نیروی انسانی

صنعت برق به عنوان یک زیر ساخت ضروری برای هر گونه توسعه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی در کشور ، نیازمند آن است که با اقتصادی ترین صورت ممکن اداره شود، تا بتواند با عرضه کردن محصول خود یعنی انرژی الکتریکی ، با کیفیت و کمیت مطلوب و با مناسب ترین شرایط ، امر توسعه را در بخش های مختلف پشتیبانی کند. در طی سال های اخیر ، کوشش های همه جانبه و مستمری برای بهره گیری از تاسیسات و تجهیزات موجود و رو به افزایش صنعت برق به عمل آمده، که عامل اصلی آن صرف نظر از نوع و میزان تجهیزات سخت افزاری، نیروی انسانی در صنعت برق بوده است . اگر به آرمان صنعت برق در بعد نیروی انسانی دقت کنیم ملاحظه می شود که نفش نیروی انسانی پررنگ تر از گذشته خواهد بود بطوریکه تحول وسیع و عمیقی در جنبه های مختلف نیروی انسانی را طلب می نماید . از این رو آشنایی و درک مفاهیم جدید برای نیروی انسانی به شرح زیر اجتناب ناپذیر می گردد :
● آرمان صنعت برق در بعد نیروی انسانی
▪ تامین برق مطمئن :
نیروی انسانی صنعت برق باید توانایی، دانش و مهارت کافی در استفاده از علم و فناوری مرتبط با صنعت برق را داشته باشد تا با استفاده از تاسیسات و سازمان دهی موجود بتواند برق مطمئن را برای مصرف کنندگان فراهم نماید .
▪ تامین برق اقتصادی :
نیروی انسانی صنعت برق باید به شیوه ای با بهره وری بالا از منابع در اختیار خود استفاده نماید . به عبارت بهتر باید قادر باشد تا منابع موجود را با بهره وری مناسب تبدیل به برق نموده و در اختیار مصرف کنندگان قرار دهد . این توانایی به ساختار و رویه های سازمانی بهینه مرتبط می شود .
▪ ارتقای رضایت همگانی :
خدمات ارائه شده توسط نیروی انسانی صنعت برق، باید از آنچنان کیفیتی برخوردار باشد که موجب جلب رضایت مشترکان را فراهم نماید . به علاوه کلیه ذینفعان صنعت برق نیز باید از فعالیت های نیروی انسانی صنعت برق احساس رضایت نماید .
▪ توسعه مشارکت عمومی :
صنعت برق ایران تا به حال خدمات خود را بطور انحصاری ارائه می نمود . توسعه مشارکت عمومی در اداره صنعت برق ، ایجاب می نماید که این انحصار برداشته شود و کلیه شخصیت های حقیقی و حقوقی توانمند ، بتوانند وارد عرصه فعالیت شوند . نیروی انسانی موجود صنعت برق ، باید علاوه بر توسعه سیستمهای سازمانی مبتنی بر رقابت ، بینش خود را در تمام زمینه های فعالیت تغییر داده و از نگرش انحصاری به نگرش رقابتی ، تبدیل نمایند . این تغییر شامل تغییر در نگرش و رفتار می باشد .
▪ تبعیت از تفکر سیستمی :
علاوه بر مفاهیم گفته شده در بالا ، ارتباط اجزا فوق در آرمان صنعت برق ، گویای اشاعه تفکر سیستمی در سازمان است و بنابراین می باید نیروی انسانی صنعت برق نیز با تفکر سیستمی آشنا و به آن مجهز گردد .
از مطالب گفته شده، می توان چنین دریافت که برای تحقق آرمان صنعت برق، نیاز به تحولی وسیع و عمیق در جنبه های مختلف نیروی انسانی است . از طرفی می باید نیروی انسانی با سطح تحصیلی مناسب را جذب و استخدام نمود تا توانایی استفاده از فناوری پیشرفته و پیچیده صنعت برق را داشته باشد . از طرف دیگر این نیروی انسانی باید بطور مداوم تحت آموزش قرار گیرد تا دانش و توانایی او به دلیل پیشرفت های سریع در فناوری کهنه نشود . پیچیدگی های اقتصادی ، اجتماعی و فناورانه صنعت برق ایجاب می کند تا سیستم های سازمانی که نیروی انسانی در آن سیستم ها فعالیت می نماید با استفاده از جدید ترین پیشرفت ها به روز گردد و بالاخره نگرش ها و رفتارهای فردی و گروهی نیروی انسانی صنعت برق است که باید منطبق با این پیچیدگی ها و نـــوآوری ها ، نو شده و به روز گردد که نیاز به تحــول ذهنی عمیق در نیروی انسانی را نشان می دهد. به هر روی بررسی های آماری در طی ده سال اخیر نشان می دهد صنعت برق توانسته در زمینه نیروی انسانی بتدریج كیفیت را جایگزین كمیت سازد به طوری كه از سال ۱۳۷۴ تا كنون با وجود رشد همه جانبه صنعت برق، تعداد نیروی انسانی در بدنه اصلی صنعت همواره سیر نزولی داشته است به گونه ای كه در پایان سال ۱۳۸۳ شمار كاركنان صنعت به ۵۰۵۴۳ نفر رسید كه نسبت به سال ۱۳۷۴ نزدیك به ۳/۱۱ درصد كاهش را نشان می دهد.
در سال ۱۳۸۳ معادل ۷/۲۱ درصد از كل كاركنان صنعت برق ( به استثنا نیروگاه های برقآبی ) دارای تحصیلات لیسانس و بالاتر بوده اند كه این درصد در شركت توانیر ۵/۴۹ درصد، شركت های برق منقطه ای به ۵/۲۴ درصد، شركت های مدیریت تولید به ۶/۱۹ درصد و در شركت های توزیع نیروی برق به ۶/۱۶ درصد رسیده است.
همچنین در سال مذكور میانگین سنی كاركنان صنعت برق بدون در نظر گرفتن حوزه ستادی ( شامل توانیر ، مپنا ، سازمان توسعه برق ، سانا ، سابا و شرکت تعمیرات نیروگاهی ) در سال مورد گزارش به ۱/۴۲ سال بالغ گردید كه شركت های تولید با ۳/۴۱ سال جوان ترین و شركت های توزیع با ۴۳ سال بالاترین میانگین نسبی را داشته اند، در این سال میانگین سنی كاركنان شركت توانیر بالغ بر ۲/۴۵ سال بوده است .
در سال ۱۳۸۳ میانگین سوابق خدمتی كاركنان صنعت برق بدون در نظر گرفتن حوزه ستادی به ۶/۱۷ سال رسید كه شركت های برق منطقه ای با ۲/۱۶ سال و شركت های تولید با ۹/۱۸ سال به ترتیب پایین ترین و بالاترین سابقه خدمتی را دارا بوده اند در این سال میانگین سابقه خدمتی كاركنان شركت توانیر به ۵/۱۹ سال رسیده است .
● طرحها و فعالیت های بخش نیروی انسانی
در سال ۱۳۸۳ اقدامات مشروحه زیر در ارتقا كیفی و كمی بخش نیروی انسانی صنعت برق بعمل آمده است :
▪ فعال كردن زیر شاخه های مدیریت منابع انسانی وعلمی سازی فرایند جذب و نگهداری نیروی انسانی
▪ فراگیری و توسعه دانش های مدیریتی كاركنان صنعت برق از طریق شركت فعال در همایشها و گردهم آئی های مرتبط با موضوع مدیریت بطور عام و مدیریت منابع انسانی به صورت خاص
▪ انجام اقدامات لازم در خصوص تهیه طرح نظام جامع مدیریت منابع انسانی در صنعت برق
▪ علمی سازی روش های رفاهی و نگه داشت نیروی انسانی .
▪ ایجاد زمینه های لازم برای جذب فارغ التحصیلان ممتاز دانشگاه ها در زمینه های مورد نیاز صنعت برق و در چارچوب قوانین ومقررات موجود جهت تقویت بنیه علمی و اجرائی شركت های زیر مجموعه صنعت برق .● خدمات مدیریتی
دفتر منابع انسانی شركت مادر تخصصی توانیر با توجه به مسئولیت های محوله در اساسنامه این شركت ، در خصوص مدیران ارشد شركت های تابعه اقداماتی بشرح زیر را از سال ۱۳۸۲ آغاز نموده كه در طی سال ۱۳۸۳ نیز ادامه داشته است:
۱) پروژه تامین مدیر این پروژه شامل سه بخش زیر می باشد :
▪ تحلیل وضعیت موجود
▪ تحلیل مشاغل مدیریتی
▪ تحلیل وضعیت موجود در مدیران
۲) پروژه بازدید علمی مدیران
از جمله اهداف این پروژه گسترش بینش و افق دید مدیران ارشد صنعت برق نسبت به توسعه فنی و مدیریتی صنعت برق دیگر کشورها و آشنایی با آخرین استانداردهای این صنعت در سه بخش تولید ، انتقال و توزیع در کشورهای مختلف با زیر ساخت ها ، امکانات و اقلیم های متنوع به منظور فراهم سازی زمینه تغییر و تحول در صنعت برق کشور و شناسایی راهکارهای موثر کاربردی در برخورد با چالش های صنعت برق می باشد .
۳) پروژه تشکیل بانک اطلاعات مدیران
این بانک دربرگیرنده اطلاعات تحصیلی و سوابق تجربی و مدیریتی از یک سو و برآوردی از توانائیهای خاص و ویژگی های مدیریتی هر یک از مدیران صنعت برق از سوی دیگر می باشد .
۴) انجام امور پرسنلی مدیران ارشد شامل حقوق و مزایا ، آموزش و . . .
۵) طرح ارتقا سطح دانش و اطلاعات حقوقی و قضایی مدیران صنعت برق
طــرح ارتقا سطح دانش و اطلاعات حقوقی و قضایی مدیران صنعت برق با هدف ارتقاء سطح معلومات و آگاهی های مدیران ارشد نسبت به دستگاه های نظارتی و قضایی و نحوه اجرایی رای های صادر شده از سوی آنها ، رعایت قوانین حقوقی ، مدنی ، تجارت و قانون اساسی و نظاممند نمودن فرایند اطلاع رسانی به مدیران ارشد در خصوص قوانین و مقررات مصوب جدید انجام و نتیجه آن بصورت مجموعه الکترونیکی در قالب یک CD با قابلیت جستجو برای کلیه مدیران عامل شرکت های زیر مجموعه و مدیران شرکت توانیر ارسال گردید .
● توسعه و بهسازی
دوران جدید را بدرستی دوران دانش نام نهاده اند . در این دوران ، سرمایه اصلی شرکت ها و سازمان ها را منابع انسانی آنها تشکیل می دهند که محور و پایه ایجاد مزیت رقابتی و بهبود عملکرد ، توسعه و بهسازی نیروی انسانی شرکت ها می باشد و این مهم یکی از اهداف بنیادی و سیاست های اصلی شرکت مادر تخصصی توانیر برای ۹۲ شرکت زیر مجموعه به منظور حفظ ، توسعه و افزایش بهره وری در صنعت برق می باشد . در این راستا گروه آموزش دفتر منابع انسانی ، معاونت منابع انسانی و بهبود بهره وری توانیر به عنوان متولی توسعه و بهسازی شرکت مادر تخصصی توانیر در ۹۲ شرکت زیر مجموعه اقدامات محوری زیر را در سال ۸۳ برای صنعت برق به انجام رساند :
● تقویم آموزشی
به منظور تسریع و تسهیل در روند تدوین تقویم آموزشی سالیانه شرکت ها و در راستای بهبود روند درصد تحقق برنامه های پیش بینی شده در تقویم، آیین نامه تهیه و تنظیم تقویم آموشی تهیه و جهت اجرا به شرکت های زیر مجموعه ارسال گردید تا بر اساس مفاد این آیین نامه شرکت ها نسبت به تهیه نیاز های آموزشی و ارسال آن به توانیر اقدام نمایند . در این آیین نامه اهداف ، ارکان و همچنین وظایف هر یک از ارکـــان و گردش کار نیز تعیین گردید . خاطــر نشان می سازد که ارکان اصلی در این آیین نامه عبارتند از :
▪ دفتر آموزش وزارت نیرو
▪ معاونت منابع انسانی و بهبود بهره وری شرکت مادر تخصصی توانیر
▪ شرکت های برق منطقه ای
▪ مراکز آموزشی
بمنظورتحقق هرچه بهتر ارائه خدمات مدیریتی کمیته هائی مرکب از نمایندگان معاونت منابع انسانی وبهبود بهره وری شرکت مادر تخصصی توانیر ، شرکت های برق منطقه ای و مراکز آموزشی تشکیل گردید و شرکت های تحت پوشش ، براساس آیین نامه های آموزشی تنظیم شده ، نسبت به اعلام نیازهای آموزشی اقدام وشرکت توانیر بااستفاده ازپیمانکار نسبت به تهیه وچاپ وارسال تقویم آموزشی درموعد مقرر اقدام نموده است.
● دستورالعمل نحوه جذب وآموزش کارکنان نیروگاه های تازه تأسیس زیرمجموعه توانیر
بمنظور شفاف سازی روابط سازمان توسعه برق ایران، شرکتهای برق منطقه ای، پیمانکاران فنی وآموزشی باشرکت مادر تخصصی توانیردرخصوص جذب وآموزش نیروگاه های جدیدالاحداث وانجام بموقع وکیفی فرآیند جذب وآموزش نیروی انسانی کارآمد و توانا برای بهره برداری صحیح ازتأسیسات وتجهیزات گران قیمت صنعت برق وجلوگیری ازحوادث واتفاقات ناشی ازخطای نیروی انسانی،دستورالعمل جذب نیروی انسانی نیروگاه های تازه تأسیس تهیه و به شرکتهای زیرمجموعه جهت اجرا ارسال گردیده است.
دراین دستورالعمل وظایف هریک ازارکان های اصلی ذیربط(شرکت توانیر، شرکت های برق منطقه ای ، سازمان توسعه برق ایران ) به روشنی تعیین وگردش کارزمانی بنحوی مشخص گردیده است که بتوان در زمان راه اندازی واحدها، نیروهای آموزش دیده وآماده جهت بهره برداری ازنیروگاه های تازه تأسیس دراختیار شرکت های بهره بردار قرارگیرد .
● نظام جامع آموزشی کارکنان صنعت برق
به منظور گسترش آموزش درصنعت برق وتدوین ساز وکارهای انگیزشی برای شرکت فعال کارکنان در دوره های آموزشی،نظام جامع آموزش کارکنان صنعت برق درابتدای سال۱۳۸۳ به شرکت مادرتخصصی توانیرابلاغ گردید.شرکت مادرتخصصی توانیر نیز از آن زمان باتشکیل کمیته های کارشناسی،کاربستر سازی به جهت پیاده سازی نظام فوق درشرکتهای زیرمجموعه راآغاز نموده است وباتعامل متناسب باوزارت نیرو(تدوین کننده اصلی نظام جامع آموزشی)باعث گردیدکه آئین نامه اجرائی نظام جامع آموزشی درشهریور ماه۱۳۸۳به شرکتهای مادرتخصصی ازجمله توانیرابلاغ گردد. دراین راستاشرکت توانیراعضاءکمیته عالی تخصصی نظام جامع آموزشی دربخش برق،انرژی،مدیریت اداری،زبان ورایانه رادرعالیترین سطح وتجربه،به دفترآموزش وزارت نیرومعرفی نمود.پس ازتشکیل جلسات متعدد کمیته عالی تخصصی ومطالعات کارشناسی درشرکت توانیر به منظورپیاده سازی مطلوب نظام درشرکت های زیرمجموعه،مقررگردیدکمیته تخصصی برق دربخش های تولید،انتقال و توزیع توسط توانیر تشکیل وکارکارشناسی لازم دراجرای مطلوب نظام را با اعضاء و وظایف ذیل دنبال نماید .
● ترکیب کمیته های تخصصی
▪ نماینده منتخب کمیته آموزش برق وانرژی به عنوان رئیس کمیته
▪ دونفرازاعضاء هیأت علمی مراکز آموزشی وزارت نیرو به انتخاب کمیته آموزش برق وانرژی
▪ یک نفرازاعضای هیأت علمی دررشته تخصصی به پیشنهاد توانیر
▪ دونفرازخبرگان صنعت برق به پیشنهاد توانیر
▪ یک نفرازمتخصصین مدیریت منابع انسانی به پیشنهاد توانیر
▪ یک نفر ازهمکاران دفتر منابع انسانی به عنوان دبیرکمیته
● وظائف کمیته های تخصصی
بررسی وتصویب شرح خدمات ، انتخاب ، هدایت وراهبری پیمانکار برای تهیه راهنمای تحلیل مشاغل وتدوین مهارت های فنی ونیازهای روانشناختی این مشاغل و راهنمای برنامه های آموزشی موردنیاز از اهم وظایف این کمیته است .
پس از شروع به کارکمیته های فوق ، نظام جامع آموزش کارکنان وزارت نیرو با اصول وسیاست کلی توانیر به شرکت های زیرمجموعه ابلاغ گردید که سیاست ها واصول حاکم بر آن به شرح زیر است :
▪ لحاظ نمودن ارتباط سیستمی آموزش بادیگرسیستمهای نیروی انسانی
▪ انطباق باساختار شرکتی وغیرمتمرکزصنعت برق
▪ نیازسنجی آموزش همکاران درپایان دوره انجام شده
▪ واکنش بموقع درمقابل تغییرات ساختاری وسازمانی
▪ جلوگیری ازکارهای موازی مشابه
▪ تجهیز همکاران به دانش ومهارت موردنیازصنعت برق
▪ عدم دخالت درحیطه وظائف شرکت ها در امر برنامه ریزی آموزشی.

منبع : شرکت توانیر