بحران آفرینان در لبنان

هنوز اما و اگرهای فراوانی در مورد فتح الاسلام در اذهان ناظران مسائل لبنان باقی بود كه گروه دیگری منسوب به القاعده در جنوب لبنان جبهه تازه ای را فراروی ارتش لبنان قرار داد. نزدیك به ۳ هفته از آغاز درگیری های گسترده میان شبه نظامیان فتح الاسلام منسوب به القاعده كه در اردوگاه فلسطینی نشین نهرالبارد در شمال لبنان ساكنند می گذرد كه گروه دیگری در اردوگاه فلسطینی دیگر این بار در جنوب لبنان و در نزدیكی شهر زیبای صیدا سر به شورش بر ضد ارتش لبنان برداشته اند و بر دامنه بحران در لبنان افزوده اند.
بدین ترتیب هم اكنون ارتش لبنان كه در ۳ هفته گذشته در سركوب فتح الاسلامی ها چهره ناكامی را به خود گرفته و دولت سنیوره ناچار دست نیاز به سوی كمك های نظامی غرب دراز كرده بود با ۲ گروه ناشناخته دست به گریبان است: « فتح الاسلام در شمال و جند الشام در جنوب.»
اهمیت اردوگاه عین الحلوه برای دستگاه امنیتی و ارتش لبنان شاید بسی بیشتر از اردوگاه نهرالبارد باشد. ارتش لبنان در حالی به اردوگاه نهرالبارد حمله ور شد كه از سوی برخی محافل داخلی فلسطین متهم به تلاش برای سركوب فلسطینیان شد و فتح الاسلامی ها فلسطینیان ساكن در نهرالبارد را در واقع پوششی برای خود قرار دادند و از آنها به عنوان سپر انسانی در برابر ارتش لبنان استفاده كردند.
این امر ارتش لبنان را با برخی ملاحظات در برخورد با فتح الاسلامی ها مواجه كرده بود و تردید چند روزه ارتش برای ورود به نهرالبارد هم از این امر حكایت می كرد.
اردوگاه عین الحلوه كه جندالشامی ها آن را به اتاق جنگ خود با ارتش لبنان تبدیل كرده اند با نزدیك به ۶۵ هزار نفر جمعیت ، بزرگترین اردوگاه فلسطینیان ساكن در لبنان محسوب می شود و به دلیل حضور جندالشامی ها در ساختار اجتماعی این اردوگاه و پناه گرفتن آنان در میان ساكنان اردوگاه برخورد با شورشیان جندالشام چندان ساده نیست مگر با ورود تانك های ارتش لبنان به این اردوگاه فلسطینی نشین كه این امر نیز با توجه به قرارداد سال ۱۹۶۹ میان اعراب امری محال به نظر می رسد.
از هم اكنون قابل تصور است كه ورود ارتش لبنان به عین الحلوه حتی می تواند اسباب مخالفت رسمی گروه های فلسطینی را در بر داشته باشد كه در نهایت در شدیدترین وضع آن می تواند این اردوگاه را پاشنه آشیلی برای ارتش لبنان قرار دهد. هم اكنون عمده نگرانی فرماندهان ارتش لبنان از ورود دیگر نیروهای تندروی مسلح پناه گرفته در دیگر اردوگاه های فلسطینی است. اردوگاه هایی چون الرشیدیه و برج الشمالی كه شمار زیادی از فلسطینیان را در خود جای داده اند در محور تمركز نیروهای امنیتی و ارتش لبنان قرار گرفته است.
مهمترین گروه مسلح ساكن در اردوگاه عین الحلوه گروه عصبه الانصار است، كه سابقه تأسیس اش به سال های میانی دهه ۱۹۸۰ میلادی باز می گردد. این گروه نیز همانند فتح الاسلامی ها ناشناخته و مرموزند و اطلاعات اندكی در مورد آنها در آرشیو ها موجود است. گفته می شود رهبری این گروه در ابتدا با شخصی به نام هشام شریدی بوده كه از چهره های با نفوذ در میان فلسطینیان محسوب می شده است.
شریدی از چهره هایی بود كه مدعی اتحاد همه گروههای فلسطینی بر ضد اسرائیل بود. شریدی در سال ۱۹۹۱ به دست چهره های ناشناسی ترور شد. برخی قاتلان او را جوخه های ترور اسرائیل اعلام كرده اند و برخی نیز قتل او را نوعی تسویه حساب رایج میان گروه های فلسطینی دانسته اند. جانشینان شریدی اما ترجیح می دادند كه راهی مستقل در مبارزه با اسرائیل را برگزینند.
عصبه الاسلامی ها انتقاداتی را هم به كشورهای عربی دارند و اینك اصلی ترین منتقدان حكومت های عربی همچون عربستان، مصر و اردن محسوب می شوند. آنها حتی این شعار مبارزان را تكرار می كنند كه در شرایطی كه حملات اسرائیل به مناطق فلسطینی نشین ادامه دارد، سخن از صلح با اسرائیل خیانت به آرمان های مردم فلسطین محسوب می شود. در سال ۲۰۰۲ میلادی، جند الشام - كه به معنای «سپاه سوریه بزرگ» است - از عصبه الاسلامی ها جدا شد و یك گروه جدید را تشكیل داد.
این گروه مدعی شد كه سوریه، لبنان و فلسطین یك سرزمین اسلامی واحد را تشكیل می دهند اما واقعیت این بود كه این جریان نیز در راستای تشكیلات نوظهور القاعده شكل گرفته بود. برهمین اساس ناظران معتقدند، جدال روزهای اخیر این گروه با ارتش لبنان تلاش برای تحقق این آرمان بلكه همان طوری كه اشاره شد تلاشی برای خارج كردن فتح الاسلام از فشار ارتش لبنان است. اینك شاهد آن هستیم كه طیف های تندروی این گروه همزمان با درگیری ارتش لبنان با گروه فتح الاسلام به هواداری همرزمان خود برخاسته و برای جلوگیری از توفیق ارتش لبنان در سركوب فتح الاسلام جبهه جدیدی را در جنوب برای ارتش لبنان گشوده اند.
با آغاز عملیات این گروه بر ضد ارتش لبنان برخی طیف های وابسته به جناح حاكم لبنان موسوم به ۱۴ مارس برای این كه از این رهگذر تسویه حسابی هم با مخالفان خود و در رأس آن حزب الله كرده باشند این گروه را به همكاری با سوریه در سال های گذشته متهم می كنند و این امر در حالی است كه عملكرد فتح الاسلام و جندالشام از ابتدای بحران اخیر بشدت از سوی سوریه و ۸ مارسی ها و حزب الله محكوم شده است.
فتح الاسلام و جندالشام را چه عضوی از هزارپای القاعده بدانیم و چه بخشی تندرو از گروه های بریده فلسطینی، باید به سرگردانی ارتش لبنان در برخورد با این گروه ها اعتراف كنیم. این ۲ گروه هم اكنون با اطمینان از بی میلی احزاب و طیف های لبنانی نسبت به ورود به این داستان، می كوشند بیشترین ضربه را بر ارتش لبنان وارد كنند. ناتوانی در مدیریت بحران از سوی دولت سنیوره از سویی و ناتوانی و نداشتن آموزش كافی ارتش لبنان از سوی دیگر دست به دست هم داده تا شاهد ناكامی لبنانی ها در سركوب گروه هایی كه خود به چندصدنفره بودن آن اشاره می كنند، باشیم.

احسان تقدسی

منبع : روزنامه ایران