وسایل دفاعی در مقابل اضطراب

تردیدی نیست كه اضطراب برای آدمی ، كیفیتی نامطبوع می‌باشد. به منظور اجتناب از اضطراب ، دستگاه روانی فرد ، وسائل مخصوصی را تجویز می‌كند كه بنام وسائل دفاعی( Defense Mechanisms ) خوانده می‌شود.
این مكانیسم ها چند خصوصیت مشترك دارند كه عبارتند از :
۱) تمامی این وسائل و مكانیسم‌ها جنبهٔ ناخودآگاه داشته و فرد ، ظاهراًََ از فعالیت آنها در مورد اضطراب آگاه نیست.
۲) وسائل دفاعی ، قدرت سازگاری دارند زیرا سبب كاهش اضطراب و اثرات سوء آن میشوند و به فرد فرصت سازگاری و تطابق بهتری با عوامل نامساعد محیطی می‌دهند.
۳) علیرغم قدرت سازگاری ، وسائل دفاعی در حقیقت به عنوان تسكین موقتی می‌باشند و جنبهٔ گول زدن و خدعه و فریب آدمی را دارند. استفاده از آنها با سلامت فكر آدمی موافقتی ندارد و سبب می‌شود كه شخص نتواند با استفاده از منطق و دلیل ، مشكلات را حل كند و سازگاری مناسب تری با محیط بدست آورد.
۴) استفادهٔ شدید و مكرر از وسائل دفاعی سبب دوری و جدایی از واقعیت می‌شود.
● انواع وسائل دفاعی
طبق نظر Symonds ، وسائل دفاعی بصورت چهار گروه اصلی طبقه بندی می‌شوند كه البته قابل ذكر است ممكن است یك فرد در عین حال از چندین وسیلهٔ دفاعی استفاده كند.
الف ) وسائل دفاعی برای ممانعت از ظاهر شدن تمایلات :
۱) سركوبی ( Repression ) :
عبارت است از فراموشی ناخودآگاه حوادث و افكار نامطبوع و ناپسند كه سبب آزار آدمی می‌شود.
ب ) وسائل دفاعی برای فرار از شرایط نامطلوب :
۱) ترس ( Phobia ) :
كیفیتی غیر منطقی همراه با وحشت و اضطراب از اشخاص یا اشیاء بدون دلیل قابل توجیه است.
۲) فراموشی ( Amnesia ) :
ایجاد كیفیتی می‌نماید كه فرد بتواند شرایط خود را فراموش كرده وسازگاری ظاهری با محیطش را حفظ كند .
۳) رجعت ( Regression ) :
عبارت است از بازگشت به مراحل اولیه و دوران مطمئن‌تر و لذت‌بخش‌تر زندگانی گذشته .
۴) انكار كردن ( Denail ) :
ابتدایی ترین واكنش دفاعی است كه اكثراً توسط كودكان استفاده می‌شود.
۵) خیال بافی ( Fantasy )
ج ) وسائل دفاعی برای استتار منبع تمایلات :
۱) جابجایی ( Displacement ) :
انگیزه‌های نامناسب در مسیر دیگری بجز مسیر خود و نسبت به هدف دیگری برآورده می‌شوند.
۲) درون فكنی ( Introjection ) :
فرد تمایلات دیگران را به خودش نسبت می‌دهد و می‌كوشد از آنها تقلید كند.
۳) همانند سازی ( Identification ) :
این حالت در تعقیب درون فكنی ایجاد می‌شود . مثلاَ زمانی كه كودك رفتار پدر را به خودش نسبت می‌دهد و آنرا مورد تقلید قرار می‌دهد می‌گوییم با پدرش همانند سازی نموده است.
۴) فرافكنی ( Projection ) :
عكس حالت درون فكنی است و فرد می‌‌كوشد تمایلات نامناسب خود را به دیگران نسبت دهد و خود را عاری از هر عیب و نقصی بداند.
۵) دلیل تراشی ( Rationalization ) :
كم آزارترین وسیلهٔ دفاعی است و استعمال فراوانی دارد. در واقع برای خوب جلوه دادن رفتار آدمی بكار می‌رود و فرد می‌كوشد مجوز مناسبی برای توجیه رفتار و كردار خود عرضه كند .
د ) وسائل دفاعی برای تغییر ماهیت ظهور تمایلات :
۱) تصعید یا والایش ( Sublimation ) :
این مكانیسم سبب میشود تا انگیزه‌های نامطبوع بصورتی مطلوب و اجتماعی پسند جلوه كنند.
۲) عكس‌العمل سازی (Reaction Formation ) :
عبارت است از كیفیتی كه فرد تحت آن رفتاری برخلاف احساس واقعی خودش آشكار می‌سازد.
۳) جبران ( Compensation) :
این مكانیسم ، كمتر به برآورده كردن امیال و انگیزه‌ها می‌پردازد و ضمناً بهترین روش برای مقابله با كمبودها و ضعف های فردی می‌باشد.
۴) توافق كردن ( Compromise Formation) :
این كیفیت از این قرار است كه اندیشه یا رفتاری ، مؤید دو یا چند انگیزه می باشد ، بطوریكه هیچكدام بطور كامل برآورده نمی‌شود.

منبع : وبلاگ موسیقی درمانی، صوت درمانی