سازهایی که برای همیشه خاموش شدند

۸۵ ، سال پرفراز و نشیبی برای موسیقی ایران بود، سالی پر از اتفاق های عجیب و غریب كه گاه دلخوشی ها را بیشتر می كرد و گاه اندوه را. گاه این اندوه، اندوه بزرگانی بود كه هیچ گاه نمی توان جای خالی شان را پركرد.
۸۵ كه پیش از آغازش، بدشگونی اش را برای موسیقیدان ها با بردن استاد تجویدی، اعلام كرده بود، تا آخرین روزهای سال دست از كار نكشید و گلچینی از موسیقیدانان برجسته ایران را در سبك و سیاق های مختلف با خود برد. آنچنان كه در پی هر جشنی، مرگی از راه رسید و از پی هر سوری، عزایی.
در این میان از دست دادن «بابك بیات»، «منوچهر همایون پور»، «پرویز یاحقی»، «ناصر عبداللهی»، «محمد بهارلو»، «مسعود بختیاری» و«مصطفی كسروی» كه همگی هنرمندان شناخته شده ای در ژانر كاری خود بودند، آسان نبود.
● هفته اول سال ۱۳۸۵
«منوچهر همایون پور» نخستین چهره موسیقی ایران بود كه فقط یك هفته بعد از تحویل سال ۸۵ درگذشت. او صبح روز دوشنبه هفتم فروردین ،۸۵ در اثر عارضه قلبی در بیمارستان مهراد، دارفانی را وداع گفت.مشهورترین ترانه ای كه از او به یادگار مانده، ترانه «در كنج دلم عشق كسی خانه ندارد» است كه در سال ۱۳۲۸ با شعری از «پژمان بختیاری» و آهنگی از ساخته های خودش خلق كرد؛ ترانه ای كه بسیاری از ما بازخوانی شدن آن را با صدای «هوشمند عقیلی» شنیده ایم. یكی دیگر از قطعات اجرایی او «نوای چوپان» است.
این ترانه اول بار با شعری از «هوشنگ شهابی» در سال ۱۳۲۹ با نام «بچه چوپان» اجرا شده بود. اما آنچه بعدها شكل سرود به خود گرفت و امروز در دست ماست، ۱۳۳۷ شكل گرفت كه همایون پور در گوشه شوشتری خوانده. ملودی اصلی این ترانه برگرفته از آهنگی محلی بود. هنر خوانندگی او در اجرای ترانه های محلی، نام و یاد او را جاودانه ساخت. زنده یاد همایون پور بر ادبیات فارسی نیز تسلط بی چون و چرایی داشت كه نمود این مسأله را می توان در تسلط او بر شعر، در آثار آوازیش دید.
● ۱۱ آبان ماه
در این روز، «بهمن علاءالدین» معروف به مسعود بختیاری - خواننده و ترانه سرا - بر اثر سكته قلبی در سن ۶۶ سالگی درگذشت. مسعود بختیاری دوران دبستان را در مدرسه « فردوسی» و دوران دبیرستان را در دبیرستان « امیركبیر» مسجدسلیمان سپری كرد. علاءالدین پس از سال ها خدمت در آموزش و پرورش و تدریس در مدرسه های باغملك و مدرسه راهنمایی «ماندانا» (شهید شجرات) اهواز در مهرماه سال ۷۳ بازنشست شد و سال ۷۹ از خوزستان به كرج نقل مكان كرد. او بر مقام های موسیقی بختیاری و آوازهای بختیاری به طور كامل مسلط بود و همه شعرها، تصنیف ها و ملودی های موجود در آثارش ساخته خود اوست. آلبوم های «مالكنون»، «هیجار»، «تاراز»، «برافتو» و «آستاره» از آثار منتشر شده اوست.
● ۵ آذر
«بابك بیات» با سال ها فعالیت در زمینه موسیقی فیلم، چهره شناخته شده ای برای ایرانیان بود و به قول «مجید انتظامی» جای خالی او دیگر پر نمی شود. او پس از روزهای سخت بیماری نارسایی كلیوی و در پی آن رفتن به كما در بیمارستان ایرانمهردرگذشت.
بابك بیات كه فعالیتش را در زمینه ساخت موسیقی از دهه ۵۰ شروع كرده بود ،خالق بیش از ۱۰۰ موسیقی فیلم و ۲۰ آلبوم موسیقی بود. بیات در ابتدا كارش را با ترانه سرایی و اجرای آن قطعات در رادیو آغاز كرد و سپس در اواخر دهه ۴۰ پا به عرصه ساختن موسیقی فیلم گذاشت. او كارش را در این عرصه با ساختن موسیقی فیلم «تنها مرد محله» در سال ۵۱ آغاز و با «به من نگاه كن» شهرام اسدی در سال ۸۱ تمام كرد. اواسط دهه۷۰ با تربیت شاگردانش، نسل جدید خوانندگان جدی موسیقی پاپ را به موسیقی ایران معرفی كرد. بیات از ابتدا به ترانه و ترانه سرایی علاقه ویژه ای داشت و تا آخرین لحظات دست از این كار نكشید.
● ۲۹ آذرماه
«ناصرعبدالهی» خواننده معروف ترانه «ناصریا» بامداد سوم آذر ماه در بیمارستان خلیج فارس بندرعباس به دلیل مشكل كلیوی و از كار افتادن كلیه بستری شد و سپس به كما رفت. بعد از چند روز به بیمارستان شهید محمدی بندرعباس منتقل و در بخش ICU این بیمارستان بستری و سپس به تهران منتقل شد.او پس از این كه روزهای زیادی را در حالت كما سپری كرد، ظهر ۲۹ آذرماه در بیمارستان شهید هاشمی نژاد تهران درگذشت.
بازار شایعات درباره دلیل مرگ عبداللهی تا آنجا داغ شد كه «امیدوار رضایی»رئیس كمیسیون بهداشت و درمان مجلس، علت به كما رفتن وی را ضربه وارده به سر بر اثر زمین خوردگی اعلام كرد و غائله را پایان داد. از عبداللهی آلبوم های زیادی منتشر شده كه همچنان معروف ترین آنها، همان اولین آلبومش با نام ناصریا است، هرچند این روزها انتشار آلبوم جدیدی از وی به نام «همبستگی» با استقبال خوبی از سوی علاقه مندان روبه رو شده است.
● ۶ دی ماه
«مصطفی كسروی» در سال ۱۳۰۲ در تربت حیدریه متولد شد. از هنرستان عالی موسیقی در تهران در رشته نوازندگی فاگوت دیپلم گرفت و چندین سال در ایتالیا در كنسرواتوار سانتاچچیلیا و مدرسه موسیقی پونتیفیچیو به تحصیل در رشته آهنگسازی مشغول شد. مدتی، نوازنده اركستر انجمن موسیقی ملی به رهبری روح الله خالقی بود و از سال ۱۳۲۵ تا ۱۳۳۳ در اركستر سمفونیك تهران نوازندگی می كرد. كسروی از سال ۱۳۴۱ به مدت یك سال ریاست هنرستان موسیقی تبریز را در دست داشت و از ۱۳۴۵ تا ۱۳۵۳ رهبر اركستر نكیسا در رادیو تهران بود. او چندی پیش برای زیارت راهی مكه شد و درصدد بود كه پس از آن رهسپار تهران شود ولی در همان شهر درگذشت.
● ۱۳ بهمن ماه
روز ۱۳بهمن ماه، ویولن «پرویز یاحقی»، تكنواز و ترانه سرای ایرانی برای همیشه خاموش ماند. از جمله كارهای ماندگار یاحقی می توان به ترانه «بیداد زمان» (به رهی دیدم برگ خزان) و «مِی زده شب» اشاره كرد كه هر دو حدود ۵۰ سال پیش اجرا شد. پرویز یاحقی سال ها از تكنوازان ویلن در رادیو تهران بود و در كنار نوازندگی، ترانه هایی را آفرید كه بسیاری از آنها به معروف ترین ترانه ها در زمان خود بدل شدند. در سال های اخیر چندین آلبوم از نوازندگی او منتشر شد كه از آن میان باید از آلبوم «كیمیا» نام برد كه در سال ۱۳۸۳ توسط شركت «آوای باربد» در تهران منتشر شده است. یاحقی در سن ۷۲ سالگی درگذشت.
● ۲۲ بهمن ماه
هنوز یك هفته از فوت یاحقی نگذشته بود كه بهارلو هم آهنگ سفر را نواخت. استاد «محمد بهارلو»، نوازنده ویولن و معلم پیشكسوت موسیقی سحرگاه روز یكشنبه ۲۲ بهمن، به علت عارضه قلبی در منزل خود در تهران در گذشت.
این موسیقیدان پیشكسوت یكی از بهترین شاگردان ابوالحسن صبا بود كه به دور از جنجال و حاشیه پردازی به آموزش و خلق آثار هنری می پرداخت. بهارلو شش جلد كتاب آموزش ویولن ایرانی تألیف كرده است. او به عنوان قدیمی ترین معلم موسیقی شناخته می شود و آموزشگاهش از سال ۱۳۲۵ تا كنون دایر و برپاست.محمد بهارلو متولد ۱۳۰۷بود. او نخستین آموزشگاه رسمی موسیقی را در دهه ۲۰ تأسیس كرد كه در آن آموزشگاه هنرمندان و استادان برجسته موسیقی ایرانی به تعلیم موسیقی می پرداختند.
● ۷ اسفندماه
زنده یاد «منصور یونسی سینكی» یكی از قدیمی های تارنواز ایران بود كه صبح روز نهم اسفندماه، بر اثر سكته قلبی، دار فانی را وداع گفت. منصور سینكی در سال ۱۳۳۳متولد شد. عشق و علاقه او به هنر موسیقی موجب شدتا در دوران ابتدایی تحصیل به نوازندگی و موسیقی گرایش پیدا كند. وی در سال ۱۳۴۶ وارد هنرستان موسیقی شد و تا مقطع عالی در دانشگاه، تحصیل موسیقی را ادامه داد. سینكی علاوه بر تبحر در سازسازی، به عنوان مدرس ونوازنده تار فعالیت داشت.
او در گروه های مولانا ،درویش،اركستر مركز موسیقی و...مشاركت داشت و در هنرستان و دانشگاه تدریس می كرد. جلیل عندلیبی سرپرست گروه موسیقی مولانا كه سال ها كنار او در زمینه موسیقی فعالیت كرده بود، در مراسم تشییعش گفت: در سال ۵۳ در دانشگاه هنرهای زیبا طی یك اتفاق شیرین با هم آشنا شدیم و حالا مرگ او تلخ ترین خاطره را برای من به جا گذاشت. پر كشیدن این عزیز از دست رفته آن قدر غیر منتظره بود كه واقعاً حرفی برای گفتن ندارم جز این كه یاد آور شوم كه سنگ صبور گروه مولانا رفت.

سمیه قاضی زاده

منبع : روزنامه ایران