حساسیت بیش از حد شنوایی

اصوات ممتد و بلند برای همه آزارنده هستند.اگرچه برخی از افراد دارای حساسیت شنوایی بخصوصی هستند كه حتی قادر به تحمل سطوح عادی صدا نیز نیستند. این افراد ممكن است دارای شنوایی نرمال و یا افت شنوایی باشند.حساسیت های ویژه شنیداری شامل phonophobia , hyperacusis , misophonia , recruitment می‌باشند. دانش امروزی ما از این موارد كه ما را قادر به درمان موثر آنها نموده است بر مبنای مدل jastreboff و تكنیك‌های بی‌حسی می‌باشد كه در دههٔ ۱۹۸۰ توسعه یافته شده است.
● مكانیسم hyperacusis, misophonia, phonophobia,recruitment:
Hyperacusis به دلیل ایجاد تغییرات در پردازش مركزی صدا به‌وجود می‌آیدو در اغلب موارد حلزون سالم می‌باشد .این در حالی است كه مبتلایان به این حالت فكر می‌كنند كه دچار یك بیماری غیر قابل بازگشت شده‌اند.در گذشته از واژهٔ recruitment استفاده می‌شد كه این حالت نتیجه آسیب حلزونی می‌باشد ولی از هنگامی كه اكثر مبتلایان به hyperacusis بواسطهٔ صوت درمانی ( sound therapy ) و درمان‌های رفتاری معالجه گردیدند برای محققان آشكار گردید كه hyperacusis و علایم آن، نتیجه آسیب‌های گوشی غیر قابل بازگشت نیستند. مبتلایان به hyperacusis اغلب دچار misophonia نیز هستند؛ بدین معنی كه شخص تمایل ندارد در معرض صوت قرار گیرد زیرا فكر می‌كند اصوات ممكن است به گوش او آسیب برسانند. حال اگر این عدم تمایل در معرض صوت بودن خیلی شدید شود؛ آنگاه از واژهٔ phonophobia استفاده می‌كنیم كه در این حالت فرد از صداهای معمولی اطراف خود مانند ترافیك، صداهای آشپزخانه ، صدای بستن درب اتاق یا حتی گفتار بلند كه در هیچ حالت نمی توانند آسیب رسان باشند ، وحشت دارد .
در misophonia اصواتی خاص براساس ارتباط و معنایی كه دارند موجب ناراحتی می‌شوند ولی فرد قادر است دیگر اصواتی را كه برای او لذت بخش هستند ( مانند صدای موسیقی ) تا شدتهای خیلی بالاتر تحمل نماید.پس اگر در میان اصواتی كه برای فرد ایجاد ناراحتی می‌كنند تفاوت شدت وجود داشته باشد احتمال misophonia مطرح می‌شود.
Misophonia می‌تواند باعث بوجود آمدن hyperacusisشود ( یعنی تغییر در پردازش مركزی شنوایی ) وباعث درك غیر طبیعی از میزان بلندی ( Loudness ) صوت شود.در عمل اكثر مبتلایان به حساسیت بیش از حد شنوایی دارای درجاتی از hyperacusis و phonophobia به همراه هم می‌باشند. در درمان این شرایط نیز تشخیص این نكته كه كدام یك این دو حالت غلبه بیشتری بر فرد دارند بسیار مهم می‌باشد.
نموه های فراوانی از misophonia در پدرانی كه فرزندانشان موسیقی مدرن می‌نوازندو نیز درافرادی كه از شنیدن صدای موسیقی كه از واكمن دیگران در اماكن عمومی خارج می‌شود نفرت دارند دیده شده است. البته برخی اصوات نیز به خودی خود ناراحت كننده هستند. مثلا صدای خراشیدن گچ روی تخته در حالی كه دسی‌بل تولید شده بواسطه آن بسیار كم است برای اكثر افراد حساسیت زا می‌باشد.
یك گوش نرمال قادر به شنیدن اصوات با شدت‌های كم (۲۰-۰ دسی‌بل ) تا شدت‌های زیاد ( ۱۱۵دسی‌بل ) بدون هیچگونه احساس ناراحتی می‌باشد. افت شنوایی باعث عدم توانایی شنیدن صداهای كم شدت می‌شود و ركروتمان موجب عدم تحمل صداهای بلند می‌شود.فرضا اگر فردی دارای كم شنوایی همراه با ركروتمان باشد صداهای پایین تر از ۵۰ dB را نمی‌شنود و اصوات بالای ۸۰ dB نیز برای او آزارنده خواهند بود .ركروتمان در نتیجه كاهش تعداد سلولهای مویی خارجی می‌باشد كه در نتیجه آن ، افزایش ناچیز شدت محرك موجب افزایش بیش از حد پاسخ‌های گوش داخلی می‌شود.
البته در مواردی كه ركروتمان وحود دارد می‌توان مغز را طوری آموزش داد كه درجه احساس بلندی را تغییر داده و دامنه شنوایی مختل شده را با شرایط جدید تطبیق دهد. وقتی كه شنوایی طبیعی یا نزدیك به حالت طبیعی است ، حساسیت شنوایی همیشه به علت hyperacusis است ( گاهی همراه با misophonia ) ولی هیچ‌گاه دارای ركروتمان نیست.
● مكانسیم hyperacusis :
مغز انسان نقش بسیار مهمی در حساسیت نسبت به صدا ایفا می‌كند. پس از اینكه صدا به گوش داخلی رسید به اجزای فركانسی تجزیه می‌شود.۳۰۰۰۰ رشته عصب شنوایی ،اطلاعات فركانسی را حمل كرده و پس از ۲۰/۱ ثانیه به كورتكس شنوایی مغز می‌رسد و در لوب تمپورال درك صدا صورت می‌گیرد.
سیستم مركزی شنوایی در درجه اول مسئول تمایز پیام‌های مهم از پیام‌های مزاحم محیطی است. گاهی ممكن است كه پیام بسیار ضعیف باشد اما بار معنایی بالایی داشته باشد مثلا در حیواناتی كه به صدای شكارچی خود حساس هستند یا در جمعی كه همه مشغول صحبت هستند ولی صدای فرد مخاطب بلندتر شنیده می‌شود.
در شرایط عادی یك صدا با شدت بالا نسبت به صداهای كم محیط ، بلندتر به نظر می‌رسد ولی درك انسان از شدت فقط از روی بلندی صدا نیست بلكه گاهی بلندی صداها از روی معنایی كه منتقل می‌كنند تفسیر می‌شود مثلا صدای آژیر خطر در مكانی دور و یا صداهایی كه ممكن است به گوش آسیب برسانند و یا در خواب اختلال ایجاد كنند و ... .
افلب حساسیت‌ها با یك ترس غیر منطقی آغاز شده و سپس به باوری ثابت و قوی در مغز تبدیل می‌شوند. این حالت معمولا از علل عظیم ایجاد نگرانی و استرس در افرادی است كه فكر می‌كنند صداهای محیطی می‌تواند به گوش آنها آسیب برساند. حتی بعضی مواقع در این افراد به دلیل پردازش دقیق سیستم شنوایی مركزی، صداهای بمی كه از زمین ساطع می شوند و قابل شنیدن نمی‌باشند، شنیده شده و به صداهای بلند و ناخوشایندی تبدیل می‌شوند. نكتهٔ مهم بالینی در كار شنوایی شناسان (Audiologists ) اینست كه هیچ كدام از اصوات تولید شده توسط دستگاه‌های Audiometer قابلیت آسیب رسانی به گوش را ندارند و شنوایی شناسان می توانند با اطمینان خاطر به اندازه‌گیری UCL در افرادبپردازند.
در روند ایجاد حساسیت بیش از حد شنیداری ، سیستم لیمبیك و سیستم عصبی خودكار نقش بسزایی دارند؛ ضمن آنكه در موارد phonophobia نمی‌توان نقش مسائل روانی را انكار نمود.
در درمان حساسیت بیش از حد ، اجتناب از سكوت ، مشاوره‌های روانی ، sound therapy ، استفاده از سمعك و نیز به‌كاربردن WGS یا ( Wearable Sound Generators ) توصیه می‌شود .

منبع : وبلاگ موسیقی درمانی، صوت درمانی