جهان آتش بازی

می گویند آتش بازی از چین باستان (۲۰۶پیش از میلاد -۲۲۰ پس از میلاد) سرچشمه گرفته است. در آغاز چینی ها نی های سبز بامبو را داخل آتش می انداختند تا با به راه انداختن سر و صدای زیاد ارواح خبیثه را بترسانند.
آتش بازی برای سلسله های چینی در نیمه قرن اول میلادی همچنین شیوه یی برای دعا برای رسیدن به خوشبختی و برکت بوده است. رایج ترین افسانه موجود کشف یا ابداع باروت را به آشپزی چینی نسبت می دهد که هنگام کار در آشپزخانه اتفاقاً مواد مختلف را باهم ترکیب کرده و باروت تولید کرده است. ابداع ترقه را هم به راهبی چینی و حدود هزار سال پیش نسبت می دهند.
در مورد راه یافتن باروت چینی به اروپا دو نظر وجود دارد؛ نظریه قوی تر بر آن است که مارکو پولو در بازگشت از سفرهای خود در قرن سیزدهم باروت را با خود به اروپا آورد و نظریه دیگر معتقد است که جنگجویان صلیبی در بازگشت از سفرهای خود آن را به اروپا آوردند. ایتالیایی ها همچنین نخستین اروپایی هایی بودند که مواد آتش بازی تولید و از آنها به صورت هنر امروزی استفاده کردند. امروزه، برنامه های آتش بازی در نقاط مختلف دنیا برای مراسم گوناگون، از جمله مراسم سال نو، ازدواج ها، تولدها و مرگ های مهم، تاج گذاری و... رواج بسیار دارد. در امریکا در نخستین جشن روز چهارم ژوئیه به عنوان روز استقلال، یعنی در سال ۱۷۷۷، آتش بازی انجام شد و بعد از آن در مراسم سوگند جرج واشنگتن در سال ۱۷۸۹، و از آن زمان این علاقه امریکایی ها به صدا و رنگ در مراسم مختلف همچنان زنده نگه داشته شده است.
در انگلیس، دو مراسم بزرگ آتش بازی قابل اشاره است. یکی در پنجم ماه نوامبر که روز دستگیری «گی فاکز» است، و دیگری در اوایل ماه سپتامبر در ادینبورو اسکاتلند. ماجرای مناسبت اول از این قرار است که گی فاکز و هم دستانش در سال ۱۶۰۵ قصد داشتند پارلمان انگلیس را با ۳۶ بشکه باروت منفجر کنند، اما در پنجم نوامبر دستگیر شدند و پارلمان نجات پیدا کرد.
از آن پس، آن شب را به عنوان «شب آتش بازی» با آتش بازی در آسمان و سوزاندن آدمک گی فاکز گرامی می دارند. یکی از بهترین مراسم این شب در شهر لوئیس، در جنوب شرقی انگلیس برگزار می شود. آتش بازی اوایل ماه سپتامبر هم از سال ۱۹۸۱ و در پایان بزرگ ترین جشنواره هنری دنیا به راه افتاده است. در کانادا، هم در روز ویکتوریا و هم در روز کانادا برنامه های آتش بازی مختلفی دیده می شود. در ونکوور در روز هالووین هم آتش بازی و ترقه بازی رایج است اما این رسم در دیگر شهرهای کانادا دیده نمی شود. در ایرلند هم در فصل هالووین و در چین و در سنگاپور به مناسبت آغاز سال قمری مراسم آتش بازی مختلفی برگزار می شود.
در هند، یکی از بزرگ ترین آتش بازی ها مربوط به جشنواره دیوالی است که به طور کلی پیروزی خوبی بر بدی را گرامی می دارد. مردم در طول روز به خدایان ادای احترام می کنند و به دوستان و فامیل شیرینی تعارف می کنند و شب هنگام خانه های خود را با چراغ نفتی های کوچک می آرایند و بعد تمام اعضای خانواده در مراسم آتش بازی شرکت می کنند.
● قوانین و محدودیت ها
تعیین انواع قانونی مواد محترقه و لوازم آتش بازی در امریکا در حوزه اختیارات اداره مشروبات الکلی، توتون، سلاح و موادمنفجره امریکا (ATF)، همچنین کمیسیون ایمنی کالای مصرفی (CPSC) است. قانون فدرال حداقل استانداردی است که باید در تمام کشور رعایت شود، اما هر ایالت، گاه حتی هر بخش و هر منطقه، می تواند قوانین اضافه تری را هم اعمال کند. به همین دلیل، گاه این مواد به صورت قاچاق از ایالت هایی که قوانین ساده تری دارند به ایالت هایی با قوانین سخت تر راه می یابند.
بعضی فروش این مواد و بعضی هم فروش هم استفاده از آنها را به دوره های خاصی از سال و بعضی به انواع خاصی مواد محترقه محدود می کنند. به عنوان مثال در کالیفرنیا تنها می توان از موادی استفاده کرد که روی زمین می مانند.
در ایالات نیویورک و ماساچوست استفاده از هرگونه مواد آتش بازی توسط مردم ممنوع است و در کارولینای جنوبی خرید و فروش و استفاده از اکثر مواد آتش بازی توسط مردم در تمام سال آزاد است. انواع مواد آتش بازی قانونی که در مغازه ها به فروش می رسند را می توان به دو دسته کلی تقسیم کرد، مواد محترقه برای مصرف کنندگان عام که انواع مختلفی را شامل می شود و مواد محترقه نمایشی که فقط برای استفاده حرفه یی است و به افرادی که مجوز ATF دارند فروخته می شود.
براساس قانون فدرال، فروش گروه اول به افراد زیر ۱۸ سال ممنوع است و در اختیار داشتن گروه دوم مواد بدون مجوز جرمی است که می تواند تا ده سال زندان داشته باشد. در انگلیس هم فروش مواد محترقه به افراد زیر ۱۸سال ممنوع است و استفاده از آنها بین ساعات ۱۱شب و ۷صبح تنها در زمان های خاصی از سال مثلاً سال نو و شب آتش بازی آزاد است. اینها بخشی از قانون لوازم آتش بازی مصوب ۲۰۰۴ است که به دنبال لایحه ۲۰۰۳ در این مورد تصویب شد و جامع ترین قانون انگلیس در مورد واردات، فروش، تملک و استفاده از این مواد به شمار می رود.
سازمان دولتی مسوول سیاست های آتش بازی در انگلیس وزارت صنایع و بازرگانی (DTI) است. در جمهوری ایرلند خرید و فروش مواد محترقه محدودیت های خاصی دارد، اما در ماه اکتبر (زمان هالووین) خرید و فروش غیرقانونی افزایش می یابد و این مواد از ایرلند شمالی به صورت قاچاق وارد می شود. در اختیار داشتن غیرقانونی این مواد جریمه یی ۱۰هزار یورویی یا محکومیت پنج ساله زندان به دنبال دارد.

پوپه میثاقی

منبع : روزنامه اعتماد