فلوراید؛ شمشیر دو لبه

بدون شک استفاده منظم از فلوراید اهمیت حیاتی در کنترل و پیشگیری از پوسیدگی دندان در تمامی افراد دارد، گرچه عمده تاثیر آن مربوط به دوران کودکی و قبل از رویش کامل دندان های دائمی است. فلوراید از چند راه باعث افزایش مقاومت دندان می شود:
▪ فلوراید جذب شده، وارد عاج و مینای دندان های رویش نیافته شده، با ساختمان عاج و مینای دندان ترکیب می شود و ماده ای از آن به وجود می آید که نسبت به اسید تولید شده توسط باکتری های مولد پوسیدگی مقاوم تر است.
▪ به علاوه فلوراید جذب شده به داخل بزاق ترشح خواهد شد و اگر چه غلظت آن کم است اما در توده باکتری ها انباشته می شود و سبب کاهش تولید اسید میکروبی و افزایش معدنی شدن مینا می شود.
▪ در عین حال فلوراید بزاق، وارد مینای دندان های تازه روئیده شده و باعث افزایش آهکی شدن مینا و کاهش آسیب پذیری نسبت به پوسیدگی می گردد.
همانگونه که کاربرد موضعی فلوراید در پیشگیری از پوسیدگی های جدید موثر است، در توقف یا کندکردن روند پیشروی پوسیدگی های فعال اولیه نیز تاثیر دارد. همچنین فلوراید موضعی، قدری خواص ضدمیکروبی هم دارد. مطالعات نشان می دهد که افزودن فلوراید به آب همگانی موثرترین روش کاهش پوسیدگی دندان، بخصوص در سطح وسیع جامعه است، زیرا غیر از تاثیر وسیع آن، بر خلاف روش های انفرادی موضعی، در بدن نیز جذب عمومی داشته و می تواند وارد ساختار دندان های رویش نیافته شود.
تاثیر فلوراید آب بیشتر در دندان های دائمی محسوس است. به نظر می رسد در اغلب مناطق ایران میزان فلوراید آب در حد لازم و حتی بالاتر از حد مجاز باشد، گرچه متاسفانه تحقیقات جامع و کاملی در مورد میزان فلوراید آب مناطق مختلف ایران در دسترس نیست.
به هر حال ثابت شده که کاربرد موضعی فلوراید بخصوص توسط دندان پزشک، باعث کاهش میزان پوسیدگی بخصوص در کودکان می شود. در نتیجه کاربرد موضعی فلوراید برای کودکان و نوجوانان در مطب های دندانپزشکی اکیدا توصیه می شود.
دندانپزشک بعد از تعیین میزان استعداد ابتلای بیمار به پوسیدگی و احیانا انجام درمان های لازم اولیه مثل حذف پوسیدگی ها، درمان با فلوراید را انجام می دهد.دهان شویه های فلورایددار یکی از روش های موضعی استفاده از فلوراید است که هم اکنون نیز طرح همگانی استفاده از آن در مدارس کشور در حال اجراست.
این طرح به صورت استفاده یک روز در هفته از دهان شویه توسط دانش آموزان با نظارت مسوولان مدارس انجام می شود.یکی از چالش های مهم، تجویز مکمل های فلوراید در خانم های باردار است. در منابع علمی، مدرک معتبری در زمینه ارزش تجویز مکمل خوراکی فلوراید برای مادران باردار، حتی در مناطقی که آب فاقد فلوراید است، وجود ندارد. گرچه مصرف این مکمل ها توسط اداره غذا و داروی آمریکا برای مادران باردار ممنوع اعلام شده، اما این مکمل ها برای جنین به هیچ وجه خطرناک نیستند. گرچه در سال های اخیر برخی محققان ثابت کرده اند که فلوراید از راه جفت به جنین منتقل می شود، اما مقدار فلوراید منتقل شده نامشخص است.
در عین حال محققان توافق دارند که وقتی جنین در معرض فلوراید قرار می گیرد دندان های او قدری از پوسیدگی فاصله می گیرد. پزشکان بر این باور هستند که مصرف فلوراید توسط زنان باردار فایده ای برای دندان های نوزاد و حداقل در مورد دندان های دائمی در بر نخواهد داشت.
از سوی دیگر جذب بیش از حد فلوراید توسط بدن، بخصوص در مناطقی با فلوراید آب بالا، می تواند منجر به فلوروزیس دندانی (دندان های خال دار) شود. در این حالت مینای دندان رنگ سفید گچی یا قهوه ای مات و یا حالتی مغره دار به خود می گیرد. این وضعیت بیشتر در دندان های دائمی دیده می شود.

منبع : روزنامه کارگزاران