پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا

ویلچر


ویلچر
ویلچر در زندگی افراد مبتلا به اختلالات حرکتی، به خصوص بیماران قطع نخاعی نقش مهمی ایفا می کند. با توجه به تنوع فراوان ویلچرها و وسایل جانبی آنها، اطلاعات لازم در این خصوص می تواند به انتخاب یک ویلچر مناسب کمک فراوانی کند.
● هدف از تجویز ویلچر
▪ به حداکثر رساندن تحرک فرد بطور مستقل
▪ پیشگیری یا به حداقل رساندن بد فرمی ها یا آسیب های مختلف در اندام ها مثل زخم بستر، خم شدن مفاصل و بد شکلی مفاصل
▪ به حداکثر رساندن عملکرد فرد
▪ بهبود تصور فرد از بدن و توانایی خود
▪ به حداقل رساندن هزینه و مشکلات نگهداری فرد معلول
● انواع فریم(چارچوب)
بیشترین نوع ویلچر مورد استفاده، نوع خم شو(تاشو) است. ویلچرهای غیر تاشونده محکم ترند و دیرتر خراب می شوند، اما جابه جایی آنها مشکل است. ویلچرهای تاشو قابلیت جابه جا کردن را دارند، اما سنگین ترند زودتر خراب می شوند و حرکت دادن آنها انرژی بیشتری لازم دارد.
● دستگیره
به حلقه ای که با آن ویلچر را به جلو می رانیمhand rim یا دستگیره می گویند. هر چه دستگیره بزرگ تر باشد، جلو بردن ویلچر راحت تر است. دست ها نیز باید تحرک بیشتری داشته باشند. اگر دستگیره کوچک تر شود، با حرکت کمتر دست، ویلچر بیشتر جلو می رود، اما نیروی بیشتری نیز لازم است و فشار افزون تری به دست وارد می شود، بنابراین از دستگیره های کوچک در ویلچرهای مسابقه استفاده می شود.
● چرخ جلو
چرخ جلو انواع مختلفی دارد چرخ های کوچک از جنس پلاستیک سفت برای جاهای صاف مناسب هستند.
● صندلی
صندلی از جنس های گوناگونی مثل برزنت یا وینیل ساخته می شود. نوع ساخته شده از وینیل گرم است و باعث تعریق می شود. انواع داکرون و نایلون سبک تر است و تعریق کمتری ایجاد می کند.
زاویه نشیمنگاه صندلی نیز اهمیت دارد. در حالت معمولی این زاویه ۱۰-۰ درجه می رسد، اما در ویلچرهای ورزشی تا ۲۰ درجه می رسد. هرچه زاویه بیشتر باشد، پایداری فرد روی ویلچر افزایش می یابد، اما احتمال ایجاد زخم بستر نیز زیادتر می شود.
● بالشتک ها
در هر ویلچری بسته به مشکل بیمار باید از بالشتک مناسب استفاده کرد. این بالشتک ها در انواع ابری، ژلی و کیسه های هوایی عرضه می شود که این انواع خود دسته های گوناگونی دارند. تنظیم بالشتک باید به گونه ای باشد که انحنای طبیعی کمر حفظ شود.
● پشتی
تنظیم پشتی بر اساس میزان کنترل لازم و تحرک فرد انجام می شود. هرچه پشتی بالاتر باشد، کمر و پشت بیمار، بیشتر حمایت می شود، اما از تحرک فرد می کاهد. برخی از ویلچرها دارای قابلیت خم شدن پشتی هستند.
● محل قرار گرفتن
اهمیت محل قرار گرفتن پا در حفظ تعادل، داشتن وضعیت مناسب و حفظ پا از آسیب و ضربه است. قرار گرفتن مچ پا در محل مناسب باعث کاهش فشار بر ناحیه ران و باسن می شود. بیشترین نوع مورد استفاده انواع متحرک است تا تحرک فرد با آزادی بیشتری همراه باشد. در صورتی که خم شدن زانو مشکل باشد، از انواع خاص استفاده می شود.
● ویلچر موتوری
برخی از بیماران نیازمند ویلچر موتوری هستند. این نوع ویلچر به دو نوع کلی تقسیم می شود: در نوع اول، موتور داخل ویلچر است و در نوع دیگر می توان موتور را روی ویلچر سوار یا آن را جدا کرد.
● اسکوتر
در افرادی که قدرت حرکتی کمی دارند مثل بیماران مبتلا به ساییدگی شدید مفصل، بیماران قلبی یا حتی افراد مبتلا به «ام .اس» از اسکوتر استفاده می شود. اسکوتر یک سه چرخه موتوردار با قابلیت استفاده در منزل است.
● اندازه ویلچر
اندازه ویلچر بسیار مهم است و باید توسط کارشناسان کاردرمانی تنظیم شود. بعنوان مثال بزرگ بودن ویلچر می تواند باعث خم شدن ستون فقرات (اسکولیوز) یا تشدید آن شود.
● محل قرار گرفتن ساعد (Arm through)
هدف از تعبیه آن، حفظ تعادل و پایداری فرد است. فردی که دچار ضایعه نخاعی است باید هر ۲۰ دقیقه به مدت ۲۰ ثانیه خودش را بلند کند تا از زخم بستر پیشگیری شود. این قسمت باعث کاهش فشار به مهره های کمر می شود و اگر فردی کمر درد دارد، حتما باید از ویلچر دسته دار استفاده کند.
انواع مختلف آن شامل؛ ثابت، قابل جدا شدن، کوتاه برای انجام کارهای پشت میز و ... است.
● ترمز
ترمز یکی از مهمترین بخش های ویلچر است که مرتب باید کنترل شود؛ در غیر این صورت می تواند به خطرات مختلفی برای بیمار منجرشود. برخی از ترمزها با فشاردادن قفل می شوند و بعضی با کشیدن. بعضی از آنها هم در درجات مختلف تنظیم می شوند. در افرادی که دست هاشان قدرت کمتری دارد می توان از ترمز با دسته بلند استفاده کرد. وسیله ای به نام کمک ترمز نیز وجود دارد که اجازه حرکت یکطرفه به ویلچر را می دهد و به بالا رفتن از شیب کمک می کند.
● ضد واژگونی
برای آنکه ویلچر از عقب واژگون نشود، چرخ های کوچکی به عقب آن وصل می شود.
● انواع چرخ
اتصال محور رینگ به عهده اسپوک یا مگ است.
دو نوع عمده چرخ ها «اسپوک دار» و «مگ» نامیده می شوند. در نوع مگ، چرخ از منیزیم ساخته شده و علت این نامگذاری نیز همین است، ولی در حال حاضر بیشتر از لاستیک ساخته می شوند. نوع مگ بسیار مقاوم است و به نگهداری کمتری نیاز دارد، اما سنگین تر از اسپوک است. نوع اسپوک سبک تر، اما نیازمند تنظیم است.
● تایر
سه نوع تایر وجود دارد:
۱) تیوب دار،
۲) بدون تیوب
۳) توپر.
نوع تیوب دار سبک بوده، برای بیشتر مواقع انتخاب مناسبی است. نوع بدون تیوب سنگین تر است ولی برای مکان های صاف مثل داخل بیمارستان ها مفید است. استفاده از این نوع در مکان های ناهموار دشوار است، اما پنچر نمی شود.
● زاویه چرخ
زاویه چرخ ها را کامبر می گویند. هر چه زاویه بیشتر باشد (چرخ ها خم باشند) ویلچر پایدارتر و امکان زمین خوردن کمتر است و در ضمن جلو بردن آن هم راحت تر می شود. افزایش زاویه چرخ ها تایر را زودتر خراب می کند بنابراین اغلب در ویلچرهای مسابقه، این زاویه را زیادتر می کنند.
دکتر غلامرضا رئیسی
متخصص طب فیزیکی و توانبخشی
منبع : روزنامه کارگزاران


همچنین مشاهده کنید