کاشت پسته

● احداث باغ
▪ خصوصیات خاك:
كشت پسته در رده های مختلفی از خاك با موفقیت انجام می شود. در مناطق پسته كاری ایران بافت شنی لومی كه یك باقت متوسط می باشد بهترین محصول را تولید مینماید. همچنین در بافتهای سنگین تر خاك مثل لوم ـ روسی ـ سیلتی و حتی لوم ـ رسی مصحول مناسبی تولید شده است. وجود زهكش های طبیعی همانند یك لایه شنی در عمق بیش از ۲ متر از سطح خاك، میتواند سنگینی بافت را جبران نماید. مناسبت ترین خاك برای كشت و پرورش پسته از نظر عمق، خاكهایی عمق همراه با بافت یكنواخت میباشد. وجود خاك كم عمق و یا سخت لایه، باعث میشود كه قسمتهای هوائی و زیرزمینی درخت، كوتاه مانده، در نتیجه باروری و عملكرد آن بطور محسوسی كاهش یابد. درختان پسته در شرایط ماندآبی رشد مناسبی ندارند.
▪ كیفیت آب:
در مورد ارزیابی كیفیت آب آبیاری ۴ مورد مهم را باید در نظر گرفت:
۱) در صورتیكه EC آب آبیاری كمتر از ۷/۰ دی زیمنس بر متر(ds/m) بوده و SAR آن كمتر از ۵/۳ باشد، كاربرد آبی هیچگونه محدودیتی ندارد.
۲) در صورتیكه EC آب از ۲ دی زیمنس بر متر (ds/m) بیشتر باشد، سبب تجمع املاح و پیدایش و توسعه خاكها می شود و قلیا می شود. به این دلیل استفاده از چنین آبهایی محدودیت ایجاد میكند.
۳) آب آبیاری كه SAR آن از ۷ بیشتر باشد، سبب كاهش نفوذ آب در خاك میشود. در این حالت ، عدم تعادل بین سدیم محلول با كلسیم و منیزیم موجب پراكندگی ذرات، سله بستن و گرفتن خلل و فرج خاك خواهد شد.
۴) اگر مقدار بر آب آبیاری از ۷/۰ تحت در میلیون و كلر آن از ۳ میلی اكی والان در لیتر متجاوز كند، سبب تجمع این دو عنصر میشود. این تجمع باعث ایجاد مسمومیتهای خاصی در پسته میگردد.
▪ نمونه برداری از خاك و آب:
بهتر است كه نمونه برداری قبل از احداث باغ و یا در حین آن انجام شده و نمونه برداریهای مداوم نیز در سالهای اولیه ایجاد باغ، برای شناسایی و تشخیص میزان عناصر و شرایط شوری و دفع مشكلات آن صورت گیرد. زیرا در این حالت كنترل و املاح مشكلات بسیار آسانتر بوده و هزینه یا خسارت كمتری برای باغدار به همراه خواهد داشت. تهیه نمونه ای آب و خاك باید به نحوی انجام شود كه نماینده واقعی محل باشد.
▪ تهیه نمونه خاك:
نمونه برداری باید در یك زمان معین و مداوم، با توجه به روش آبیاری و تا عمق۲ -۵/۱ متری در اعماق ۲۰۰-۱۶۰-۱۲۰-۸۰-۴۰ سانتیمتر از سطح خاك انجام گیرد. در محل انتخاب شده جهت نمونه برداری، نباید تخلیه موادی مثل كود حیوانی، مصالح ساختمانی و... صورت گرفته باشد.
در صورتیكه زمین شكل هندسی داشته باشد، قطرهای آن را بطور تقریبی رسم نموده، سپس از محل تلاقی آنها یك نمونه و از محل راسلها با كمی فاصله به مركز چهار نمونه تهیه میگردد. اگر زمین مورد بحث شكل هندسی نداشته باشد، در اینصورت به صورت زیگزاگ و یا مارپیچی حركت كرده به نحوی كه در محل هر تغییر جهت، یك نمونه تهیه گردد. مهمترین مرحله در تهیه نمونه خاك، دقت از مخلوط كردن صحیح نمونه ها بمنظور تهیه نمونه مركب میباشد.
▪ تهیه نمونه آب:
نمونه برداری آب به سادگی امكان پذیر است، بدین ترتیب كه ظرف نمونه برداری بایستی تمیز و عاری از هر گونه ماده دیگر باشد. در زمان نمونه برداری، حتی ظروف تمیز و نو را ابتدا با نمونه آب مورد نظر كاملا شستشو داده، سپس كاملا پر میگردد. بطوریكه فضای خاك برای هواد باقی نماند؛ زیرا وجود هوا، باعث رسوب كردن كربنات كلسیم خواهد شد. پس از تهیه نمونه آب، تا زمان تجزیه باید آن را حتما در یخچال نگهداری كرد. در غیر اینصورت در درجه حرارت معمولی اتاق، كلسیم (Ca++) و بیكربنات (Hco-۳) رسوب كرده و شوری كل آب كاهش مییابد. ناگفته نماند كه در زمان تهیه نمونه آب لازم است كه حداقل نیم ساعت از شروع پمپاژ آب گذشته باشد.
آماده سازی زمینپس از تهیه نمونه های آب و خاك، در صورتیكه برای احداث باغ مثبت باشد پروفیل هایی به عمق حداكثر ۲ متر برای شناسایی كامل خاك، در صورتیكه صورت امكان طبقه بندی آن حفر میشود.
برای شروع كار در صورتی كه لایه سطحی خاك (قبل از تسطیح) خیلی شور باشد، لازم است لایه نازكی از سطح خاك را كه محل تجمع املاح است كنار زده و خاكهای جمع شده را از مزرعه خارج نمود.
در صورتی كه پروفیل و نمونه برداری نشان داد كه بافت خاك كاملا شنی بوده و یا تا عمق ۲ متری دارای سخت لایه باشد، باید از احداث باغ در چنین محلی اجتناب نمود. اگر با حفر پروفیل مشخص شد كه خاك محل احداث باغ مطبق میباشد. (یك لایه شنی و یك لایه رسی یا بر عكس)، در این صورت قبل از انجام هر كاری، با توجه به نقشه باغ و تعیین جهت و امتداد ردیفی در محل كاشت، خاك را حداقل به عرض یك متر و به عمق یك تا دو متر با بیل مكانیكی و یا لودر كاملا مخلوط و یكدست مینمایند. با این كار اگر در عمق مذكور سخت لایه ای وجود دارد شكسته میشود.
پس از این میتوان سایر عملیات را طبق نقشه انجام داد. چنانچه سیستم آبیاری غرقابی مدنظر باشد بایستی شیب نهایی به حدود ۲-۱ درصد برسد. اگر در محل كاشت با توجه به نتایج، عملیات اصلاحی لازم باشد در این صورت ممكن است در نوار محل كاشت، گچ یا گوگرد و كود حیوانی پوشیده را به خاك اضافه كرده و سپس كاشت نهال را انجام داد.
لازم به ذكر است جهت اصلاح خاك (درصورتیکه Ph خاک بالاتر از ۷/۵ یا ۸ باشد)
یا اندازه گیری سدیم قابل تبادل و با درنظر گرفتن مقدار بهینه آن، مقدار گچ و یا گوگرد لازم در هر هكتار را محاسبه و به زمین داده شود. البته باید درنظر داشت كه آثار این اصلاح خاك در طولانی مدت و حداقل ۲ تا ۴ سال بعد بروز كرده و مشاهده خواهد شد. در صورتی كه كود حیوانی مورد استفاده كاملا پوشیده شده و عاری از بذر علفهای هرز باشد، می توان آن را در نوار محل كاشت نهال ریخته و گوگرد را نیز به آن اضافه نمود.
لازم است تاكید شود دادن گچ به تنهایی، میتواند خاك را اصلاح كند ولی دادن گوگرد بدون كود حیوانی هیچ فایده ای بر آن مترتب نیست. پس از انجام عملیات فوق در صورتی كه آبیاری به روش غرقابی انجام میشود،‌ باید در زمان كاشت نكات زیر را در نظر گرفت:
حد مجاز شوری برای پسته ۸ میلی موس بر سانتیمتر (دی زیمنس بر متر) میباشد، البته شوری تا ۱۲ میلی موس بر سانتیمتر نیز قابل قبول است و شوری بیش از آن موجب خشکیدن نهال و خسارت به آن میشود. در اراضی بکر باید قبل از کشت یا توام با کشت پسته در سالهای اولیه، به منظور کاهش شوری خاک عملیاتی مثل زراعت جو و امثال آن انجام گیرد تا بدینوسیله با آبیاری های مرتب و با دور كم، شوری خاك كاهش یافته و به حد مجاز نزدیك شود وگرنه خشكیدن تعدادی نهال در هر آبیاری، اجتناب ناپذیر خواهد بود.
كاشت نهال و یا بذر خصوصا در مناطقی كه منابع آب و خاك كشور است،‌ باید در داغ آب و خاك شور است، نباید در داغ آب و نوك پشته ها انجام شود و بهتر است محل كاشت كمی پایین تر از محل داغ آب انتخاب شود.
اگر قبلا نهال در وسط پشته كشت شده باشد، ‌توصیه میشود به مرور از حالت جوی و پشته درآمده و به كرتی تبدیل شوند و خاك اطراف طوقه ها برداشته شود.
در صورتی كه كاشت پسته در اراضی بسیار شور و یا شور و قلیا و سدیمی، مدنظر می باشد به جای جوی و پشته، نواری به عرض حداقل یك متر و با عمق مناسب (جهت آبگیری به حجم کافی) ایجاد شده و نهال درست در وسط این نوار كشت شود (شكل نوار مستطیل بوده و با عمق مربوطه، در حقیقت مكعب مستطیلی است كه در كف و روی زمین آن نهال ها كاشته میشوند). در برخی موارد استثنایی، دادن خاك رس به اراضی بسیار شنی و یا اضافه كردن شن به اراضی رسی با اطمینان از شورنبودن شن و یا رس اضافه شده توصیه میشود.
شخم زدن و دیسك كردنعملیات شخم به منظور زیر و روكردن خاك و از بین بردن علفهای هرز، عملیات دیسك زدن به منظور خردكردن كلوخ ها و جمع آوری علفهای هرز انجام میشود. گاهی چنانچه بافت خاك نامناسب بوده و نیاز به اضافه كردن مواد اصلاحی باشد، این مواد قبل از شخم و دیسك زدن به خاك اضافه شده و سپس این عملیات انجام میگیرد.
پیاده كردن نقشه كاشتنقشه كاشت شامل محل ردیفهای كشت، محل درختان اصلی، محل قرار گرفتن درختان نر، محل قرار گرفتن خیابانهای اصلی و فرعی، محل قرارگرفتن نوارهای بادشكن، مسیرهای اصلی و فرعی حركت آب و... میباشد كه با توجه به طرح كشت (مستطیلی، مربعی، لوزی و...)‌متفاوت میباشد.
مرزبندی و جوی بندیپس از انتخاب روش آبیاری و در صورت وجود آبیاری غرقابی، بایستی طراحی و پیش بینی لازم جهت مرزبندی قطعات، ‌ایجاد مسیر حركت آب در ورودی های اصلی و فرعی انجام شود. در صورت نیاز، ایجاد محل مناسب برای جمع آوری آب اضافه (زهكش) ضروری میباشد.
ایجاد نوارهای بادشكنبا توجه به وضعیت اقلیمی منطقه و در صورت وجود بادهای شدید، طوفانی و حركت شنهای روان در منطقه بایستی در اطراف مزرعه نوارهای بادشكنی از درختان مناسب (با ارتفاع بالا) و عمود بر جهت باد ایجاد گردند تعداد نوارها به نوع گیاهان انتخاب شده بستگی دارد. ضمنا گیاهان انتخاب شده باید میزبان مشتركی برای آفات و بیماریهای پسته باشند.
درختان گز، سنجد، سرو، كاج و حتی درختان پسته نر بادشكن های مناسبی هستند.
كودهای آلیبطور كلی مزیت كودهای آلی بطور عمده ناشی از مقدار ازت آنها است. نیتروژن میتواند به شكل آلی در خاك ذخیره شده و پس از معدنی شدن برای گیاه قابل استفاده خواهد شد. گیاهان پوشش دهنده سطح خاك كه در پاییز و ابتدای بهار میرویند، ازت معدنی خاك را جذب و به مواد آلی تبدیل مینمایند. لذا باعث كاهش آبشویی و ازت زدایی میگردد. شخم زدن و مخلوط نمودن گیاه پوشش دهنده، در خلال فصل رشد، از راه فرایند معدنی كردن ازت آن را به صورت تدریجی آزاد میسازد.
انواع كودهای آلیكودهای آلی بر اساس منشا پیدایش به سه دسته عمده: حیوانی، گیاهی و مخلوط تقسیم میشوند.
مزایای كودهای آلیاین كودها ممكن است بتوانند تمامی عناصر ضروری پر مصرف و كم مصرف را برای گیاه تامین كنند. اهمیت دیگر كودهای آلی، بهبود و افزایش نفوذپذیری خاك نسبت به آب و هوا و در نتیجه نفوذپذیری ریشه یا گیاه میباشد.
كودهای دامیدر ایران خصوصا در باغات پسته از كود ماكیان نوع مرغی بسیار مصرف می شود و بهتر است از مصرف مداوم كود مرغی در باغات پسته خودداری نمود و حداقل هر سه یا پنج سال از كود آلی دیگری استفاده شود.
مقدار مصرف این كود به علت بالابودن ازت آن بیش از ۱۰ تن در هكتار برای درختان جوان (۱۵ ساله) توصیه نمیشود. در مورد درختان بارور و مسن میتوان میزان استفاده از آن را تا حداكثر ۲۰ تن در هكتار بالا برد. بطور كلی كود پرندگان و كود مرغی دارای درصد آهن بالا میباشند. به همین علت از مصرف متجاوز است، باید جداً خودداری نمود. كودهای مرغی را بایستی در شیار كودی عمیق، مصرف و مدفون كرد.
كودهای دامی گاوی و گوسفندی تفاوتی در كاربرد نداشته و گاهی نیز به صورت مخلوط بكار برده میشوند كه انجام آن توصیه میشود، زیرا كودهای گاوی ازت و پتاسیم كمتری از كودهای گوسفندی دارند. بهتر است برای اراضی دارای كمبود پتاسیم از كودهای گوسفندی استفاده شود و كودهای گاوی در اراضی معمولی و نسبتا غنی از نظر مواد غذایی مصرف شوند. میزان مصرف كودهای مخلوط یا گاوی معادل ۲۰ تن در هكتار برای درختان جوان زیر ۱۵ سال و ۴۰-۲۰ تن برای درختان بارور و مسن توصیه میشود.در صورت وجود مسائلی از جمله وضعیت ژنتیكی برخی پایه ها و یا پایه و پیوندكها، تغییرات موضعی pH و... كمبودهایی به صورت خفیف و یا لكه ای در طولانی مدت مشاهده شد، می توان از كودهای شیمیایی خصوصا به صورت محلول پاشی و تزریق و یا دادن موضعی به خاك به عنوان مكمل كودهای حیوانی و دامی استفاده نمود. بهتر است مقادیر توصیه شده هر كدام از كودها اجزای آنها را به نصف تقلیل داد. كلیه مقادیر كودی توصیه شده اعم از مرغی و یا گاوی و... باید به عنوان كود زمستانه فقط در شیار كودی به عرض ۴۰ و عمق ۴۰ سانتیمتر در انتهای سایه انداز درختان مصرف شود.
كود سبزبطور متوسط هر ۱ كیلوگرم كود حیوانی ارزش ۲.۵ كیلوگرم كود سبز را دارد. ضمنا با استفاده از كودهای سبز علاوه بر تامین ماده آلی خاك، مواد غذایی آن نیز در نتیجه معرفی شدن ازت آن تا حدی تامین میگردد.
خصوصیات گیاه انتخابی جهت تولید كود سبزگیاه باید از رشد سریعی برخوردار باشد تا حجم زیاد آن از رشد علفهای هرز نیز جلوگیری كند.
گیاه مورد كاشت با دورهای آبیاری درخت پسته سازگاری داشته و احتیاج زیادی به آب جهت رشد كامل نداشته باشد.
در زمان حداقل ارزش آب (زمستان تا اواخر بهار) بتواند سریعا رشد نماید. در باغهای پسته بهتر است كه گیاه بین ردیفها كشت شده و در صورتی كه ارتفاع گیاه زیاد باشد، باید آن را خرد كرده و با دقت بدون صدمه زدن به گل و میوه درختان، آنها را در زیر خاك مدفون نمود. گیاهان مناسب كود سبز برای كشت پسته گیاهانی است كه اولا خواص فوق را داشته و در عین حال بیماری مشتركی یا پسته نداشته باشند.
● روشهای كاشت و تولید نهال
▪ كاشت مستقیم بذر در زمین اصلیپس از آماده سازی زمین به منظور احداث باغ، باید ابتدا جوی و پشته هایی به عرض ۱۰۰-۵۰ سانتیمتر و عمق ۷۰-۵۰ سانتیمتر ایجاد گردد. سپس آن را آبیاری نموده و در فصل زمستان نسبت به كشت مستقیم بذور پسته رقم بادامی ریز اقدام میشود. لازم است كه بذور به مدت ۱۲ ساعت قبل از كاشت خیسانده و با قارچ كچ مناسب ضدعفونی شوند. در یك طرف پشته گودالهایی با عمق ۳-۲ سانتیمتر و با فاصله ۳-۲ متر از یكدیگر ایجاد و پس از قراردادن بذور در داخل هر گودال روی آن با ماسه پوشانده خواهد شد.
در مناطقی كه دارای شرایط شوری خاك و آب هستند، عرض جویهای كشت ۱.۵-۱ متر و عمق آنها حدود ۳۰-۲۰ سانتیمتر در نظر گرفته و كشت بذور در وسط جوی انجام میشود. لازم است محل كاشت بذر از سطح جوی حدود ۵-۱۰ سانتیمتر بالاتر باشد تا در هنگام آبیاری، آب حدود ۵ سانتیمتر روی بذر را بپوشاند. طول جویهای كشت در این روش بین ۵۰-۳۰ متر و فواصل ردیفها حدود ۸-۶ متر درنظر گرفته میشود. آبیاری بسته به شرایط آب و هوایی و میزان آب موجود، پس از سبزشدن بذور هر ۱۵-۱۰ روز یك بار انجام میشود.
كاشت پسته در گلدان برای این منظور از كیسه های پلاستیكی سیاه به قطر ۱۵-۱۰ سانتیمتر و ارتفاع ۳۰-۲۵ سانتیمتر استفاده میشود.
تركیب در خاك گلدان شامل ماسه شیرین + دو پنجم خاك زراعی + یک پنجم كود حیوانی پوسیده (ترجیحا كود گاوی) میباشد.
در این روش ممكن است گلدانها به صورت آزاد در كنار یكدیگر قرار گیرند یا به صورت كرتی درآیند. پس از خیساندن بذور موردنظر و ضدعفونی آنها، ۲ عدد بذر در عمق ۳-۲ سانتیمتر خاك گلدان قرار گرفته و روی آن با ماسه یا خاك اره پوشانیده میشود. زمان كاشت در گلدان اواخر زمستان و اوایل بهار میباشد.
در صورت تولید نهال گلدانی در شالی یا گلخانه، میتوان در پاییز یا اوایل زمستان نیز اقدام به كاشت بذر نمود. از مزایای این روش بالابودن بازده تولید نهال، سهولت و عدم محدودیت زمانی در امر جابجایی گلدان میباشد.
كاشت پسته در خزانهدر این روش از یك قطعه زمین به مساحت های ۲۰*۱۰ یا ۳۰*۲۰ متر استفاده می شود. از آماده سازی زمین با افزودن كود حیوانی پوسیده (۲۰ تن در هكتار)، ماسه با رس (۶۰ تن) و مقداری كود شیمیایی (فسفات آمونوم به میزان ۴۰۰ كیلوگرم در هكتار) نسبت به املاح و تقویت زمین اقدام می گردد. از اواسط اسفند تا اواسط فروردین ماه، بذر پسته ارقام بادامی ریز یا فزونی را به مدت ۱۲ ساعت نیسانیده و ضدخونی میكنند.
در قطعه مورد نظر ردیفهایی به فواصل ۳۰-۲۰ سانتیمتر ایجاد و بذور روسی ردیفها به فاصله ۱۵-۱۰ سانتیمتر ی و در عمق ۳ سانتیمتر كشت میشوند. آبیاری نهالها ابتدا ۱۰-۷ روز یك مرتبه و بعد هر ۱۲-۱۰ روز یك مرتبه انجام میشود.
نهالهای تولیدی در زمستان سال اول یا دوم به زمین لهبی منتقل میشوند. در هنگام انتقال نهالها باید دقت لازم در زمان بیرون آوردن آنها از زمین خزانه صورت گیرد تا از قطع شدن نوك ریشه اصلی و پوشش ریشه جلوگیری شود. در صورت عدم رعایت این مسئله ممكن است میزان تلفات به ۴۰-۳۰ درصد برسد.
▪ فاصله كاشت درختاندر اكثر باغهای پسته به دلیل عدم آگاهی باغداران، فواصل كاشت رعایت نشده و باغهایی با شكلهای نامنظم و متراكم مشاهده میگردد كه علاوه بر عدم رعایت اصول صحیح باغداری، مشكیات عملیات داشت و برداشت را دارد. به منظور جلوگیری از بروز این مشكل، فاصله مناسب بین دو ردیف ۸-۶ متر و روی ردیف ۴-۳ متر توصیه میشود.
▪ كشت مخلوطكاشت هر نوع گیاه اعم از زراعی یا باغی در فاصله بین درختان را كشت مخلوط میگویند. طول دوره نونهالی درختان پسته نسبتا طولانی میباشد. بنابراین باغدار اقدام به كاشت گیاهان مناسب در فاصله بین درختان پسته میكند تا علاوه بر تامین بخشی از هزینه های تولید، سبب اصلاح و بهبود ساختمان خاك نیز شود. از گیاهان زراعی مناسب و متداول در كشت مخلوط میتوان گندم، جو، یونجه، چغندر، شلغم، ضداب و زعفران را نام برد. از گیاهان باغی میتوان انگور، انار، بادام، زردآلو و سیب را نام برد.
آبیاریبسیاری از باغداران به آبیاری نهال پسته، پس از كاشت چندان اهمیت نمیدهند. آبیاری نهال پسته بلافاصله پس از كاشت شروع شده و با دوره های حداكثر ۷ روزه در سال اول ادامه مییابد. در سال دوم دور آبیاری به مرور به ۱۴ روز یك بار تبدیل شده و در صورتی كه آب كافی در اختیار باشد تا زمان پیوند، نهال ها با همین دور آبیاری میشوند. میزان آب داده شده در هر دور آبیاری در سالهای اول و دوم به علت عدم توسعه كامل ریشه بیشتر از نیاز آبی گیاه بوده كه عمده آن صرف آبشویی املاح و نفوذ عمقی میشود. از سال سوم به بعد با توسعه ریشه مقدار آب آبیاری به میزان ۴۰۰۰ مترمكعب در هكتار در سال به روش غرقابی سنتی، مقدار قابل قبولی میباشد.
تغذیهبه منظور تغذیه صحیح بهتر است نمونه خاك از محل كاشت تهیه و سپس بر اساس آن كودهای لازم توصیه شود. دستورالعمل كلی برای اراضی كه خاك آنها از نظر تغذیه ای پایین تر از حد متوسط باشد، میزان ۳۰۰ گرم ازت خالص، ۳۰۰ گرم P۲O۵ و ۳۰۰ گرم K۲O به اضافه ۲۰ كیلوگرم كود حیوانی پوسیده برای هر نهال قابل توصیه است. لازم به ذكر است كه مقادیر فوق به ترتیب از ۴۰۰ گرم اوره، ۸۰۰ گرم فسفات آمونیوم و ۶۰۰ گرم سولفات پتاسیم به دست میآید.
پیوند درختان پستهسه نوع روش پیوندزنی در ایران مرسوم است:
۱) پیوند لوله ای
۲) پیوند شكمی
۳) پیوند اسكنه ای
پیوند اسكنه ای و پیوند شكمی از قدیم الایام در ایران كاربرد داشته كه به تدریج كنار گذاشته شده است. هم اكنون استفاده از پیوند لوله ای به دلیل سادگی، سرعت عملیات و درصد بالای جوش خوردن بین پایه با پیوندك رواج یافته و ۹۹ درصد درختان پسته با استفاده از این روش تكثیر میشوند. از آنجا كه درخت پسته از نوع درختان صمغ دار است، ایجاد هرگونه خراش در تنه یا در شاخه های آن موجب تراوش صمغ میگردد كه در مجاورت هوا سفت میشود. بنابراین در پیوند شكمی نهال پسته، شكاف افقی در پایین شكاف عمودی به شكل ۱ زده میشود (پیوند شكمی در درختان میوه معمولا به شكل ‏T است) تا صمغ مترشحه از شكاف افقی مانع رویش و رشد جوانه پیوندك شود.
▪ آماده سازی پایه، تهیه پیوندك و انجام عمل پیوندزنی به منظور سهولت در عمل پیوند، نخست پایه مورد نظر انتخاب میگردد. در اسفندماه نهالهای ۳-۲ ساله پسته در زمین اصلی سویه برداری میشوند.
پس از رشد جوانه های جانبی بر روی پایه سوبرداری شده بسته به نوع ‌آرایش تنه درخت ۱ تا ۳ شاخه جانبی بر روی پایه اصلی نگهداری شده و سایر شاخه ها حذف میشوند.
در پیوند لوله ای هم اندازه بودن قطر پایه و پیوندك ضروری است. به همین منظور ابتدا پایه و شاخه مناسب پیوندك انتخاب میشود.
زمان مناسب برای پیوند نهالهای پسته به طور عمده در اواخر اردیبهشت تا اوایل خرداد یعنی هنگامی است كه درخت به راحتی پوست میدهد و دمای هوا در حد معتدل قرار دارد.
برای تهیه پیوندك حدود ۳-۲ سانتیمتر بالاتر از جوانه، شاخه را قطع كرده سپس از ۲ سانتیمتری زیر جوانه با چاقوی پیوندزنی پوست دور تا دور بریده میشود. بعد با انگشت پوست برش خورده را به آرامی چرخانده تا پوست حاوی جوانه به راحتی و به طور كامل از چوب جدا شود.
پیوندك آماده شده به شكل استوانه ای حاوی جوانه میباشد.
شاخه های جانبی نگهداری شده بر روی پایه نیز سربرداری شده و سپس به فاصله ۳-۲ سانتیمتر از بالا دورتادور شاخه برش داده میشود و به روش تهیه پیوندك، پوست جدا میشود.
پس از آماده شدن پایه و پیوندك، پیوندك را كه به شكل استوانه است داخل چوب پایه قرار داده و به آرامی به سمت پایین فرستاده تا در محل خود استقرار یابد.
نسبت درختان نر و مادهزمان گلدهی و طول دوره گلدهی ارقام مختلف بستگی به شرایط آب و هوایی هر منطقه دارد. انتخاب ارقام نر و ماده ای كه زمان گلدهی یكسان داشته باشند، تطابق زمان گلدهی ایجاد كرده و درصد موفقیت تشكیل میوه را بالا میبرد. با توجه به تجربیات و یافته های تحقیقاتی در ایستگاههای تحقیقاتی پسته در مناطق مختلف دنیا نسبت ۱:۹ درختان نر و ماده در باغ توصیه میشود كه در هنگام پیوند درختان و یا احداث باغ باید مورد توجه قرار گیرد.
معمولا به منظور اطمینان از وجود گرده كافی در زمان گلدهی، در جهت عمود بر باد غالب منطقه یك ردیف از مجموعه ای ازارقام نر زود گل، متوسط گل و دیرگل پیوند میگردد تا بتواند حداكثر همپوشانی را با ارقام ماده موجود ایجاد نماید.
عملیات بعد از پیوندپس از پیوند آبیاری باید منظم و به فواصل ۱۴ روز یك بار انجام شود. جوانه ها و پاجوشهایی كه از زیر محل پیوندك و بر روی پایه ایجاد میشوند،‌ قطع گردد.
هرس فرم درختان پسته هدف از انجام هرس فرم، ایجاد اسكلت قوی و محكم، شكل مناسب و موردنظر، تحریك رشد شاخه های مناسب برای ایجاد تاج متراكم و متوازن و افزایش میزان رشد شاخه های نگهداری شده میباشد. هرس فرم جامی و شلجمی جهت ایجاد شكل مناسب درختان پسته توصیه میشود و مراحل اجرای آن به شرح ذیل است:
در سال اول پس از كاشت نهال در محل باغ عملیات پیوند بر روی نهالهای كاشته شده انجام میگیرد. در اولین فصل خواب عملیات سربرداری شاخه های پیوندی از ارتفاع ۱۰۰-۹۰ سانتیمتری انجام میشود. در دومین فصل رشد، شاخه های جانبی اولیه ایجادشده از درختان سربرداری شده به عنوان اسكلت اولیه درخت انتخاب میشوند. در دومین فصل خواب دربرداری شاخه های اولیه از ارتفاع ۳۰-۲۵ سانتیمتری صورت میگیرد، در سومین فصل رشد عملیات حذف پاجوش و جلوگیری از رشد بیش از حد شاخه های جانبی انجام میشود. در فصل خواب سال سوم سربرداری شاخه های ثانویه همانند سال دوم خواهد بود.
در چهارمین فصل رشد، شاخه های موردنظر و پاجوشهای اضافی حذف میشوند. در فصل خواب سال چهارم فقط شاخه های باریك، بلند و آنهایی كه دارای رشد عمودی و باعث رقابت هستند، حذف میشوند. در فصل خواب پنجم شكل و اسكلت موردنظر بایستی تكمیل شده باشد. اگر هرس برخی از شاخه ها، اثر مثبتی روی تكمیل شكل دارد، باید سریعا انجام شود. متاسفانه در بیش از ۹۰ درصد باغات پسته، هرس فرم انجام شده و درختان موجود به شیوه سنتی (درختچه ای) پرورش یافته اند.

منبع : کشاورز تنها