از ارتحال امام تا تعیین رهبری(بیم ها و امیدها)

با رحلت امام خمینی (ره) طیف وسیع دشمنان اسلام این امید را پنهان نكردند كه جمهوری اسلامی در غیاب پدید آورنده و پروراننده خود نیروی دفاع و رشد را از دست بدهد و چون كودكی بی صاحب،احساس ضعف و درماندگی كند یا به كلی از پای درآید و یا به ناچار به دامان این و آن پناه برد . در محاسبات تنگ نظرانه دشمنان – كه همه بی استثنا اسیر محاسبات صد در صد مادی بود و از فهم روابط معنوی و بركات ایمان و تقوا بی نصیبند – نمی گنجد كه معجزه الهی در طلیعه قرن پانزدهم یعنی حكومت صلاح و دین و حیات دوباره ارزشهای اسلامی ، آن قله مرتفعی باشد كه دست آلوده بندگان هوا و هوس به آن نرسد و دیپلماسی زر و زور از به دام افكندن آن عاجز بماند.
خردادماه نزدیك می شد و مستكبران عالم و دستگاه های تبلیغاتی و شایعه پراكنی شان در پی سم پاشی و انحراف افكار عمومی و تبلیغات مستمر برای نظام كفر بودند .
به دنبال شدت گرفتن بیماری حضرت امام خمینی و بستری شدن ایشان در بیمارستان ، دشمن به دنبال اجرا كردن پروژه ای از پیش تعیین شده بود تا بتواند انقلاب را پس از رحلت امام به بیراهه بكشاند .
این پروژه از مدتها قبل به وسیله موج تبلیغاتی و حركات مشكوك آنها در نقاط مختلف جهان آغاز شده بود.
روزنامه " فاینانشال تایم " چاپ لندن در تاریخ ۳ خرداد ماه ۱۳۶۸ یعنی یازده روز پیش از رحلت امام (ره) نوشت : " با رحلت آیت الله خمینی شكاف بزرگی در رأس سیستم سیاسی ایران ایجاد خواهد شد ، بیانیه های رسمی و نیز گزارشهای رسانه های خبری ایران حاكی از آن است كه پر كردن این شكاف امكان پذیر نخواهد بود . " (۱)
بدین ترتیب پیداست كه پروژه از پیش تعریف شده بیگانگان برای ایران پس از رحلت امام (ره) یك امر قطعی بوده و در حقیقت آنان درصدد بودند تا از مدتها قبل از آن با ایجاد جنگ روانی و تأثیر بر افكار عمومی ، مردم انقلابی ایران را آماده شرایطی كنند كه دلخواه آنان است كه این شرایط همانا چیزی جز خارج شدن انقلاب از مسیر اصلی و صحیح خود ، نبود .
رادیو بی بی سی در این باره اعلام كرد :" خلایی را كه درگذشت آیت الله خمینی در سطح رهبری ایران به وجود آورده ، مشكل می توان جبران كرد . " (۲)
در همین حال رادیو آمریكا نیز ضمن نشان دادن شادی و شعف خود در این باره می گوید : " مرگ آیت الله خمینی قطعا به بی ثباتی عظیمی در ایران منجر خواهد شد و برخی پیش بینی می كنند كه این وضع احتمالا شعله یك جنگ داخلی را در ایران خواهد افروخت . " (۳)
اما خوابی كه دشمنان خارجی برای ایران دیده بودند این بود كه گروه های داخلی را به اغتشاش و جنگ داخلی و منازعه بر سر قدرت و سهم خواهی در حكومت بكشانند تا در این معركه منافقین از فرصت استفاده كرده و بتوانند با انجام عملیات نظامی در ایران قدرت را در دست بگیرند .
سركرده منافقین در گردهمایی نیروهای نظامی خود در ۷ خرداد ماه ۱۳۶۸ گفته بود : " نیروهای نظامی سازمان ، باید برای شرایط مرگ [امام] خمینی آماده باشند . مرگ [امام] خمینی به عنوان بالاترین نقطه آمادگی در مردم ایران برای استقبال از عملیات نظامی ما خواهد بود . " (۴)
روزنامه الشرق الاوسط وابسته به آل سعود نیز در ۱۴ خرداد ۶۸ نوشت : " چریكهای مسعود رجوی كه از حمایت عراق برخوردارند طرحهایی را برای انجام یك تهاجم عمده در طول مرزها به فاصله چند ساعت پس از رحلت آیت الله خمینی تدارك دیده اند . " (۵)
بنی صدر خائن نیز به عنوان یكی از داعیه داران حكومت آینده ایران پس از رحلت امام خمینی از احتمال بازگشت خود به ایران خبر داده و می گوید : " درگذشت [امام] خمینی این مسأله را محتمل می كند كه وی [بنی صدر] به زودی به كشور بازگشته و احتمالا وارد دولت شود . " (۶)
مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای در تشریح اوضاع آن زمان و توطئه های دشمنان برای پس از رحلت امام خمینی (ره) ، به شعور و تقوای مردم و معجزه الهی در خنثی نمودن این توطئه ها اشاره می كنند و می فرمایند :
" با رحلت امام خمینی (ره) طیف وسیع دشمنان اسلام – كه در صفوف مقدم معارضه با جمهوری اسلامی بودند – این امید را پنهان نكردند كه جمهوری اسلامی در غیاب پدید آورنده و پروراننده خود نیروی دفاع و رشد را از دست بدهد و چون كودكی بی صاحب ، احساس ضعف و درماندگی كند یا به كلی از پای درآید و یا به ناچار به دامان این و آن پناه برد . در محاسبات تنگ نظرانه دشمنان – كه همه بی استثنا اسیر محاسبات صد در صد مادی بود و از فهم روابط معنوی و بركات ایمان و تقوا بی نصیبند – نمی گنجد كه معجزه الهی در طلیعه قرن پانزدهم یعنی حكومت صلاح و دین و حیات دوباره ارزشهای اسلامی ، آن قله مرتفعی باشد كه دست آلوده بندگان هوا و هوس به آن نرسد و دیپلماسی زر و زور از به دام افكندن آن عاجز بماند . " (۷)
● طلوع آفتابی دیگر
اما حضور ده میلیون عزادار در مراسم تشییع و خداحافظی با امام خمینی (ره) وفاداری و عشق و شور مردم به امام و حفظ آرمانهای و دستاوردهای او را نشان داد . مجلس خبرگان نیز در آن مقطع توانست با اجلاس فوق العاده خود با سرعت و درایت كامل انقلاب اسلامی را صاحب سكانداری امین ، با تقوا ، با درایت ، شجاع و مدیر نماید و بدین ترتیب حتی یك روز هم انقلاب و ملت بدون رهبر و مقتدا نماند تا توطئه های دشمنان به كلی نقش بر آب شود .
به این ترتیب پیش از به پایان رسیدن دوره دوم ریاست جمهوری حضرت آیت الله خامنه ای مسئولیت رهبری انقلاب را به دوش گرفتند و با غروب نمودن آفتاب عمر امام،خلف و شاگرد صالح او به انقلاب گرمی و روشنی بخشید .
● حضرت آیت الله خامنه ای ، رهبر انقلاب اسلامی
با تشكیل جلسه مجلس خبرگان رهبری كه پس از رحلت حضرت امام و به صورت اضطراری تشكیل شد ، ابتدا بحث بر سر شورای رهبری بود كه در این زمینه حضرت آیت الله خامنه ای و حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی با آن موافق بودند ، ولی چون اكثریت با آن موافق نبودند این مسأله از دستور كار خارج شد و بحث رهبری آیت الله خامنه ای مطرح شد .
مقام معظم رهبری از ابتدا با پذیرش این مسئولیت مخالف بودند و حتی در مجلس خبرگان رهبری مرتب برای اعضای مجلس كه معتقد به شایستگی ایشان برای رهبری بودند استدلال می آوردند و این مسئولیت را به دیگران محول می كردند .
مقام معظم رهبری چند ماه مانده به پایان دوره دوم ریاست جمهوری ، خود را برای ترك این مسئولیت آماده كرده بودند . ایشان در این باره می گویند :
قبل از رحلت حضرت امام كه دوران ریاست جمهوری در حال اتمام بود . دست و پایم را جمع می كردم . مكرر مراجعه می كردند و بعضی از مشاغل را پیشنهاد می نمودند . آدمهای بی مسئولیت ، این مشاغل را پیش خودشان ، به قد و قواره ی من بریده و دوخته بودند ! ولی من گفتم كه اگر یك وقت امام به من واجب كنند و بگویند شما فلان كار را انجام دهید . چون دستور امام تكلیف است و برو برگرد ندارد ، آن را انجام می دهم . اما اگر تكلیف نباشد – و من از امام خواهش خواهم كرد كه تكلیفی به من نكنند تا به كارهای فرهنگی بپردازم – دنبال كارهای فرهنگی می روم . (۸)
مقام معظم رهبری كه تا آنزمان همه مسئولیت های محوله به خود را به حكم تكلیف پذیرفته بودند ، نتوانستند در برابر استدلال های اعضای مجلس خبرگان دلیلی اقامه نمایند ، در نتیجه این كار به ثمر نشست و تقدیر الهی جاری شد و انقلاب به دست رهبری با كفایت وحكیم رسید .
حضرت آیت الله خامنه ای درباره شرایط آن زمان و چگونگی انتخاب شدنشان به رهبری می گویند :
"آنچه كه در خصوص تعیین رهبر واقع شد و بار این مسئولیت ، بر دوش بنده ی كوچك ضعیف حقیر گذاشته شد ؛ برای خود من حتی یك لحظه و یك آن از آنات گذشته ی زندگی ، متوقع و منتظر نبود . اگر كسی تصور كند كه در طول دوران مبارزه و بعدا در طول دوران انقلاب و مسؤولیت ریاست قوه ی اجرایی ، حتی یك لحظه در ذهن خودم خطور می دادم كه این مسؤولیت به من متوجه خواهد شد ، قطعا اشتباه كرده است . من ، همیشه خودم را نه فقط از این منصب بسیار خطیر و مهم ، بلكه حتی از مناصبی كه به مراتب پایینتر از این منصب بوده است – مثل ریاست جمهوری و دیگر مسؤولیتهایی كه در طول انقلاب داشتم – كوچكتر می دانستم .
یك وقتی خدمت امام (قدس سره) این نكته را عرض كردم كه گاهی نام من در ردیف بعضی از آقایان آورده می شود ؛ در حالی كه در ردیف آنها نیستم و من یك آدم كوچك و بسیار معمولی هستم . نه این كه بخواهم تعارف كنم . الان هم همان اعتقاد را دارم . بنابراین ، چنین معنایی اصلا متصور نبود .
البته در آن ساعات بسیار حساسی كه سخت ترین ساعات عمرمان را گذراندیم و خدا می داند كه در آن شب شنبه و صبح شنبه چه بر ما گذشت ؛ برادرها از روی مسؤولیت و احساس وظیفه ، با فشردگی تمام ، فكر و تلاش می كردند كه چگونه قضایا را جمع و جور كنند ، مكرر از من به عنوان عضو شورای رهبری اسم می‌آوردند ، كه البته در ذهن خودم آن را رد می‌كردم ؛ اگر چه به نحو یك احتمال برایم مطرح می‌شد كه شاید واقعا این مسئولیت را به من متوجه كنند .
در همان موقع ، به خدا پناه بردم و روز شنبه ، قبل از تشكیل مجلس خبرگان ، با تضرع و توجه و التماس ، به خدای متعال عرض كردم : پرودگارا ! تو كه مدبر و مقدر امور هستی ؛ چون ممكن است به عنوان عضوی از مجموعه‌ی شورای رهبری ، این مسئولیت متوجه من شود ؛ خواهش می كنم اگر این كار ممكن است اندكی برای دین و آخرت من زیان داشته باشد ، طوری ترتیب كار را بده كه چنین وضعیتی پیش نیاید . واقعا از ته دل می‌خواستم كه این مسؤولیت متوجه من نشود .
بالاخره در مجلس خبرگان ، بحثهایی پیش آمد و حرفهایی زده شد كه نهایتا به این انتخاب منتهی شد . در همان مجلس ، كوشش و تلاش و استدلال و بحث كردم تا این كار انجام نگیرد ؛ ولی انجام گرفت و این مرحله گذشت.
من ، همین الان خودم را یك طلبه‌ی معمولی و بدون برجستگی و امتیازی خاص می‌دانم ؛ نه فقط برای این شغل با عظمت و مسؤولیت بزرگ ، بلكه – همان طور كه صادقانه گفتم – برای مسؤولیتهای به مراتب كوچكتر از آن ، مثل ریاست جمهوری و كارهای دیگری كه در طول این ده سال داشتم . اما حالا كه این بار را روی دوش من گذاشتند ، با قوت خواهم گرفت ؛ آن چنان كه خدای متعال به پیامبرانش توصیه فرمود : « خذها بقوه » .
برای این مسئولیت، از خدا استمداد كردم و باز هم استمداد می‌كنم و هر لحظه و هر آن ، در حال استمداد از پروردگار هستم تا بتوانم این مسؤولیت را در حد وسع خودم – كه تكلیف هم بیش از وسع نیست – با قدرت و قوت و حفظ شأن والای این مقام ، حفظ كنم و انجام بدهم . این ، تكلیف من است كه امیدوارم ان شاءالله مشمول لطف و ترحم الهی و دعای ولی عصر (عج) و مؤمنین صالح باشم ."
● اشارات امام خمینی به رهبری بعد از خود
در این زمینه باید اشاره نمود كه حضرت امام خمینی با روشن بینی الهی خود از مدتها قبل شایستگی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای برای رهبری را به اطرافیان گوشزد كرده و بحث رهبری ایشان در آینده را مطرح نموده بودند .
حجت الاسلام والمسلمین ، مرحوم حاج سیداحمد آقا خمینی (ره) نقل می‌كنند :
وقتی كه آیت‌الله خامنه‌ای در سفر كره ( شمالی ) بودند ، امام گزارشهای آن سفر را تلویزیون می‌دیدند . از آن منظره‌ی دیدار از « كره» استقبال مردم و با سخنرانیها و مذاكرات خود در آن سفر خیلی جالب بود و امام گفته بودند ، الحق ایشان شایستگی رهبری را دارند . (۹)
حجت الاسلام والمسلمین هاشمی رفسنجانی نیز یك نمونه دیگر از اشارات حضرت امام را بیان می‌كنند:
در جلسه‌ای با حضور سران سه قوه ، آقای نخست وزیر ( موسوی) و حاج احمد آقا در محضر امام بحث شد . حرف ما با حضرت امام این بود كه اگر این قضیه اتفاق بیافتد (۱۰) ما بعدا با قانون اساسی مشكل داریم ؛ زیرا ممكن است خلاء رهبری پیش بیاید . ایشان گفتند : « خلأ رهبری پیش نمی‌آید و شما آدم دارید . » گفتم : « چه كسی؟ » ایشان در حضور آقای خامنه‌ای گفتند : « این آقای خامنه‌ای » (۱۱)
خانم زهرا مصطفوی دختر گرامی حضرت امام (ره) می‌گویند:
من مدتها قبل از بركناری قائم مقام رهبری شخصا، از محضر امام درباره رهبری پرسیدم و ایشان از آیت‌الله خامنه‌ای نام بردند و پرسیدم كه آیا شرط مرجعیت و اعلمیت در رهبری لازم نیست ، و ایشان نفی كردند و از مراتب علمی ایشان پرسیدم و صریحا فرمودند كه ( ایشان اجتهادی را كه برای ولی فقیه لازم است ، دارد ) . (۱۲)

نویسنده: حامد عبدوس
پی نوشت ها:
۱- ماهنامه پاسدار اسلام ، شماره ۹۱.
۲-روزنامه رسالت ۱۶/۳/۶۸.
۳-ویژه نامه جمهوری اسلامی ، ۲۱/۴/۶۸ ، ص ۴۰.
۴-ماهنامه پاسدار اسلام ، شماره ۹۱.
۵-ویژه نامه جمهوری اسلامی ، ۲۱/۴/۶۸ ، ص ۴۰.
۶-پیشین.
۷-روزنامه اطلاعات ، ۱۵.۴.۶۸.
۸-حدیث ولایت ، جلد دوم ، ص ۴۱.
۹-روزنامه رسالت ، ۱۶/۳/۶۸.
۱۰-قضیه عزل آقای منتظری از قائم مقامی رهبری توسط حضرت امام خمینی (ره) .
۱۱-ویژه نامه جمهوری اسلامی ، ۲۰/۳/۶۸ .
۱۲-پیشین ، ۲/۹/۷۶.

منبع : مرکز اسناد انقلاب اسلامی