هراس اجتماعی و نحوه درمان آن

هراس اجتماعی نوعی اختلال اضطرابی است كه پس از افسـردگـی و اعـتـیاد به مواد مخدر مــتـداول‌تـریــن اخــتـلال روانشناختی محسوب می‌شود.افـرادی كـه دچـار هـراس اجتماعی هستند در مـوقعیـت‌های اجتماعی اضطراب شدیدی را تجربه می‌كنند. این‌گونه افراد از موقعیت‌هایی كه امكان دارد از سوی دیگران مورد قضاوت و بررسی قرار گیـرند هـراس دارند. آنها دائـما از آن بیـم دارنـد كـه مــورد قضاوت، ارزشـیابی، انتقاد، تحقیر و تمسخر دیگران واقــع شوند. البته اغـلب مـردم در موقـعیـت‌های خـاص اجتماعی مـانند صحبت در جمع و یا ورود به یك مكان مملو از افراد ناآشــنـا دچـار خجالت و دستـپاچگـی شـده و مــضطرب می‌گردنـد كـه ایـن نـوع تــرس همـگـانی بیـانـگر هـــراس اجتماعی نیست.
▪ در صـورتی اضطراب فرد جنبه هـراس اجتماعی پیدا می‌كند كه:
۱) باعث شود فرد از موقعیت هراس‌آور اجتناب كند.
۲) هرگاه نتواند از آن بگریزد آن موقعیت را با استرس و پریشانی شدید تحمل می‌كند.
۳) در زندگی روزمره فرد تداخل قابل ملاحظه‌ای پدید می‌آورد: كار، تحصیل، خـانــواده و زندگی اجتماعی.
▪ افراد مبتلا به هراس اجتماعی از داشتن افكار نامعقول رنج می‌برند این‌گونه افراد معمولا از موقعیت‌های زیر وحشت دارند:
۱) ترس از صحبت در جمع (متداول‌ترین).
۲) كانون توجه دیگران قرار گرفتن.
۳) خوردن و آشامیدن در مقابل دیگران.
۴) نوشتن و یا كار كردن در حضور دیگران.
۵) پرسش‌كردن در یك جمع و یا گزارش دادن.
۶) استفاده از توالت عمومی و وسایل نقلیه عمومی.
۷) مورد انتقاد و اذیت دیگران قرار گرفتن.
۸) ملاقات با افراد مهم مانند كارفرما، مدیر، رئیس.
۹) ارتـبـاط بـا دیـگران: قـرار ملاقات گذاشتن، به مهمانی رفتن، شلوغـی، آغاز گفت‌وگو، خرید رفتن.
۱۰) طرز تفكر افراد نسبت به وی.
۱۱) در حضور دیگران دچار اشتباه شود.
● علائم هراس اجتماعی
هنگامی كه فرد در معرض موقعیت هراس‌آور قرار می‌گیرد، این علایم بروز می‌کند:
۱) چهره افروخته، لرزش بدن، خشكی دهان و گلو، تیك عصبی، افزایش ضربان قـلـــب، تعریق كف دست‌ها، احساس سرگیجه و حالت تهوع، درد شكم، سردرد، تنفس سریع و كم‌عمق.
۲) فرد احساس می‌كند حرفی برای گفتن ندارد.
۳) احساس بلاتكلیفی و عدم اعتمادبه‌نفس.
۴) افكار منفی، جـز بـه افـكار مـنفی و بـازخوردها و واكنش‌های منفی دیگران و خوداضطرابی نمی‌تواند تمركز كند.
۵) درك این موضوع كه این افكار نامعقول است.
۶) میل شدید به گریختن از محل.
● ترس‌های ناشی از هراس اجتماعی، روش‌های درمان
▪ ترس‌های برخاسته از هراس اجتماعی
۱) نگرانی از آنكه دیگران متوجه علایم اضطرابی گردند مانند: تـعریـق و جـمـلات از هــم گسیخته.
۲) ترس از آنكه احمق، مضحك و نادان بنظر برسد.
۳) ترس از آنكه فردی ساكت، كسل‌كننده و خسته‌كننده به نظر آید.
۴) ترس از آنكه از نظر اجتماعی بی‌كفایت تلقی شود.
فرد نه‌تنها در لحظه موقعیت استرس‌زا دچار اضطراب می‌شود، بـلـكه پـیش از وقوع آن حتـی از یــك هفته مانده به آن صحنه استرس‌زا را پیش‌بینی كرده و اضـطراب وی آغـاز می‌شود. پس از پایان یافتن واقعه نیز عملكرد و گفته‌های خود را مورد ارزیابی قرار داده و معمولا از آنها رضایت كامل نداشته و خود را مورد نكوهش قرار می‌دهد.
▪ هرگاه هراس اجتماعی فرد درمان نگردد، عواقب زیر را به دنبال خواهد داشت:
۱) مصرف مواد نامناسب برای غلبه بر اضطراب.
۲) استفاده از داروهای آرامبخش.
۳) افسردگی.
۴) مشكل در ایجاد و تداوم ارتباط با دیگران.
۵) محرومیت از فرصت‌های شغلی و تحصیلی.
۶) انزوا و كناره‌گیری از خانواده و اجتماع.
۷) افكار خودكشی.
● روش‌های درمان
۱) تكنیك‌های غلبه بر اضطراب، شـامـل ریـلـكس كـردن عـضـلات، تـنـفس عـمیق و آهستـه، مدیتیشن و تصویرسازی ذهنی
۲) آموزش مهارت‌های اجتماعی: الگوسازی رفتار‌های مناسب، پس از آن تمرین آنها در فعالیت‌های واقعی زندگی.
۳) در معرض عامل هراس‌آور قرار دادن: فرد را به مرور با عامل وحشت‌زا روبه‌رو كرده و ترس وی را این‌گونه كاهش می‌دهند.
۴) دارو: آرامبخش‌ها، داروهای ضدافسردگی و سركوب‌كننده سرتونین.
۵) مشاركت در فعالیت‌هایی كه اعتمادبه‌نفس و حـس امـنـیـت فـرد را افـزایش می‌دهد.
۶) به چالش طلبیدن افكار نامعقول و مثبت‌اندیشی.

منبع : روزنامه تهران امروز