پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا

نگاهی به ویژگی‌های جام قهرمانان اروپا


نگاهی به ویژگی‌های جام قهرمانان اروپا
یوفا برای راضی نگه داشتن تیم های بزرگ اروپا سال ها است كه مجوز حضور تیم های سوم وچهارم لیگ برخی كشورها را نیز در جام قهرمانان اروپا صادر كرده است، اما...
میلان از صدر جدول لیگ فوتبال ایتالیا فاصله ای چشمگیر داشته و اصولاً ۳ سال است كه در این لیگ اول نشده است. لیورپول هم فاصله ای شمارش نشدنی با منچستر یونایتد وچلسی را در جدول رده بندی لیگ انگلیس تجربه كرده و از سال۱۹۹۰ به بعد در این لیگ به افتخار قهرمانی نرسیده است.
با وجود این چنین تیم هایی چهارشنبه شب هفته پیش دیدار فینال جام قهرمانان باشگاه های اروپا را در شهر آتن در برابر یكدیگر برپا داشتند و حكم به برتری ۱-۲ میلانی ها دادند. مشكل چندساله این پیكارها همین است: «چگونه می توان نام جام قهرمانان باشگاه های اروپا را بر این رقابت ها گذاشت؟» در حالی كه تعداد قابل ملاحظه ای از تیم های حاضر در این مسابقات هیچ وقت قهرمان لیگ كشور خود نشده اند و برخی شرح و وصفی همانند میلان و لیورپول دارند، چگونه می توان این جام را با اسمی نامید كه آوردیم؟
این جام حتی در تضاد با عنوانش تنها درنیمه نخست زمان برگزاری اش (لیگ) است و از یك هشتم نهایی به بعد یك حذفی می شود و در مراحل مقدماتی اش نیز و پیش از آن كه ۳۲ تیم صعود كننده به ۸ گروه ۴ تیمی تقسیم شوند، باز «حذفی» است.
پیدا كردن یك اسم واحد و در برگیرنده تمام این حالات متضاد برای این رقابت ها دشوار است اما قدر مسلم این كه نه در تمام اوقات خود یك لیگ است و نه مختص قهرمانان لیگ های كشورهای اروپایی است ووقتی به تیم های دوم تا چهارم لیگ برخی از كشورها نیز اجازه شركت در آن داده می شود، بدیهی است كه این نامگذاری بی مسما و بی مناسبت می نماید و این رقابت ها بدقواره شده است.
● یك خطر عمده
در ۵۲ سالی كه از شروع اجرای این مسابقه ها می گذرد، تغییرات زیادی در ساختار و بافت و چگونگی آن داده شده است. در ابتدا (سال۱۹۵۶) جام باشگاه های اروپا خوانده می شد و مختص فاتحان لیگ های عمده قاره بود. به تدریج رقابت ها وسعت یافت و همه كشورهای اروپا را در بر گرفت و جام قهرمانی باشگاه های قاره نامگذاری شد و در سال های بعدی كه بحث پخش تلویزیونی و درآمدهای كلان آن مطرح شد، روش های مختلف كه پیشتر نیز به آن اشاره كردیم، در آن اعمال شد، به طوری كه تیم ها از یك مرحله خاص به بعد گروه بندی می شدند و پس از انجام مسابقاتی بین تیم های حاضر در گروه ها و صعود شماری از تیم ها، رقابت ها از نو حذفی می شد. یك خطر عمده از دید كمپانی های بزرگ و شركت های پشتیبان وسرمایه گذار این بودكه تیم های نامدار قبل از اوج گیری رقابت ها حذف شوند و از جذابیت و به تبع آن پولسازی جام كاسته شود و ضرر كلانی به آنها وارد شود.
● در جست وجوی درآمد بیشتر
یك بحث عمده این بود كه چرا باشگاه های چندكشور اصلی فوتبال خیز اروپا شامل انگلیس و آلمان و ایتالیا و اسپانیا به اندازه كافی از این مسابقات درآمد ندارند. اینجا بود كه بحث روش گروه بندی و برگزاری بخشی از رقابت ها در داخل گروه ها باب شد.
از این راه می شد بازی های بیشتری را برای تیم های بزرگ ترتیب داد ودر پی آن درآمد زیادی را با پخش تلویزیونی مسابقات فراهم آورد. اگر یوفا كاری نمی كرد كه رضایت آنها فراهم آید، این خطر وجود داشت كه خودشان با همكاری با شركت های خصوصی سرمایه گذار اقدام به برپایی مسابقاتی با نام های ویژه خود (مثل سوپر لیگ اروپا) كنند و این را به صراحت به زبان نیز آورده بودند.
اگر این اتفاق می افتاد و باشگاه های بزرگ به راستی كنار می كشیدند و در یك سوپر لیگ شركت می كردند، از اعتبار و جذابیت مسابقات كاسته می شد و همه به سمت جام دوم می رفتند. نتیجه همانی شدكه از ۱۹۹۲ به بعد دیده اید، یعنی تقسیم شدن ۳۲ تیم صعود كننده از مراحل مقدماتی به ۸ گروه ۴ تیمی و راه دادن تیم های دوم تا چهارم لیگ كشورهای بزرگ به میدان و انجام ۶ دور بازی بین آنها درداخل گروه ها و پخش گسترده تلویزیونی مسابقاتشان. مشكل و سؤال بزرگ به تیم هایی مربوط می شد كه اجازه حضور در جام به آنها داده می شد و همان طور كه پیشتر گفتیم حتی تیم های چهارم لیگ برخی كشورها می توانستند به صحنه آیند كه این در تضاد كامل با نام و عنوان مسابقات قرار داشت كه قرار است ویژه قهرمان قاره سبز باشد. در لیگ های بزرگ نه تنها تیم های اول ودوم به طور مستقیم حق حضور در جام قهرمانان را می یابند بلكه تیم های سوم وچهارم نیز می توانند وارد دور مقدماتی جام شوند و در صورت پیروزی در این مراحل به مرحله گروهی راه می یابند.
● اسباب تأسف
اگر لطف بیش از حد به تیم های بزرگ مورد بحث باعث تعجب می شد (و هنوز هم می شود) كم لطفی به تیم های متعلق به لیگ كشورهای كوچك تر نیز اسباب حیرت و تأسف بوده است. یوفا به تیم های قهرمان لیگ های كشورهایی مانند دانمارك، سوئد، لهستان و چك اجازه نداده است كه مستقیم وارد مرحله گروهی جام شوند و باید در دورهای مقدماتی شركت می كرده اند و چون در این مراحل روبه روی برخی از همان تیم های نامدار ایستاده اند، معمولاً حذف شده و به مرحله گروهی راه نیافته اند.
اگر میشل پلاتینی فرانسوی كه از ابتدای بهمن ۸۵ جانشین لنارت یوهان سون سوئدی رئیس یوفا شده، سعی در ترمیم این وضع داشته، به همین خاطر بوده است. با این حال مشكل او نیز جا انداختن این قضیه نزد شركت های سرمایه گذار و شبكه های تلویزیونی است. به طوری كه آنها بپذیرند جام را با همان شكل و روالی مورد حمایت و پوشش خود قرار دهند كه جام كنونی را با شركت نامداران تحت حمایت و زیر پوشش خویش گرفته اند.
● كافی نیست
طرح پلاتینی این است كه از سهمیه ۴ تیمی كشورهای بزرگ در این مسابقات بكاهد و آن را به ۳ برساند و در عوض برخی تیم های قهرمان كشورهای درجه دوم و سوم را به مرحله گروهی راه بدهد.
با این كه این یك كار و سیاست جالب و مؤثر برای كاستن از دایره نفوذ ناعادلانه كشورهای بزرگ و لیگ های مطرح قاره و راه دادن برخی تیم های كوچك تر به این صحنه پرطرفدار است. اما از یك سو این سیاست نیز موجب ورود همه قهرمانان لیگ كشورهای كوچك تر به صحنه مسابقات نمی شود و از طرف دیگر با ورود تیم های دوم و سوم لیگ های بزرگ به صحنه نیز باز حالت پرایراد فعلی تا حد زیادی باقی می ماند و حذف تیم های چهارم آنان در محل برای رفع ایراد مورد بحث كفایت نمی كند.
حاصل این فرآیند قبضه شدن گاه به گاه جام قهرمانان از سوی تیم های چند كشور عمده طی سال های گذشته است. در سال های پیش چندبار اتفاق افتاده كه مثلاً ۳ تیم از ایتالیا یا ۳ تیم از اسپانیا به مرحله نیمه نهایی پیكارها برسند و جام در دست یك كشور قبضه شد. امسال این اتفاق برای تیم های انگلیسی افتاد و ۳ تیم لیورپول، منچستریونایتد و چلسی به نیمه نهایی رسیدند و هر چند میلان با پشت سرنهادن همه آنها قهرمان شد، اما در قبضه شدن رقابت ها از سوی یك كشور و بیرون ماندن بقیه از صحنه تردیدی وجود نداشته و این یك ایراد بزرگ بوده است.
● گروه ۱۴
وقتی مسابقات امسال به مرحله یك هشتم نهایی رسید، باز هم قرق شدن رقابت ها از سوی كشورهای بزرگ محسوس بود.صعود ۴ تیم از انگلیس و حضور ۳ تیم از هر یك از كشورهای ایتالیا و اسپانیا در این مرحله سبب می شد سهم بقیه اندك باشد و جام شمول و وسعتی را نداشته باشد كه لازمه آن است.
وقتی كشورهای درجه دوم قاره حتی یك نماینده در این مرحله ندارند و فضا و فرمول و شكل برگزاری مسابقات، ازدیاد تیم های متعلق به لیگ های بزرگ را طلبیده، بدیهی است كه جام باشگاه های اروپا شمول لازم را نداشته و به رقابتی بدل شود كه تنها برای كشورهای اصلی قاره پولساز و مفید است.
حتی «گروه ۱۴» سازمانی كه ۱۸ باشگاه بزرگ اروپا را در خود جای داده، به منظور شكل گیری این منافع و تقویت موضع این باشگاه ها و به تبع آن تضعیف لیگ های كوچك تر و كشورهای درجه دوم تشكیل شده و اینك چنان پرنفوذ شده كه یوفا مجبور است حرف شان را بخواند و در كاریابی كه انجام می دهد، ملاحظات خاص مربوط به آنها را مرعی دارد. با وجود تمام حرف های شیرین و وعده های مثبت پلاتینی، این كه او واقعاً بتواند بساط فعلی را به طور اساسی تغییر دهد، در معرض تردید قرار دارد و می توان به آن شك كرد.
مربیان نامدار تیم های بزرگ اروپا نظراتی متفاوت درباره شكل و روال فعلی برگزاری این رقابت ها دارند، اما قدر مسلم این كه از بابت حضور تقریباً هر ساله شان در جام بهره های مالی كلانی می برند و از ابتدای فصل مطمئن اند كه بابت حضور صرف در مرحله اول مسابقات نیز درآمد مشخص خواهند داشت كه حتی اگر به حذف در پایان مرحله گروهی منجر شود، به دست كم هفت میلیون یورو می رسد. چنین چیزی در مورد تیم های كوچك تر وجود ندارد واین ظلمی است كه پلاتینی با راه دادن فاتحان لیگ های چند كشور درجه دوم و سوم اروپایی به جام نیز قادر به حل و رفع آن نخواهد بود.
● یك نوع بی احترامی
در این میان اقدام ها و اظهارنظر برخی مربیان نامدار بیشتر یك نوع بی احترامی به تیم های كوچك تر قاره محسوب شده است. وقتی رافا بنیتس مربی اسپانیایی لیورپول تمام حواسش را متمركز بر جام قهرمانان اروپا كرده و با دل شستن از جام های داخلی، تنها قهرمانی در اروپا را می طلبد با این دلگرمی است كه حتی چهارم شدن در لیگ داخلی برای كسب مجوز حضور در جام برایش كافی است و زمانی كه الكس فرگوسن مربی اسكاتلندی منچستر یونایتد فتح لیگ داخلی را مهم تر می شمرد و جام قهرمانان قاره را مهم ترین رقابت نمی انگارد، با این دلگرمی است كه تحت هر شرایطی در جام باشگاه های اروپا حاضر خواهد بود و این اتفاقی است كه از ۱۹۹۳ به بعد پیوسته به وسیله تیم وی شكل گرفته است.
اما جواب تیم های كوچك تر را چه كسی می دهد؟ تیم هایی را كه حتی وقتی قهرمان لیگ كشورشان می شوند، تضمینی بر حضور در جامی ندارند كه باید قانوناً پذیرای آنان باشد و فتح لیگ كشورشان نیز تضمینی بر شهرت شان نیست و به اندازه چهارم شدن آرسنال در لیگ انگلیس و والنسیا در لیگ اسپانیا سروصدا نمی كند.
وصال روحانی
منبع : روزنامه ایران


همچنین مشاهده کنید