عرق کردن، واکنش طبیعی بدن

در آستانه انجام كار واقعا بزرگی هستید، شاید یك مصاحبه كاری، ارائه موضوعی مهم در جمع، نخستین آشنایی با همسر آینده كه متوجه می‌شوید كف دست‌ها و شاید زیربلغتان عرق كرده است.
... لحظاتی پیش جلسه حضور در سالن ورزشی و انجام حركات سنگین «ایروبیك» به پایان رسیده است و تمام بدنتان به قول معروف «خیس عرق» شده است.
چگونه این‌گونه فعالیت‌های متفاوت می‌توانند بر روی بدن ما تاثیر مشابه داشته باشند؟! عرق چیست؟ چرا بدن ما عرق می‌كند؟ از عرق كردن بدن راضی باشیم یا ناراضی؟!
● آشنایی با اتفاقی كه ظاهرا برای اكثر مردم ناخوشایند است
«تعریق» یا «عرق كردن» روشی است كه بدن از طریق آن خود را سرد می‌كند. چه حرارت اضافی به‌خاطر كار سخت عضلانی باشد و چه تحریك بیش از حد عصبی عامل بالا رفتن حرارت بدن باشد، شیوه طبیعی برای خلاصی از این شرایط «عرق كردن» است. در این مقاله كوتاه سعی شده است شما با غدد عرقی بدنتان و تفاوت عرق كف دست و عرق زیربغل آشنا شوید و علت شور بودن بدن پس از فعالیت ورزشی را بدانید. غدد عرقی، به طور متوسط در سرتاسر بدن هر فرد حدود ۶/۲ میلیون غده عرقی وجود دارد. شكل هر غده مانند لوله‌ای بلند و توخالی است كه در انتها مارپیچ و فنری می‌شود. بخش بلند این غده مجرایی است كه از طریق آن به منفذ موجود در سطح خارجی پوست مرتبط می‌شود.
● در بدن ما دو نوع غده عرقی وجود دارد:
۱) نوع اول و نخست، غددی هستند كه تعداد آنها زیادتر از نوع دیگر است و در سرتاسر بدن خصوصا كف دست‌ها، كف پاها و پیشانی وجود دارند. از نظر اندازه كوچك‌تر از نوع دوم هستند و برخلاف آنها از زمان تولد فعال هستند و تركیب مواد موجود در عرق آنها برخلاف غدد نوع دوم فاقد پروتئین و اسید چرب است.
۲) گروه دوم غدد عرقی: این گروه درصد كمتری از غدد عرقی بدن را شامل می‌شود و به نقاط مشخص از بدن محدود است و برای مثال شامل غدد عرقی زیربغل می‌شود.
● عرق چگونه تشكیل می‌شود؟
بدن ما به طور دائم در حال عرق كردن است و در بسیاری از مواقع متوجه آن نمی‌شویم. عرق كردن اصلی‌ترین روش بدن برای دفع و حذف گرمای اضافی است. میزان عرق تولید شده در بدن به شدت هیجان یا كار عضلانی بستگی دارد.
وقتی غدد عرقی تحریك می‌شوند (در پاسخ به یك تحریك عصبی شدید یا حرارت بالای محیط یا...) این سلول‌ها مایعی مشابه پلاسمای خون ترشح می‌كنند كه بیشتر آن را آب تشكیل داده است و به میزان قابل توجهی سدیم و كلر داشته و اندكی پتاسیم هم در این تركیب دیده می‌شود. این مایع از بخش مارپیچی غدد به‌طور مستقیم به قسمت لوله‌ای و مجرای موجود در غده حركت می‌كند و بر حسب میزان و شدت تولید عرق، مایعی با غلظت متفاوتی از نمك‌ها از سطح بدن خارج می‌شود.
علت شیری بودن عرق زیربغل و زرد شدن منطقه‌ای از لباس كه با این عرق در تماس است را وجود اسید چرب و پروتئین در مایع ترشح شده از این ناحیه می‌دانند.
توجه داشته باشید كه «عرق» به تنهایی بوی نامطبوعی ندارد و در صورتی كه باكتری‌های موجود در روی پوست و مو از اسیدچرب و پروتئین آن استفاده كنند بوی ناخوشایندی تولید می‌شود و به همین علت است كه از «دئودرانت‌ها» و «آنتی پرس‌پی رانتی‌ها» برای زیربغل استفاده می‌شود و نه كل بدن!
● ترس یا تحریك عصبی
همان‌طور كه اشاره شد عرق كردن در برخی مواقع پاسخ به تحریكات عاطفی و هیجانات موجود در زندگی است. به همین خاطر وقتی عصبی، نگران یا وحشت‌زده هستیم، فعالیت اعصاب سمپاتیك بدن افزایش می‌یابد و میزان ترشح اپی‌نفرین از غده فوق كلیوی نیز بیشتر می‌شود. تمام عوامل منجر به تولید عرق در كف دست یا زیربغل می‌شود و كم‌كم حس می‌كنیم عرق سردی بر بدنمان نشسته است.
● عرق كردن بیش از حد
اگر علت تولید عرق عوامل ذكر شده نبوده و معمولا در بیشتر شرایط كف دست‌ها و یا زیربغل ما خیس و عرق كرده باشد باید به دنبال وجود اختلالات و عوامل زیر هم بود.
▪ عدم تعادل هورمونی در خانم‌ها.
▪ پركاری تیروئید (هورمون غده تیروئید باعث افزایش متابولیسم بدن و تولید گرماست).
▪ مصرف برخی غذاها و داروها مانند قهوه كه حاوی كافئین است.
▪ فعالیت بیش از حد سیستم عصبی سمپاتیك.

دکتر جوان

منبع : روزنامه تهران امروز