پیشنهادات برای مدیریت در رشته کتابداری

● مقدمه و هدف :
مقاله تحقیقی حاضر به منظور ارائه پیشنهادات مفید و سازنده برای مدیریت در رشته کتابداری و همچنین بازبینی در دروس سه مقطع و ارتقاء منزلت اجتماعی رشته کتابداری صورت گرفته است . امید است که بتوان با در نظر گرفتن پیشنهادات و انجام تحقیقاتی در این مورد شاهد پیشرفت هر چه بیشتر این رشته باشیم . (پیشنهادات هر بخش در ذیل همان آمده است .
صورت مسئله : ارائه پیشنهادات مفید و سازنده به منظور مدیریت و اداره بهتر گروه کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه تهران .
● روش :
روش بررسی و تحقیق با ارائه یک پرسشنامه که به نظر خواهی و ارائه پیشنهادات دانشجویان سه مقطع (کارشناسی ، کارشناسی ارشد ،و دکتری ) رشته کتابداری دانشگاه تهران می پردازد ،صورت گرفته است. در این پرسشنامه از دانشجویان خواسته شده که نظرات و پیشنهادات خود را در مورد ضرائب کنکور کارشناسی ارشد ، دروس هرسه مقطع ، نام رشته ، ارتقاء رشته ،و دیگر نظرات شخصی ارائه دهند . به همین منظور نیز وبلاگی به آدرس www.prolib.blogfa.com طراحی شده است تا کتابداران نظرات و پیشنهادات خود را در آن ارائه دهند .در ادامه در بخش ارتقاء رشته به درسنامه یونسکو که برای ارتقاء کتابداران منتشر شده ، اشاره شده است و مقایسه ای با آنچه در ایران اجرا می شود ، انجام گرفته است .
● نتایج :
در مورد نتایج این تحقیق موارد زیر را می توتن برشمرد :
نارضایتی دانشجویان از ضریب بالای زبان ، نارضایتی اکثر دانشجویان عدم تفکیک دروس کتابداری در کنکور ، نارضایتی اکثر دانشجویان با نام فعلی رشته ، نارضایتی اکثر دانشجویان از ارائه زیاده از حد واحد های تاریخ و... که در بخش بحث نتایج آنرا خواهید دید .
● بحث :
۱) بخش اول : ضرائب کنکور
در این بخش جداولی طراحی شده و که همانطور که مشاهده می کنید نشان دهنده میزان رضایتمندی دانشجویان از ضریب ( ۳ ) زبان انگلیسی در کنکور است . در قسمت آخر جدول کمترین (min) و بیشترین(max) ضرائبی که توسط دانشجویان پیشنهاد شده است را نشان می دهد .
زبان (با ضریب ۳)
▪ کارشناسی (۳۵نفر) :
همانطور که مشاهده می شود دانشجویان کارشناسی اکثرا مخالف اند ، کارشناسی ارشد اکثرا موافقند .
نکته مورد توجه در مورد دانشجویان دکتری این است که مخالفت اغلب آنها به خاطر کم بودن ضریب زبان است و آنان عقیده دارند که باید با ضریب بالاتری باید ارائه شود .
این بخش نشان دهنده میزان رضایتمندی دانشجویان از ضریب ( ۴ ) کتابداری در کنکور است .
▪ کتابداری (ضریب ۴)
ـ کارشناسی(۳۷نفر) :
همانطور که ملاحظه می شود اکثر دانشجویان در هر سه مقطع با این ضریب موافقند ، علت مخالفت تعدادی از آنها هم در قسمت پیشنهادات توضیح داده خواهد شد .*
این بخش نشان دهنده میزان رضایتمندی دانشجویان از ضریب ( ۲ ) معارف و اخلاق اسلامی در کنکور است .
▪ معارف و اخلاق اسلامی (ضریب۲)
ـ کارشناسی(۳۸نفر):
ملاحظه می شود که دانشجویان در هر سه مقطع تقریبا با ارائه این دروس برای کنکور مخالفند . در بخش پیشنهادات توضیحات کاملتر ارائه می شود .
▪ نظرات و پیشنهادات در مورد ضرائب کنکور کارشناسی ارشد :
نارضایتی اکثر دانشجویان از ضریب بالای زبان . یا کمتر شود یا دروس آنرا افزایش دهید .
*معارف و اخلاق اسلامی از لیست منابع کنکور حذف شود.
ضایع شدن حق دانشجویان نسبت به دانشجویان زبان ، می توان محدودیتی مانند مصاحبه یا امتحان ورودی برای آنان قرار داد.
* دروس کتابداری با ضرائب مختلف و جدا از هم ، به تفکیک ارائه شود .
سوالات متناسب با منابع باشد و منابع ارشد مشخص شود ، تخصصی باشد نه سطحی .
تعداد سوالات زبان افزایش یابد .
دروس اختیاری از امتحان حذف شود .
هوش هیجانی افراد را بسنجید . از افراد تست هوشی گرفته و کسانی را که روحیاتشان با این رشته سازگار نیست را مرخص کنید .
۲) بخش دوم : دروس کارشناسی
در این بخش تمامی دروسی را که در دوره کارشناسی در دانشگاه تهران ارائه می شود آورده شده و از دانشجویان خواسته شده چه تعداد واحدی را برای این دروس مناسب می دانند . توضیح در مورد جدول اینکه ، میانگین واحد های پیشنهاد شده توسط دانشجویان در ستون - واحد – آورده شده و حداکثر و حداقل واحد پیشنهاد شده در قسمت min , max به ترتیب آورده شده است .
▪ دروس کارشناسی :
همانگونه که مشخص است دانشجویان خواستار ارائه شدن واحد های بیشتر در دروسی مانند: زبان انگلیسی ، مبانی رایانه و واژه پردازی ، جستجو در پایگاهها ، و کاربرد اینترنت هستند . و همچنین تقاضای کم شده واحد در دروسی مانند : کارورزی ، زبان عربی و تاریخ(علم،تمدن،هنر،ادیان) را دارند .
▪ دروس مفید و غیر مفید
۱) دروسی که توسط دانشجویان غیر مفید تشخیص داده شده :
ساختمان و تجهیزات، نشریات ادواری، چاپ و نشر، تاریخ ادبیات، کارورزی، عربی، حفاظت و نگهداری ، زبانشناسی، روانشناسی، تاریخ (هنر،ادیان،تمدن)، جامعه شناسی، واژه پردازی .
۲) دروسی که توسط دانشجویان مفید تشخیص داده شده :
تکنولوژی اطلاعات، زبان فرانسه و آلمانی، برنامه نویسی، فهرست نویسی منابع اینترنتی، کارگاه و آزمایشگاه برای مکمل دروس، همکاری بین کتابخانه ای، بازاریابی، کتابخانه های دیجیتال، چاپ و نشر الکترونیکی، ایجاد پایگاه اطلاعاتی، نرم افزارهای نمایه سازی، اقتصاد، حسابداری، روانشناسی تحلیل اطلاعات، تفکر انتقادی، جامعه اطلاعاتی، اقتصاد اطلاعات، سایبرنتیک، فلسفه کتابداری، چکیده نویسی، اطلاعات و اطلاع رسانی، سازماندهی مواد غیر چاپی(سمعی بصری) .
▪ نظرات و پیشنهادات در مورد دروس کارشناسی :
درس جامعه شناسی و ارتباطات یکی شود .
نشریات ادواری با مجموعه سازی و کاربرد اینترنت با مبانی رایانه ادغام شوند .
دروس از ترم اول به صورت انگلیسی تدریس شود .
رابطه دروس با کتابداری مشخص شود . همه واحد ها می توانند مفید باشند در صورتی که شیوه تدریس آنها اصلاح شود .
دروس مربوط به مبانی کامپیوتر افزایش یابد .
۳) بخش سوم : دروس کارشناسی ارشد
دروس کارشناسی ارشد :
▪ دروس مفید و غیر مفید
۱) دروس غیر مفید :
مبانی کتابداری ، مرجع شناسی ، سازماندهی پیشرفته ، کارورزی
۲) دروس مفید : هیچگونه پیشنهادی ارائه نشده است .
▪ نظرات و پیشنهادات در مورد دروس کارشناسی ارشد :
در این مقطع اگر کتابدار متخصص پرورش یابد بهتر است ، مانند کتابدار متخصص سازماندهی ، متخصص نمایه سازی (ماشینی و دستی) ، کتابدار مرجع و ...
بهتر است بیشتر بر مهارت دانشجویان تاکید شود .
گرایشاتی به رشته داده شود ، مثل اطلاع رسانی ، مدیریت تکنولوزی اطلاعات ، وب سنجی ، و...
کارورزی اتلاف وقت است .
* دکتری : به دلیل در حال تغییر بودن طرح دروس در این مقطع از دروس نظر خواهی نشده است ، فقط دروسی مانند وب سنجی و شناخت کتابخانه ها و مراکز آرشیوی را مفید دانسته اند .
۴) بخش چهارم : نام رشته
همانگونه که همه مستحضریم مسئله اسم رشته باعث نارضایتی اکثر دانشجویان و حتی اساتید شده است و همچنین این نام ( کتابداری و اطلاع رسانی ) معنای کامل رشته را در بر نمی گیرد و بسیاری از زحمات کتابداران را پنهان می کند . پس برآن شدیم تا با طرح پرسشی نظر واقعی دانشجویان را در هر سه مقطع جویا شویم .
تا چه حد با اسم رشته موافقید :
چنانچه ملاحظه می شود اکثریت دانشجویان در هر سه مقطع با این اسم مخالفند .
▪ نامهای پیشنهادی :
علوم اطلاع رسانی ، مهندسی اطلاع رسانی ، دانش شناسی ، مدیریت دانش ، مدیریت علم ، علوم کتابخانه ای ، علم اطلاعات ، مهندسی دانش ، انفور ماتیک ، ذخیره و اشاعه اطلاعات ، اطلاعات و ارتباطات LIS ; Acces Information ; Science and Knowledge management
▪ نظرات و پیشنهادات در مورد نام رشته :
با تغییر نام مخالفم چون کم کم دارد جا می افتد .
تغییر نام رشته با نشست گروهی انجام می شود .
با تغییر نام کار اصلی کتابداران به ذهن القاء می شود .
طرح سوال برای تغییر نام رشته باعث رواج مدرک گرایی می شود باید به محتوای رشته پرداخت .
ملتمسانه از شما خواهشمندم اسم رشته را تغییر دهید .
کتاب فقط یک از محمل اطلاعاتی است ، ما مواد دیگری مانند cd ، میکروفیلم ، نسخ خطی و... داریم . هویت و تبار شناسی هر هر چیزی با اسم آن مشخص می شود حتی تعیین کننده منزلت اجتماعی آن نیز هست .
تا وقتی فرهنگ جامعه به عنوان ، رشته به دیده تحقیر می نگرد نمی توان کاری از پیش برد .
با بزرگان این رشته برای تامل در این باب بحث کنید .
۵) بخش پنجم : ارتقاء رشته :
در این بخش از دانشجویان خواسته شده که پیشنهادات خود را برای ارتقاء رشته کتابداری بیان کنند و در ادامه پیشنهادات یونسکو که در قالب چند درسنامه و چند طرح ارائه شده ، آورده شده است .
به نظر شما چگونه می توان جایگاه رشته کتابداری را در جامعه تغییر داد ؟
دست کم نگرفتن رشته توسط خود کتابدارن و رسیدگی به وضعیت کتابخانه ها .
با اطلاع رسانی دقیق ، دید جامعه را تغییر دهید .
خود متخصصان در مورد رشته اظهار نظر کنند نه دیگران .
فارغ التحصیلان با دید مثبت آنرا به جامعه معرفی کنند .
با تدوین سرفصل های دروس ، ارتقاء مهارتهای فردی باعث اعتماد به نفس دانشجویان شوند .
فرهنگ سازی به کمک رسانه ها ، ارائه خدمات بهتر از سوی کتابداران .
عزم جمعی همه برای بالا بردن جایگاه رشته ، تقویت روحیه جمعی ، خودمان ارج نهیم تا دیگران هم بنهند .
بالا بردن سطوح محل اشتغال کتابدارن .
برگزاری سیمنار های بین المللی و سراسری .
آگاه کردن دانشجویان از اهمیت این رشته .
بهره گیری از اساتید مجرب .
برنامه های آموزشی برای افراد ( دانش آموزان ، زنان ، کارمندان ، و ...)
نگارش مواد درسی در کتب آموزش و پرورش .
حذف این رشته و ایجاد رشته های جدید تر .
ارائه مقالات ، مصاحبات ، گزارشات در رسانه ها .
درونی کردن فرهنگ کتاب و کتابخوانی .
خروج از محرومیت ها و دیدگاههای کهن .
ارائه ارزش واقعی رشته و آگاهی مسولین از آن .
معرفی انواع خدمات کتابداری به جامعه ، هزینه کردن برای تبلیغات .
دلسوزی اساتید و فعالیت دانشجویان باعث ارتقاء آن می شود .
▪ درسنامه یونسکو برای ارتقاء کتابداران:
توانایی جستجوی اطلاعات در محیط الکترونیکی .
چگونه ICT بر روش جستجوی اطلاعات تاثیر می گذارد .
قالب و مدل دستیابی به منابع اطلاعاتی تغییر کرده و کتابخانه ها ، کتابداران و کاربران باید از عهده چالش ها و مشکلات با استفاده از مزیت هایی که ICT برای آنها فراهم کرده است برآیند .
شناخت شیوه های جدید در ارائه اطلاعات در محیط الکترونیکی .
آموزش چگونگی عملکرد در جستجوی اطلاعاتی به کاربر در محیط اطلاعاتی .
اطلاعات چیست ؟
جستجوی اطلاعات چیست ؟
روشهای ارائه اسناد در تکمیل جستجوی اطلاعاتی .
ابزارهای جستجوی اطلاعاتی (چاپی، الکترونیکی ، موتورهای جستجو و ...)
جستجوی اطلاعات محاوره ای .
رفتار (عملکرد ) جستجوی اطلاعاتی چیست ؟
ترفند های جستجوی اطلاعاتی .
وب گسترده جهانی ( www ) چگونه کار می کند .
وب گسترده جهانی ( www ) چیست ؟
خدمات وب گسترده جهانی ( www ) چیست ؟
وب سایت چیست ؟
اصول طراحی وب سایت .
عناصر وب چیست ؟
چگونگی ارزیابی وب سایت .
ایجاد وب سایت با استفاده از HTML .
انتشار ، حمایت ،و نگهداری از وب سایت .
۶) بخش ششم : دیگر پیشنهادات
هر گونه پیشنهاد ( هرچه می خواهد دل تنگت بگو ) :
اساتید راهنما فعالتر عمل کنند ، وظیفه آنان روشن کردن راه دانشجویان است .
زمینه های ICT را در رشته بیشتر کنید .
ایجاد انجمن فارغ التحصیلان ، تشویق و تحسین دانشجویان ممتاز .
برگزاری کنکورهای آزمایشی ، برگزاری کارگاههای کار و اشتغال .
ارائه برنامه های کوتاه مدت (جاری ) mission و بلند مدت vision .
بررسی وضع موجود و وضع مطلوب .
مشخص کردن یکی از اساتید به عنوان مدیر فوق برنامه .
استادان سلیقه مدار نباشند ، نمره محور نباشند ، ازعلایق دانشجویان حمایت کنند .
تهیه وب سایت برای دانشکده و معرفی رشته . برای شروع و به عنوان پایه وبلاگی با عنوان بانک اطلاع رسانی رشته کتابداری دانشگاه تهران به آدرس www.dblib.blogfa.com طراحی شده است .
اساتید به فعالیت های دانشجویان نیز نمره بدهند نه به برگه آخر ترم .
ما که رشته تاریخ نیستیم که این همه تاریخ می خونیم . واقعا اسفناک است که بعد از ۴ سال هیچی ندونی .
مباحث مرتبط با جامعه اطلاعاتی ، اقتصاد اطلاعات ، حقوق اطلاعات مطرح شود .
تلاشهای صنفی برای مدیریت کتابدارن در کتابخانه ها .
پیگیری طرح تاسیس دانشکده کتابداری .
به دانشجویان دکتری تدریس وا گذار نکنید .
ارتباط با دپارتمان های کتابداری و کتابداران دیگر کشورها .
کتابداری علم نیست ، فن است . تعجب می کنم که رشته ای نه مبانی داشته باشد ، نه نظریه ، نه اصول و نه ... .
باجه های اطلاع رسانی کنار خیابون از رشته کتابداری هویت مستقل تری دارند .
اساتید کارهای شخصی خودشان را مثل ( مقاله ، تایپ ،و ...) را به دانشجویان نسپارند.
ما هیچی از مسائل روز دنیا نمی دانیم و شما هی تاریخ خط و تمدن به خورد ما بدید .
رعایت احترام متقابل اساتید و دانشجویان ، به جای سنگ اندازی جلوی پای ما مهربانتر باشند .

محمد شاهین