آماده سازی استخرهای پرورش میگو

آماده سازی صحیح استخرهای پرورش میگو ؛ شرط لازم برای پرورش موفقیت آمیز میگو در آنها می باشد. آماده سازی شامل عملیات مختلفی است كه بایستی برای استخرهای پرورشی نوساز وهمچنین بهره برداری شده در دوره قبلی پرورش، انجام پذیرد. هدف از آماده سازی، مهیا نمودن بسترتمیز و همچنین ایجاد كیفیت پا یدارومطلوب در آب استخرهای پرورشی است.
● كاهش رسوبات آلی تجمع یافته در استخر:
مواد باقی مانده در كف استخرهای پرورشی ناشی از پس مانده های مواد غذایی و آلی تجمع یافته (در كف استخر) به سامانه پرورشی وتركیب یا بافت خاك استخرمرتبط است . مواد آلی باقیمانده به شكل خاك سیاه یا رسوبات سیاه رنگ، دارای بوی تند ی هستند كه ناشی از حضور هیدروژن سولفوره در آن است. هیدروژن سولفوره گازی سمی است كه شدیدا بر میگو اثر گذار است بنابراین ، رسوبات را بایستی قبل از ذخیره سازی جمع آوری یا با انجام عملیاتی اقدام به تجزیه آنها نمود.
● زهكشی ؛ خشك كردن و عملیات پس از آن:
در استخرهایی كه مواد باقی مانده حاصل از پرورش میگو چندان قابل توجه و چشمگیر نیست، می توان از طریق خشك كردن استخر اقدام به جمع آوری مواد زاید در آن نمود، به طوری كه سطح كف استخر در اثر خشك كردن بایستی ترك ویا اصطلاحا سله بسته وسپس به جمع آوری و خروج مواد باقی مانده از طریق تراشیدن اقدام نمود .
برای استخرهایی كه تجمع موادزاید باقی مانده در كف آنها قابل توجه وزیاد باشد با استفاده از وسایل مكانیزه (ماشین آلات ؛بلدوزر) و ابزار مخصوص اقدام به جمع آوری مواد زاید باقی مانده می نمایند. همچنین بعد از خشك كردن استخرها می توان با استفاده از وسایلی نظیر تراكتورهای كوچك باغبانی ؛ تراكتورهای دیگر و غیره اقدام به شخم زدن كف استخر به عمق ۵ سانتیمتر كرد كه هدف آن نیز افزایش فعالیت های میكروبی طبیعی استخر و انجام عمل اكسیداسیون در آن است .
یكی از معایب شخم زدن در استخرها افزایش مواد جامد معلق در آن پس از آبگیری می باشد، بنابر این فشرده سازی خاك كف استخر ( كمپاكت ) بایستی در دستور كار قرار گیرد. علاوه بر آن برداشت خاك كف استخر موجب می شود كه زهكشی استخر دچار اشكال شود همچنین امتداد طول دوره پرورش نیز موجب افزایش بار مواد الی در كف استخر و نهایتاً نقصان و به هم ریختگی پایداری فاكتورهای كیفی آب استخر خواهد شد.
بر اثر خشك كردن كف استخر مواد زاید باقی مانده در كف استخر باید تغییر رنگ داده و به رنگ روشن برگردد و شكل خاك سالم را به خود بگیرد ولی ممكن است مواد آلی در خاك هنوز وجود داشته و مشكلاتی را در دوره بعدی پرورش ایجاد نماید .
در صورتی كه امكان خشك كردن كف استخر بر اثر آفتاب خوردگی فراهم نباشد از طریق شستشو می توان اقدام به كاهش بار مواد آالی تجمع یافته در استخر كرد، بنابر این كار شستشوی استخر بایستی به دقت صورت گیرد تا از نفوذ باقی مانده مواد آلی در داخل خاك ( خاكهای شنی ) جلوگیری شود .
یكی از معایب شستشو ،ورود مواد آلی به محیط زیست طبیعی بوده و از مزایای این روش در مناطق با خاكهای اسید سولفاته آن است كه در اثر خشك كردن، خروج مواد امكان پذیر نبوده و امكان اكسیداسیون در آن نیز فراهم نمی شود كه با روش شستشو، مواد اسیدی به همراه مواد زاید به آسانی خارج می شوند .
توصیه می شود میزان pH ، پتانسیل RedOX و میزان كربن آلی خاك استخر بعد از برداشت محصول و قبل از آبگیری استخر مورد كنترل و اندازه گیری قرار گیرد . برای این كار در یك استخر یك هكتاری چهار نقطه را مشخص و اقدام به نمونه گیری از این نقاط می كنیم . علاوه بر آنها می توان كیفیت خاك استخر را در همان نقاط اندازه گیری كرد.
● تسطیح كف استخر :
در زمان آماده سازی استخرهای پرورش میگو كار تسطیح نیز بایستی صورت پذیرد زیرا بر اثر به كار گیری هواده ها در زمان پرورش و همچنین برداشت خاك سیاه در زمان آماده سازی ، سطوح ناهموار در سطح استخر ایجاد شده و شیب مناسب استخر را از قسمت ورودی به خروجی به هم زده و در نهایت كار زهكشی استخر و یا تخلیه آب در زمان بر اشت محصول دچار اشكال می شود . بنابر این لازم است در زمان آماده سازی استخر و قبل از آبگیری و شروع مجدد پرورش، كار تسطیح استخر به منظور كاهش بار مشكلات در زمان برداشت محصول به خوبی صورت گیرد .
● تعمیر سازه های ورودی و خروجی استخر و توریها :
در زمان آماده سازی استخرهای پرورش میگو و قبل از آبگیری استخرها برای شروع مجدد سیكل پرورش بایستی سازه های ورودی و خروجی استخرها ، توریها ، شاندورها و لوله ها به دقت مورد بررسی قرار گرفته و در صورت نقص در آنها ،اقدام به بازسازی آن نمود . توریهای مورد استفاده در قسمتهای ورودی آب نقش مهمی در جلوگیری از ورود موجودات ناخواسته به استخر در زمان آبگیری دارند . بنابر این لازم است به منظور پیشگیری از ورود شكارچیان و موجودات هرز، توریهای سالم نصب شده و در زمان آبگیری نیز بایستی به طور مرتب این توریها تمیز شده و از گرفتگی و پارگی شان جلوگیری نمود .
● تعمیر دایك ها :
در زمان آماده سازی استخر بایستی دیواره های استخر به خوبی مورد بررسی قرار گرفته تا در صورت نفوذ و تراوش آب از دیواره ها اقدام به تعمیر و اصلاح آن برای جلوگیری از نفوذ آب انجام پذیرد .
● پتانسیل یا OX Red :
پتانسیل Redox نشان دهنده تغییرات تدریجی كیفیت خاك می باشد . بنابر این كنترل این عامل قبل از شروع اولین سیكل تولید بایتسی مد نظر قرار گیرد . پتانسیل Red ox به وسیله یك میله خاص و ویژه و با واحد mv اندازه گیری شده و آن نشان دهند ه آن است كه چه میزان كیفیت خاك استخر به واسطه تخلیه اكسیژنی كاسته شده است . میزان پتانسیل رد اكس در عمق ۵۰ سانتی متری خاك ستخر بایستی بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ mv باشد. وقتی كه خاك استخر كاهش كیفی پیدا می كند تجمع خاك سیاه به آسانی قابل مشاهده و این عامل به واسطه بوی بد هیدروژن سولفوره مضاعف می شود .
● مواد آلی :
میزان مواد آلی استخر باید كمتر از ۵/۳ در هزار باشد .
▪ آهك پاشی استخر :
آهك پاشی استخر معمولا" پس از تمیز كردن كف استخر انجام می شود . برای این كار ابتدا استخر را به میزان خیلی كمی آبگیری و در آن وضعیت می گذارند . در صورتی كه پ هاش خاك استخر خیلی پایین باشد این عمل چندین بار تكراروتخلیه می شود بنابراین میزان مصرف آهك در استخر پس از آخرین شستشو در بین استخر های مختلف متفاوت می باشد . آهك پاشی استخر به منظور ایجاد پ هاش مطلوب برای خاك استخر و قلیائیت ان صورت می گیرد . در زمان خشك كردن استخر ،میزان مصرف آهك بایستی به حداقل ممكن رسیده و آهك مورد نیاز بایستی در طول دوره تولید نیز مورد استفاده قرار گیرد .
در صورت استفاده همگام آهك با كلر، میزان كارائی هیپوكلرید كلسیم كه برای حذف شكارچی های نقب زن ، جلبكهای رشته ای نامطلوب كف زی نظیر لوموت استفاده میشود، كاهش می دهد، . لازم است در هنگام آهك پاشی از وسایلی نظیر ، پیش بند ، چكمه ، ماسك ، دستكش استفاده كنیم .
هنگامی كه قلیائیت و پ هاش آب بالا باشد ( پ هاش بیش از ۸ و قلیائیت به بیش از ۸۰ میلی گرم در لیتر ) استفاده از آهك ضروری نیست .
آهك هیدراته، فقط در زمانی كه پ هاش خاك استخر كمتر از ۵ باشد استفاده شده و لازم است آهك را در تمامی سطوح كف استخرپخش نموده و در نقاطی كه مواد زاید تجمع یافته زیاد است میزان بیشتری در آن نواحی پخش شود .
▪ آهك كشاورزی : ( Caco۳ )
آهك كشاورزی مورد استفاده در آبزی پروری بایستی پودری و میزان كربنات آن بیش از ۷۵ درصد باشد . هدف اصلی استفاده از این آهك افزایش ظرفیت بافری آب استخر پرورش میگو می باشد . برای اطمینان از كیفیت آهك كشاورزی لازم است محلول ۱۰ درصد آن تهیه پ هاش آن مورد سنجش قرار گیرد در صورتی كه پ هاش محلول ۱۰ درصد آماده ،۹ باشد آهك خوبی تلقی می شود .
▪ دولومیت ( Mgca(co۳ ):
یك نوع دیگر از سنگ آهك است كه علاوه بر كلسیم دارای منیزیوم نیز می باشد . همانند آهك كشاورزی این آهك نیز باعث افزایش ظرفیت بافری آب استخر می شود و محلول آماده۱۰ درصد آن، بایستی دارای پ هاش بین ۹تا۱۰ باشد .
▪ آهك هیدراته ( Ca(oH)۲ ) :
این آهك برای افزایش پ هاش خاك استخر استفاده می شود . ومحلول ۱۰ درصد آن بایستی دارای پ هاش ۱۱ باشد .
● میزان آهك مورد استفاده و توصیه شده در زمان آماده سازی استخر :
▪ پ هاش خاك آهك كشاورزی مورد نیاز آهك هیدراته
(كیلوگرم/هكتار) (كیلوگرم/هكتار)
بیش از ۶ كمتر از۱۰۰۰ كمتراز ۵۰۰
بین ۵تا۶ كمتراز ۲۰۰۰ كمتر از۱۰۰۰
كمتر از ۵ كمتراز۳۰۰۰ كمتراز ۱۵۰۰
▪ پ هاش چیست (تعریف پ هاش)
پ هاش خاك یا فعل و انفعاال (كنش و واكنش ) خاك یك شاخصی از اسیدیته و یا قلیاییت خاك بوده و بصورت واحد پ هاش اندازه گیری می شود . پ هاش خاك در واقع بصورت منفی لگاریتم غلظت یون هیدروژن تعریف میشود . مقیاس پ هاش از صفر تا ۱۴ می باشد كه پ هاش ۷ ،نقطه خنثی آن می باشد .
هر چه قدر میزان یون هیدروژن در خاك افزایش یابد پ هاش خاك كاهش یافته وبه طرف اسیدی می رود . پ هاش خاك وقتی كه به طرف صفر حركت كند نشان دهنده افزایش اسیدیته خاك و هر چه پ هاش از عدد ۷ به طرف ۱۴ برود به معنای افزایش قلیا ییت یا با زی خا ك استخر می باشد .
● اندازی گیری پ هاش خاك :
اندازه گیری پ هاش خاك بر اساس ویژگی ها و معیارهایی كه به كار گرفته می شود به آسانی قابل اندازه گیری است . دقیق ترین روش اندازه گیری پ هاش خاك استفاده از دستگاه پ هاش متر می باشد وروش دوم برای اندازه گیری پ هاش خاك كه روشی ساده و آسان ولی بادقت كمتر از روش اول است، استفاده از شاخص های رنگی می باشد .
بسیاری از رنگها با افزایش و یا كاهش پ هاش خاك ،تغییر رنگ داده و با این روش می توان به برآورد پ هاش خاك اقدام نمود . برای تهیه پ هاش خاك نمونه ها در رنگ آغشته شده و برای مدت چند دقیقه باقی و تغییرات رنگ آن برررسی می شود . با این روش می توان به اهداف مورد نظر دسترسی پیدا كرد .
ممكن است پ هاش خاك از یك نقطه به نقطه دیگر تغییرات قابل توجهی داشته باشد . به همین منظور برای تعیین پ هاش خاك استخر ، چندین نقطه در یك استخر انتخاب و نمونه گیری و سپس نمونه ها را جمع آوری و پس از مخلوط و آماده نمودن آن، اقدام به تعیین پ هاش متوسط خاك می شود .
پ هاش خاك بایستی در نقاط ثابت كف استخر برای مقایسه اطلاعات جمع آوری شده و همچنین ارزیابی كیفیت خاك كف استخر صورت گیرد . برای دو نقطه تعیین شده در سه مقطع ( سطح ، یك سانتی متری عمق ، دو سانتی متری عمق خاك ) پ هاش اندازه گیری می شود .
● كنترل موجودات ناخواسته :
توصیه می شود كه در استخرها تمام موجودات ناخواسته از جمله ( خرچنگها ، ماهیها ) قبل از آبگیری استخر حذف شوند . برای حذف ناخواسته ها و شكارچیان استخر با استفاده از مواد ذیل می توان اقدام نمود :
۱) روتنون : این ماده برای كشتن ماهیها خیلی موثر است ولی قیمت آن بالا می باشد . میزان مصرف آن ۵/۱ تا ۲/۱ میلی گرم در لیتر برای حجم كوچك و حجم بالای آب به ترتیب میباشد .
۲) هیپوكلرید كلسیم ۶۵% :
این ماده برای كشتن تمام موجودات باقی مانده در چاله ها خیلی موثر است . میزان مصرف آن ۱۰ تا ۳۰۰ میلی گرم در لیتر است و لازم است حجم آب مورداستفاده به درستی برآورد و محاسبه شود .
۳) تفاله تخم چای :
تفاله تخم چای برای از بین بردن ماهیهای هرز وارده به آب استخر كاربرد دارد. این ماده یك هفته قبل از ذخیره سازی بچه میگو و پس از آبگیری آن استعمال می شود . میزان مصرف آن ۱۲ میلی گرم در لیتر بوده كه پس از تعیین وزن مورد نیاز آن را در آب خیسانده و سپس در سرتاسر استخر پخش می نمایند . این ماده علاوه بر كشتن ماهی های هرز خاصیت غنی سازی استخر را نیز دارد .

نویسنده : Benoit Hillion
مترجم : محمد ذوالفقاری
نویسنده : سید هادی علوی

منبع : علوی