دو روی سکه خانه داری

یکی از روان شناسان معتقد است؛ «ما بخشی از اجتماعی هستیم که کهنگی را دوست دارد. هیچ چیز را تا آخر مصرف نمی کنیم. فقط آنها را در جایی انبار می کنیم و می گوییم هنوز خوب است. شاید روزی به درد ما بخورد و شاید روزی هم عتیقه بشود. مانند، چمدان های شکسته، فندک و پیپ های مستعمل، تکه قالیچه های کهن، قاب عکس های ازمدافتاده و...»
این جمله را این روانشناس در قرن حاضر در حالی به جوامع مدرن گوشزد می کند که قرن ها پیش ایرانیان باستان به این خصلت انسان پی برده اند و برای مبارزه با آن تمهیداتی اساسی در قالب آداب و رسوم سال نو اندیشیده اند. خانه تکانی که همراه نظارت و بهداشت است یکی از سنت های نیاکان ماست. اگرچه در ظاهر جزئی از کارهای روزمره زنان خانه دار تلقی می شود، اما درواقع فلسفه عمیقی در دل خود پنهان دارد که از منظرهای مختلف روان شناسی و جامعه شناسی قابل بررسی است.
● ورود محرک های جدید به ذهن
دکتر هادی معتمدی - روان پزشک - می گوید؛ اجرای سنت خانه تکانی سبب ایجاد احساس شادی بین افراد می شود. ازنظر منظر روان شناس وقتی در طول سال وسایل خانه در جای ثابتی باشند، چشم به آنها عادت می کند و در نتیجه طی سال حتی شیک ترین اشیاء هم ازنظر تاثیرگذاری مثبت روند نزولی پیدا می کند.
وی تاکید می کند؛ اما با اجرای رسمخانه تکانی و جابه جایی مبل و سایر وسایل سبب می شود که یک تکانه های جدید با پالس های جدید از سوی اشیایی که محل استقرارشان جابه جا یافته به ذهن وارد شود و این تکانه ها منجر به فعالیت ذهنی افراد می شود که درنهایت نقش موثری در کاهش افسردگی و درد و محرک های مثبت به ذهن دارد.
این اتفاق درحالی رخ می دهد که مستلزم صورت هزینه نیست. معتمدی خاطرنشان کرد؛ «البته درصورت اینکه نقدینگی خانواده ها به آنها اجازه دهد تعویض وسایل کهنه که تاثیر منفی بر روان به جای می گذارد امری ضروری است که این مهم البته باید با دقت خاصی انجام شود تا خود منجر به نوعی رقابت و چشم و هم چشمی نشود.
بلکه فقط باتوجه به ضرورت ها انجام شود چراکه در غیر این صورت هم نوعی اسراف است و هم نوعی رقابت که با فلسفه خانه تکانی مغایر است این مسئله باعث ایجاد استرس در افراد می شود و در نتیجه نقش محرک های مثبت را نیز خنثی می کند، بنابراین اجرای این رفتارها با حفظ اعتدال توصیه می شود تا درنهایت منجر به ایجاد شادمانی در بین افراد شود.
● مجری های مدرن خانه تکانی
در دوره گذار از سنت مدرنیته گرچه به جای آوردن سنت ها به قوت خویش باقی هستند، اما زندگی مدرن و ماشینی باعث یک نوع دگرگونی درنحوه عملی کردن آنها شده است. اگر در گذشته های دور زن خانه با هزار زحمت رنج شستن فرش و پنجره و سایر وسایل خانه را بر خود هموار می کرد، امروزه مخصوصا در کلانشهرها اجرای این مهم به عهده موسسات خدماتی است و در واقع این سنت مفید از منظر اقتصادی به نوعی اشتغالزا شده است.
در این بین شرکت ها با ارسال کارگرهای زن و مرد به منازل محدود، تسهیلات فراوانی را برای زنان خانه دار فراهم کرده اند.
از لحاظ دستمزد نرخ هرکدام از شرکت ها متفاوت است و در واقع تثبیت شده نیست. اما میانگین این نرخ تقریبا به گونه ای است که در مقابل ۸ ساعت کاری، کارگر مرد ۱۰ هزار تومان دریافت می شود، این رقم البته درمورد کارگران زن متفاوت است به طوری که تقریبا در مقابل ۸ ساعت کار مفید ۱۴ هزار تومان درنظر گرفته شده است و به عقیده بسیاری از مسوولان این شرکت های خدماتی از آنجا که ایاب و ذهاب برای جنس زن نسبت به مردها دشوارتر است و زنان از لحاظ مقاومت جسمی ضعیف تر هستند و همچنین باتوجه به اینکه زن ها در امر نظافت دقیق تر هستند نرخ دستمزد آنان نسبت به کارگران مرد بالاتر است.
البته کارهای سنگین نظیر نظافت شیشه و راه پله ها فقط توسط کارگران مرد صورت می گیرد. در این بین برخی از شرکت ها برای جلب اعتماد مشتریان با ضمانت نامه های کتبی عملکرد کارگران را به لحاظ کاری و اخلاقی تضمین می کنند.
● نارضایتی زنان خانه دار
درحالی که با فرارسیدن سال نو شرکت های خدماتی با تبلیغات فراوان داعیه انجام بهترین نظافت را برای زنان خانه دار دارند، اما از قرار معلوم بسیاری از زنان خانه دار از عملکرد کارگران خدماتی ناراضی هستند. نسرین نیکانی - خانه دار - می گوید؛ متاسفانه بسیاری از شرکت ها در زمینه گزینش کارگران وسواس ندارند و بیشتر کارگرانی که فاقد تخصص در امر نظافت هستند و از فرط بیکاری به این کار روی آورده اند را برمی گزینند.
وی تصریح می کند؛ من سال هاست از کارگران موسسات خدماتی برای انجام خانه تکانی استفاده می کنم ولی متاسفانه هرگز از عملکرد این کارگران خدماتی رضایت ندارم، چراکه بسیاری از این کارگران ادعا دارند که طی ۸ ساعت کار نظافت منزل را انجام می دهند، اما در عمل میزان ساعات کار مفید آن طی ۸ ساعت بسیار کم است به طوری که آنان گاهی به عمد کارها را با تعلل انجام می دهند تا به وقت اضافی کشیده شود ومبلغ بیشتری دریافت کنند، حال آنکه واقعا اگر بخواهند در طول ۸ ساعت می توانند بخش عمده ای از نظافت منزل را انجام هند.
این زن خانه دار تصریح می کند؛ «از سوی دیگر هزینه آژانس و ناهار و عیدی و اصرار برخی از کارگران جهت واگذاری اسباب های قدیمی صاحبخانه ها به آنها سبب بالارفتن هزینه این کارگران می شود. نیکانی می افزاید؛ از سوی دیگر کارگران زن نمی توانند کارهای سنگین را انجام دهند و همچنین کارگران مرد نیز توانایی انجام کارهای ظریف خانه داری را ندارند، از این رو انتخاب خود کارگران خدماتی مشکلی است که تنها با اتخاذ همزمان کارگر زن و مرد امکان پذیر است، اما به لحاظ اقتصادی این مسئله هم به صرفه نیست و بدین ترتیب لازم است که موسسات خدماتی، کارگران ماهر و متخصص را برای امر نظافت برگزینند.
● رهایی از لوازم بی مصرف
رهایی از دلبستگی و وابستگی؛ اشیاء قدیمی یکی از ارکان اصلی خانه تکانی است همچنان که بسیاری از افراد در طول سال خود را وابسته به اشیاء بی مصرفی می کنند که فقط جای خانه را تنگ می کند و همین امر باعث می شود تا بسیاری از زنان خانه دار تبدیل به انبار دار شوند که از وسایل بی مصرف نگهداری کنند.
نیاکان ما با علم به این موضوع با خانه تکانی افراد را آماده می کنند تا از این لوازم بی مصرف و کهنه رها شوند. جالب است که رسم خانه تکانی در کشورهای پیشرفته به صورت جدی تری در تمام طول سال جاری است به طوری که در کشور انگلستان به صورت جدی اجرا می شود.
در لندن مردم وسایل اضافی و بی استفاده خود را به مغازه های خیریه می سپارند و یکی از این موسسه های خیریه معتبر تحت عنوان «اوک فام» این وسایل را به کشورهای جهان سوم برای استفاده افراد نیازمند ارسال می کند. از دیگر سو در طول سال افراد اگر یک وسیله را غیرقابل استفاده ببینند آن را در مقابل در منزل خود می گذارند و با گذاشتن کاغذی روی آن استفاده از آن را برای رهگذران مجاز اعلام می کنند.
برخی روان شناسان تاکید می کنند اگرچه کشورهای جهان سوم به لحاظ اقتصادی با غرب قابل رقابت نیستند ولی اگر رسم خانه تکانی انگیزه ای شود تا افراد وسایل غیرقابل استفاده و بی مصرف خود را که سال ها در کنج منزل مانده به افراد نیازمند بسپارند رسم خانه تکانی به طور مطلوب اجرا می شود.چراکه رهایی از اشیاء کهنه و جایگزین کردن اشیاء نو هم نقش موثری در روحیه افراد دارد و هم به لحاظ روانی باعث نوعی رهایی از وابستگی به اشیاء می شود.

لیلا درخشان

منبع : روزنامه کارگزاران