نگاهی به حق ملاقات والدین با فرزندان

یكی از مسائل مرتبط با موضوع حضانت، حق ملاقات والدین با اطفال است كه در ماده ۱۱۷۴ از قانون مدنی به آن اشاره شده است. در این ماده آمده در صورتی كه به علت طلاق یا هر دلیل دیگری والدین طفل در یك منزل سكونت داشته باشند، هر یك از والدین كه طفل تحت حضانت او نیست، حق ملاقات فرزندش را دارد.
تعیین زمان و مكان ملاقات و سایر جزئیات مربوط به آن در صورت اختلاف میان والدین نیز با محكمه است. یكی از مسائل بسیار مهم هنگام تعیین زمان و مكان ملاقات، رعایت مصالح و شرایط روحی و جسمی طفل است، چرا كه بارها دیده شده كه زوجین كه به دنبال حل مشكل خود هستند، با در نظر گرفتن مصالح و منافع خویش، مصالح طفل را فراموش می كنند. در حالی كه مسائل مهمی باید در این باره مد نظر قرار گیرد.
● رعایت سن طفل
هنگامی كه طفل شیرخواره است و نیاز به شیر مادر دارد، باید ساعت ملاقات به نحوی تعیین شود كه به كودك آسیب جسمانی وارد نشود و هنگامی كه طفل در مهدكودك و یا در حال طی دوره آمادگی است، ساعت ملاقات او نباید لطمه ای به آموزش و تربیتش وارد كند. در مرحله ورود به دبستان و دوران آموزش كودك نیز ساعت ملاقات نباید موجب ایجاد اختلال در یادگیری او شود.
● رعایت وضع جسمانی كودك
گاهی اطفال یا فرزندان مبتلا به بیماری هایی هستند كه از ابتدای تولد دچار آن شده اند. یا ممكن است از نوعی معلولیت رنج ببرند، در این موارد نیز باید سعی شود ساعت و مكان ملاقات به تشدید بیماری و یا اختلال در روند درمان كودك نینجامد.
● تغییر ساعت ملاقات در فصول مختلف سال
می توان با در نظر گرفتن شرایط جغرافیایی و آب و هوایی و تغییرات آن در فصول مختلف، ساعت ملاقات و یا محل آن را با شرایط منطبق كرد به نحوی كه ساعت ملاقات در فصل زمستان نمی تواند با ساعت ملاقات در فصل تابستان یكسان باشد.
● تعیین مكان ملاقات
یكی از مسائل مورد اختلاف میان والدین، محل ملاقات است. متأسفانه برخی از والدین به تعهدات خود مبنی بر تهیه مقدمات ملاقات عمل نمی كنند و به ناچار با دخالت انتظامی و توسل به قوای مجریه ملاقات صورت می گیرد.
برخی دادگاه ها نیز برای حل این مشكل، كلانتری را محل ملاقات قرار می دهند. در حالی كه این اقدام به طفل آسیب روحی و روانی جدی وارد می كند و ترس و اضطراب ناشی از این ملاقات ها آرامش روحی او را در معرض خطرات جدی قرار می دهد.
این در حالی است كه امروزه خلأ قانونی، وجود ابهام در قوانینی كه ضمانت اجرای تخلف از انجام حق ملاقات را مشخص سازند نیز این موضوع را تشدید كرده اند. گروهی معتقدند مجازات موضوع ماده ۶۳۲ قانون مجازات اسلامی منصرف از والدین است و نمی توان والدین متخلف را به این استناد مجازات كرد.
به عقیده آنان مجازات ممانعت از ملاقات كودك به موجب ماده ۱۴ قانون حمایت خانواده برای هر بار تخلف پرداخت مبلغی از یك هزار تا ۲ هزار ریال است كه در وضع فعلی بسیار ناچیز است. همچنین به موجب نظریه مشورتی شماره ۷‎/۷۱۵۳۱ مورخ ۸ اسفند ۱۳۷۲ ماده واحده مربوط به حق حضانت سال ۱۳۶۵ توسط ماده ۶۳۲ قانون مجازات اسلامی فسخ نشده، هر یك در جای خود قابل اعمال هستند.
با بررسی در ماده واحده مربوط به حق حضانت روشن می شود كه مجازات حبس با اجرای حكم برای متخلف تعیین شده است. با توجه به اصل تفسیر و محدوده قوانین جزایی كه از نتایج اصل قانونی بودن جرایم مجازات است، در این ماده از ملاقات صحبتی نشده است.
بنابراین گروهی عقیده دارند كه نمی توان شخصی را كه مانع ملاقات می شود به استناد این ماده مجازات كرد. به همین خاطر باید در این باره چاره ای اندیشیده شود و خلأ قانونی یا تعارض اختلاف آرا از موارد قانونی مرتفع شود.

محمد رضا نوده فراهانی، قاضی دادگستری

منبع : روزنامه ایران