محاکمه ایران یا مذاکره با ایران؟

طی روزهای اخیر بحث مذاکره با آمریکا قطعی و جدی شده و قافیه این گفتگوها این است که مذاکرات تنها و تنها در باره مبحث عراق خواهد بود.
در باره اصل مذاکره در باره عراق، ظاهرا جمع بندی مجموعه نظام موضع موافق است، اما این شرط، یعنی محدود کردن به عراق، کمی عجیب به نظر می رسد، زیرا زمانی که ایران درگیر بحث هسته ای است و آمریکا در پشت صحنه، صحنه گردان اصلی ماجراست، به چه دلیل در موضوع مهمی مانند پرونده هسته ای نباید گفتگو شود؟
پرسش این است که آیا تمام کسانی که موافق مذاکره با آمریکا هستند، با این اصل موافقتند که موضوع گفتگو تنها و تنها باید بحث عراق باشد؟
در این باره، تاکنون پاسخ روشنی ارائه نشده و مسأله نیازمند روشنگری بیشتر از سوی کسانی است که چنین دایره ای را برای بحث کردن با آمریکایی ها تعیین کرده اند.
شاید از طرف کسانی تصور می شود عجالتا برای آن که قبح مذاکره شکسته شود، بهتر است تنها در این محدوده گفتگو شود...
به هر روی این ابهام وجود دارد که اگر در موضوع مذاکره با آمریکا تنها بحث عراق مطرح باشد، چه چیزی را عاید ایران خواهد کرد؟
نکته یا پرسش دیگر این است که آمریکا در این مذاکرات به دنبال چیست؟ آیا قصد آن دارد تا با پذیرفتن نفوذ ایران در عراق، برای تسکین آلام مردم عراق قدمی بردارد و یا دست کم برای نجات خود از این گرداب چاره ای بیندیشد؟ یا آن که هدف چیز دیگری است.
تصور این که دستگاه حاکمیت آمریکا به رهبری بوش توجهی به حقوق ایران در عراق داشته باشد یا به فکر چاره اندیشی برای مردم عراق باشد، تصور خامی است.
بی تردید مسأله چیزی دیگری است و آن این که آمریکا، در برابر درخواست های مکرر اسرائیل و کشورهای عربی از جمله سعودی و اردن، و نیز برای ریشه کنی نفوذ ایران در منطقه، در پی آن است تا ریشه نفوذ ایران در عراق را بخشکاند و راه را برای تأثیر گذاری ایران بر تحولات عراق ببندد.
اما پرسشی که باید پاسخ داده شود این است که آمریکا با چه ابزاری می تواند به این هدف دست یابد؟
یک راه آن است تا با تبلیغات و جنجال و دستگیری مأموران ایرانی و نشان دادن مدارک و شواهدی دال بر نفوذ ایران در عراق، ایران را تحت فشار قرار داده و زمینه را به گونه ای هموار کند تا به تدریج ایران در مسأله عراق، همه چیز را در اختیار دشمن خود بگذارد.
این راهی است که طی چند سال اخیر و به خصوص چند ماه گذشته، آمریکا انجام داده و زیر فشار اسرائیل و سعودی، بدان سمت حرکت کرده است، اما تاکنون نتیجه ای نگرفته است، زیرا هیچ گاه رودر رو با مسؤولان ایرانی به انجام نرسیده است.
راه دیگر آن است كه باب گفتگو را باز کند، نه با این هدف که امتیازی به ایران بدهد یا این حق را برای ایران بپذیرد که ایران حقوقی در منطقه دارد و باید برای آینده خود از مرزی که هشت سال جنگ تحمیلی را تحمل کرده چاره ای بیندیشد، بلکه صرفا با این هدف که در این مذاکرات به محاکمه ایران بنشیند.
به نظر می رسد هدف اصلی آمریکا همین نکته است.
بدین ترتیب موضوع گفتگو این خواهد بود که آمریکا با گرفتن قیافه حق به جانب و بر اساس مدارک و شواهدی که اسرائیل و سعودی و منابع بعثی در اختیارش گذاشته اند، از ایران بخواهد تا هرچه زودتر به نفوذ خود در عراق خاتمه داده و راه را برای تسلط بیشتر آمریکا و کشورهای عرب سنی هموار کند.
اگر واقعا هدف آمریکا محاکمه ایران باشد، در آن صورت چه موضعی از جانب ایران اتخاذ خواهد شد؟
با ولعی که شماری از مسؤولان برای مذاکره با آمریکا دارند، و در صورتی که مسؤولان سیاست خارجی ما خودباختگی و رأفت نامتعارف را پیشه کنند، راه به بیراهه تبدیل شده وایران همه چیز را در عراق از دست خواهد داد.
به نظر می رسد در چنین شرایطی محدود کردن بحث به عراق راه را برای آمریکا هموارتر خواهد کرد، زیرا شما هیچ امتیازی لازم ندارید و در عراق هم از دید آمریکا پای تان را از حد خود درازتر کرده و باید بیرون بروید. در این صورت، ایران از این مذاکرات چه سودی خواهد برد؟
در این صورت تفهیم این نکته به آمریکایی ها مهم خواهد بود که اگر قرار است در عراق صلح و آرامشی پدید آید، این بدون شناخت حقوق قطعی ایران در عراق نخواهد بود. برای هر دو کشور این مهم است که صدام به عنوان یک عنصر نامطلوب که برای بیش از بیست سال منطقه را به آتش کشید از میان رفته است. این هم مهم است که بازگشت بعثی ها، برای همه منطقه خطرناک و غیر قابل قبول است. و مهم این است که اگر قرار بر دمکراسی است، لاجرم می بایست همین روند با همین دولت ادامه یابد.
اما اگر قرار است در این مذاکرات ایران متهم به مداخله شده و محاکمه شود، آن هم از سوی دولتی که بدون اجازه شورای امنیت به کشوری حمله کرده و چندین سال است که هزارها خلاف مرتکب شده و حقوق عراقی ها را پایمال کرده است، طبیعی است که ایران با چنین مدعی پررویی گفتگویی نخواهد داشت.
تأمین منافع ایران در این گفتگوها تنها وقتی امکان پذیر است که ایران با دست پر از مداخلات نابجای آمریکا در عراق وارد گفتگو شده و دهها و صدها شاهدی که برای کشت و کشتار بیهوده این مردم و سیاست های غلط و نابجای خود داشته، سر میز مذاکره بنشیند. نباید شک کرد که آمریکایی ها با همین فضا به میدان گفتگو خواهند آمد. این کار تنها از عهده کسانی برخواهد آمد که نسبت به سیاست آمریکا در منطقه به خصوص افغانستان و عراق کاملا واقف باشند.
برای آمریکا و ایران، البته با اهداف جدا، یک راه وجود دارد و آن این است که برای تأمین امنیت عراق، راهی را انتخاب کنند تا به آرام شدن اوضاع بینجامد و در عین حال، به دولت های منطقه تفهیم شود تا حقوق اکثریت مردم عراق را به رسمیت شناخته و دست از حمایت بعثی ها و القاعده بردارند

رسول جعفریان