتر حبیب الله صادقی، رئیس موزه هنرهای معاصر و از سخنرانان روز اول همایش در حوزه تجسمی، در ارزیابی همایش می گوید: نمایشگاه، هنر انقلاب در هر حال نمایشگاه خوبی بود، اما باید آرمانی تر، و با شكوه تر برگزار شود. البته نمایشگاه در برگیرنده دورانی از هنر انقلاب بود كه در دهه اول خلق شده اند. از نكات مهم نمایشگاه، ویژگی های بیان هنری بود. زیرا هنر انقلاب دارای ویژگی های بیان روایی و مؤلفه های خاص خودش است و مانند بعضی از انقلاب های كوبا و چین و... در سمت و سوی تفكرات چپ و راست نیست.
هنر انقلاب به لحاظ بیانی، نمادها و نشانه های خاص خودش را كسب كرد و در سال های بعد از انقلاب تا حدودی توانست این هنر را بازتاب دهد. دكتر صادقی در ادامه به بازتاب انقلاب اسلامی ایران و انقلاب های دیگر جهان می پردازد و در این باره می افزاید: انقلاب اسلامی، انقلابی فرهنگی بود و از دل یك جریان خودجوش و مردمی می آمد. به تعبیری این انقلاب مانند انقلاب های دیگر جهان جنبه سفارشی نداشت. از این رو هنر انقلاب ما با هنر انقلاب های دیگر تفاوت ساختاری دارند.
هنر مندان انقلاب ما دو كار بزرگ هنری انجام دادند ؛ نخست این كه روایت تصویری خود را اندیشه های قرآنی و دینی و بدون سفارشی از هر كسی خلق كردند ، دوم این كه هنرمندان همراه مردم بودند و خاطرات آنها را از انقلاب به تصویر كشیدند. البته شاید در جایی ببینیم كه حق هنرمند انقلاب چندان ادا نشده است.
زیرا آنها بدون چشمداشت كاركردند. مدیران انقلاب نیز با این هنرمندان با مهربانی رفتار كرده اند و هنرمند انقلاب هم آرام ننشسته و كار خودش را می كند. صادقی در ادامه می افزاید: نمایشگاه امسال خوب بود، امید است كه این نمایشگاه ایستگاهی برای دیدار باشد و در آن عوامل و موانع آسیب شناسی شود و نقد معنایی، نقد صورت و نشانه شناسی در این نمایشگاه صورت گیرد. نمایشگاه امسال پنجره ای به دوران انقلاب بود. البته آثار نقاشی همه دوران انقلاب در نمایشگاه، (امسال) وجود نداشت و آثار ارائه شده مربوط به یك دوران از انقلاب بود.
البته در سال آینده می توان برنامه های تكمیلی این نمایشگاه را دنبال كرد و به بعضی از مقوله های خاص هنرهای تجسمی انقلاب پرداخت. به عنوان مثال باید تفاوت نشانه شناسی ما و دیگر كشورها بررسی شود. زیرا در اساس محتوای انقلاب ما با دیگران تفاوت دارد. چون در انقلاب های دیگر گروهی سعی كردند گروهی دیگر را به قدرت برساند اما در انقلاب ما مردم آمده اند و عدالت خداوند را حاكم كرده اند.
رئیس موزه هنرهای معاصر تهران در پایان سخنانش به میهمان خارجی اشاره می كند و در این باره می گوید: بعضی از گروه های خارجی هم بحث های پژوهشی خوبی ارائه دادند. برای نمونه میهمانان هنر مكزیك از جهت آماری، كارهای خوبی را ارائه دادند. البته آنها فقط پژوهشگر بودند و در واقع هنرمندان دهه های بعدی انقلاب بودند. این هم نكته ای است كه به تفاوت انقلاب ما و مكزیك اشاره دارد. زیرا هنرمندان انقلاب ما هم اكنون در قید حیات هستند. از این رو می توان به نشانه شناسی و بررسی آثار آنها پرداخت. زیرا بررسی هنر آنها در زمان خودشان باعث رشد و شكوفایی هنر انقلاب می شود.
علیرضا میر علی نقی پژوهشگر موسیقی و از سخنرانان حوزه موسیقی در نخستین همایش هنر انقلاب، در این باره می گوید: این همایش برای نخستین بار در تاریخ انقلاب انجام شد. در حالی كه ما باید شاهد همایش های بسیاری باشیم. شاید در امر برپایی این همایش هم پژوهشگاه هنر اسلامی و آقای دیباج بیش از همه سهم داشتند. اما نكته مهم در رابطه با بحث همایش و نمایشگاه هنر انقلاب علمی شدن این همایش است. یعنی همایش باید به سوی بحث های عینی و پژوهشی برود. به تعبیری از بحث های مخاطره وار به سوی تحقیق و پژوهش و تحلیل و بررسی برود و این شیوه برای اهل فن و متخصصین اهمیت خاصی دارد.
میر علی نقی در ادامه به بحث نسبت هنر انقلاب پرداخت و افزود: بابحث ثبت و نگهداری آثار انقلاب در یك جای ثابت موافق هستم. البته در زمینه موسیقی مشكلات خاصی وجود دارد. زیرا موسیقی هنری شنیداری و صوتی است و چون جنبه مادی ندارد، باید همواره پخش و ارائه شود. اما این كه یك نهاد كار ثبت آثار هنر انقلاب را به عهده بگیرد و آنها را نگهداری كند عملی پسندیده و ضروری است.
از سوی دیگر برای چنین كار مهمی به مشاركت همگانی نهادها نیاز است. زیرا بهترین راهكار برای حفظ هنر انقلاب نگهداری آن است و نباید اجازه دهیم این هنر از دست برود.
فیروز زنوزی جلالی رمان نویس و از سخنرانان حوزه ادبیات نیز می گوید: همایش هنر انقلاب تا آن جایی كه من دیدم و به ادبیات مربوط می شد، خوب بود. زیرا خیلی از مسائل و معضلاتی كه در ادبیات وجود داشت مورد بحث و بررسی قرار گرفت. به بسیاری از مسائل ادبیات انقلاب هم پاسخ داده شد. زیرا در سال های اخیر ادبیات انقلاب كمتر مورد بحث و بررسی قرار گرفته است و این همایش شروع خوبی برای بحث و بررسی ادبیات انقلاب بود.
زنوزی جلالی در ادامه یادآور شد: جای یك موزه برای هنر و ادبیات انقلاب خالی است، زیرا آن چه كه در حوزه رمان و داستان در زمینه ادب انقلاب داریم آثار كثیری نیستند و حفظ این آثار هم ضروری به نظر می رسد. اگر آثار گوناگون هنرهای انقلاب در یكجا جمع و نگهداری شوند، بسیاری از كاستی ها حل خواهد شد. این امر برای نویسندگان جوان و محققان حائز اهمیت است. زیرا آنها برای تحقیق و نوشتن به یك مكان ثابت رجوع می كنند و زنوزی به میهمانان خارجی همایش اشاره می كند. می افزاید: من حضور میهمانان خارجی همایش را خوب دیدم و باوجود این كه همایش معضل زبان وترجمه آثار خارجی را داشت، اما وجود میهمانان خارجی مثبت بود. این مسأله كه ما علاقه مندان به انقلاب خودمان را جذب كنیم و موضوع انقلاب را در اختیارشان قرار دهیم كار بسیار سنجیده ای است. وی ارائه راهكار را نیز در بحث و تحلیل می داند و در این باره یادآور می شود:
من فكر می كنم ادبیات انقلاب مهجور و غریب افتاده است. بنابراین باید مسائل را تحلیل و آسیب شناسی كنیم. یعنی ما باید به جایی برسیم كه بحث «چه باید كرد» را مشخص كنیم، نه این كه سالی یك بار برنامه ای برگزار شود و بعد برگزار نشود. بویژه در حوزه ادبیات كه راهكارها اساسی به شمار می روند.»
بعضی از هنرمندان وسخنرانان دیگر این همایش نیز از زوایای دیگری به همایش هنر انقلاب می پردازند. این زوایا در برگیرنده نكاتی از جمله حركت های هنر انقلاب به سوی سبكی تازه، بازتاب هنر انقلاب و انقلاب اسلامی در افكار عمومی جهان و ... است. هوشنگ جاوید، هنرمند حوزه موسیقی و از سخنرانان نخستین همایش هنر انقلاب در این باره می گوید: همایش هنر انقلاب كار ارزنده و جالبی بود. زیرا در زمان وقوع انقلاب و به تعبیری یك سال قبل و ۲ سال بعد از انقلاب، رخدادهای مهمی در هنر ایران به وقوع پیوست.این رخدادها فقط منحصر به حوزه موسیقی نبود و همه عرصه های ادب و هنر از جمله شعر، داستان، تئاتر، قصه، موسیقی و ... را در بر می گرفت. بویژه در ادبیات، نوعی قصه شكل گرفت كه از دستمایه های حماسه دینی و ملی به وجود آمده بود. از سوی دیگر در این مرحله تاریخی هنر ایران از كلاسیسم به سوی رئالیسم رفت. ما در نقاشی های دوران انقلاب هم همین ویژگی را می بینیم . در حوزه موسیقی نیز این حركت از كلاسیسم به سوی رئالیسم در همه عرصه ها روی داد. یعنی چه در ردیف و دستگاه و چه در حوزه های پاپ و ترانه هم این تحول روی داد و حالت بی نظیری پدید آمد.
بنابراین در همایش اخیر مسائل خوبی مطرح شد؛ مسائلی از جمله تعامل مدیران وقت با هنر انقلاب و...، در این همایش بررسی و مورد تحلیل قرار گرفت. اما هنر انقلاب و به طور اخص در حوزه موسیقی با آمدن رضا مهدوی و مجله موسیقی، نخستین گام های خود را برداشت. بنابراین نخستین مطالب درباره هنر انقلاب در حوزه موسیقی در این مجله نوشته شد كه خود من هم در آن زمان مطلب می نوشتم.
جاوید یادآور شد: هم اكنون هم كه این همایش نخستین حضور خود را اعلام كرد و به بحث و بررسی هنر انقلاب پرداخت، دستاورد مهمی به شمار می رود. زیرا همیشه در بحث ها و بررسی ها، مشكلات و كاستی آسیب شناسی می شوند، در چنین فرایندی هم راهكارها پیدا می شوند.
جاوید درباره بازتاب رسانه ای انقلاب ایران در مقایسه با انقلاب های دیگر جهان می گوید: در حد دانش رسانه و بازتاب های رسانه ای باید تلاش بیشتری در زمینه پدیده انقلاب و هنر انقلاب صورت گیرد. زیرا نسل جوان جامعه از اتفاقات بزرگ آن دوران بی خبر است البته در یكی دو سال اخیر بازتاب های رسانه ای بهتر و جدی تر دنبال می شود.
بی شك جوان امروز باید بداند چرا شورای انقلاب فرهنگی پدید آمده یا این كه او باید از تعریف هنر انقلاب و هنرمند انقلابی تحلیل روشن و درست داشته باشد. زیرا اگر پیوند نسل جوان با هنر انقلاب نزدیك نباشد، تعاریف سطحی و دم دستی خواهند شد.
جاوید درباره بازتاب جهانی هنر انقلاب نیز یادآور می شود بازتاب انقلاب ما در سطح جهان والا و در حد عظیمی انجام شد. اول این كه بسیاری از كشورهایی كه با ما همجوار بودند از انقلاب ما تأثیر گرفتند. اما نكته بسیار مهم دیگر گرایش بسیاری از هنرمندان غربی به اسلام بود و انقلاب اسلامی ما مهم ترین نقش را در گرایش آنها به اسلام ایفا كرد. از سوی دیگر بسیاری از جوانان اروپایی نیز شیفته اسلام شدند و دین ما را پذیرفتند.
این هنرمند حوزه موسیقی در ادامه به بحث موزه اشاره می كند و در این باره می افزاید: من با بحث موزه و هنر موزه ای موافق نیستم زیرا هنر انقلابی باید جاری و ساری باشد. متولیان و مدیران فرهنگی باید در عرصه هنر انقلاب طوری از هنرمندان حمایت كنند كه روح انقلاب مدام تكرار شود. به عنوان مثال در عصر صفویه اتفاقات سودمند در حوزه هنر تعزیه روی داد. این اتفاق همواره شكل تكاملی پیدا كرد و تا روزگار ما هم ادامه دارد.
البته ذات هنر انقلاب، هنری جاری و در تكاپو است اما ثبت آثار انقلاب و حمایت از آنها كاری شایسته است. اما هدف انقلاب، تحولی دینی و معنوی است كه نمی تواند یك جا باشد. بنابراین هنر این انقلاب هم ثابت و ایستا نیست.
از این رو باید در طول سال و زمان های مختلف ، هنر انقلاب همواره در ارتباط با مردم باشد زیرا نسل جوان باید همواره با آن رابطه داشته باشند و مدام تكرار حماسه را ببینید. زیرا اگر دشمن قصد تعدی و حمله به ما را داشت، همین جوان ها در مقابل تهاجم ایستادگی خواهند كرد. بنابراین كار فرهنگی زیر بنای كارهای دیگر است و كار فرهنگی می تواند حركت سیاسی را هم تحت تأثیر خود قرار دهد. اما نكته دوم كه در رابطه با همایش است، بحث مشاركت به شمار می رود. برای نخستین بار، حوزه هنری متولی راه اندازی همایش هنر انقلاب بود و حركت خوبی هم انجام گرفت.
اما باید سایر نهادها و دستگاه ها هم كمك كنند و در برگزاری این همایش در سال های آینده سهیم باشند. البته در سال های اخیر نكته ای در رابطه با جشنواره ها و مراسم ها وجود دارد؛ طوری كه همه می خواهند عنوان نخستین جشنواره با مراسم را به خود اختصاص دهند. اما اگر این كارها با مشاركت میان سازمان و نهادها انجام شود، بی شك راهبردی تر و موفق تر خواهد بود. به نظر من باید سال آینده در برگزاری این همایش، وزارت ارشاد، آموزش عالی و... به حوزه هنری كمك كنند تا این همایش علمی تر و دقیق تر پیش برود یعنی به سمت رشد حماسه حركت كند.
دكتر رهنورد نیز در ارزیابی از این همایش می گوید: به نظر من همایش خیلی خوبی بود. هنر انقلاب مدت هاست كه غریب مانده است و در حوزه تجسمی احیای عناصر بصری و تصویری آن جایش خالی به نظر می رسید. این نمایشگاه نشان داد كه هنر انقلاب چه عظمتی دارد و تا حدود زیادی ارزش های انقلاب كبیر اسلامی مورد بررسی قرار گرفت.
این تجربه وجود یك موزه هنر انقلاب را برای ما ضروری قرار می دهد؛ یعنی جایی كه در آن آثار هنری انقلاب با حفاظت قوی نگهداری شود. در اصل هنر انقلاب ها، بعدها شناخته می شوند. البته هنر انقلاب اسلامی در دهه اول انقلاب بیشتر از دوران دیگر مورد استقبال مخاطبان قرار گرفت. اما به تدریج این استقبال كمتر شد و این امر هم غیر طبیعی نیست. چون ما در شرایط دیگری قرار گرفتیم. اما هنر انقلاب اسلامی به دلیل ارتباط خاص خود با مردم، در میان انقلاب های دیگر ممتاز به شمار می آید. زیرا مردم عناصر ارزشی این انقلاب را درك می كردند. این ویژگی انقلاب ما حالت استثنایی دارد و ارتباط مردم با ارزش های انقلاب نیز به هنر انقلاب جایگاه خاصی بخشید.
اما در انقلاب های دیگر ایدئولوژی انقلاب همردیف با مردم و ارزش های درونی آنها نبوده است. اما برای پیشبرد هنر انقلاب بیش از هر چیزی به موزه هنرهای انقلاب اسلامی نیاز است. بی شك عظمت و ارزش های والای انقلاب اسلامی بسیار زیاد است و به تناسب این انقلاب عظیم و معیارها و ارزش های زیباشناختی اش كار اساسی انجام نشده است.
بنابراین باید نظریه ها، تئوری ها و پژوهش های زیادی در زمینه هنر انقلاب و با تأثیر از ارزش های انقلاب ارائه شود. البته دوستان و استادان در این زمینه كارهایی را انجام داده اند، اما باید این كار بیش تر و گسترده تر صورت بگیرد؛ بویژه همایش هنر انقلاب كه باید براساس پژوهش انقلاب باشد. این پژوهش ها نیز باید مرتب بازسازی شوند. البته تاریخ كشور ما همواره هنر خاص خودش را دارد. برای مثال هنر انقلاب در دهه های اول و دوم و سوم هر كدام از زاویه ای خاص به انقلاب می پردازند. یعنی هنر انقلاب ممكن است در هر دهه یا دوره ای به شكلی تازه و متفاوت با دوره قبلی ظاهر شود.
دكتر علی عباسی از سخنرانان روز نخست همایش نیز كه در حوزه تجسمی به سخنرانی پرداخت درباره نخستین همایش هنر انقلاب می گوید: تا آنجایی كه من همایش هنر انقلاب را دیدم، كار ارزنده ای بود و فكر بكری به شمار می رفت. یك فرهنگ خاصی است كه ما بیاییم و آثار هنر انقلاب را جمع كنیم. بنابراین دوستان زحمت كشیدند و دستاوردهای هنری انقلاب را جمع كردند. اما باید سازماندهی بهتری انجام شود و افراد حرفه ای تری به این همایش دعوت شوند. بحث های خاطره وار و روایتی در جای خودش خوب است اماتحصیل و تغییر و آسیب شناسی هنر انقلاب هم ضروری به نظر می رسد.
زیرا اساس بر این است كه ما بحث علمی انجام بدهیم و البته در این همایش هم نكاتی مورد بررسی قرار گرفت اما این بحث های علمی باید آن طور كه بایسته و شایسته هنر انقلاب است ارائه شوند. من روز اول به این همایش رفتم و شاید در روزهای دیگر انسجام بهتری پیدا كرد. بی شك آقای گودرزی برای این حركت زحمت زیادی كشیده بود.
اما به لحاظ كارهای ساختاری می توانیم همایشی را هماهنگ تر برگزار كنیم. برای نمونه می توانیم روز اول را به دهه اول، دوم را به دهه دوم و سوم را به دهه سوم انقلاب اختصاص دهیم. با این كه در كنار هنر انقلاب، هنر دفاع مقدس را نیز در بخش دیگری طبقه بندی می كردیم و از یك زاویه متدولوژیك به همایش نگاه می ورزیدیم. البته من پیش از این مقاله ای را برای ارائه در این همایش آماده كرده بودم، دوستانی هم آمده اند و آثاری را ارائه كردند، اما برای پرداختن عمیق تر و منسجم تر به كار بیشتری نیاز داریم.
وی درباره موزه هنر انقلاب نیز می گوید: همه كشورهایی كه انقلاب را سپری كرده اند یا با جنگ درگیر بوده اند، به ساختن موزه هنرهای انقلاب و جنگ اقدام كرده اند. انقلاب ما هم پیروز شد و بعد هم ۸ سال در مقابل عراق جنگیدیم، اما هم اكنون موزه ای برای هنرهای انقلاب و جنگ نداریم در حالی كه تحولات عظیمی را سپری كرده ایم.

ایمان حسینی

منبع : روزنامه ایران