کرمانشاه، مهد تمدن کهن ایران

كرمانشاه یكی از باستانی ترین شهرهای ایران است كه گفته می شود توسط طهمورث دیوبند پادشاه افسانه ای پیشدادیان ساخته شده است. برخی از مورخین بنای آن را به بهرام پادشاه ساسانی نسبت می دهند. كرمانشاه در زمان قباد اول و انوشیروان ساسانی به اوج عظمت خود رسید.در قرن چهارم یكی از مورخان اسلامی از كرمانشاه به عنوان شهری زیبا در میان اشجار و آب های روان یاد كرده است.
تاورنیه، جهانگرد و بازرگان فرانسوی، كرمانشاه را به عنوان شهركی پرنعمت و آباد وصف كرده و چنین نوشته است: هم زمان با حمله افغان و سقوط اصفهان كه تومار فرمانروایی خاندان صفوی در نوردیده شد، كرمانشاه به جرم قرب جوار، با تهاجم عثمانی ها مواجه گردید و بار دیگر شهر رو به خرابی نهاد. نادر شاه به منظور آمادگی در مقابل تجاوز عثمانی ها، به این شهر توجهی خاص مبذول داشت.
در اوایل حكومت شاه اسماعیل صفوی سلطان مراد آق قویونلو با ۷۰ هزار نفر كرمانشاه و همدان را اشغال كرد.صفویه برای جلوگیری از تجاوز احتمالی امپراتوری عثمانی این شهر را مورد توجه قرار داد. در زمان شیخ علیخان زنگنه صدر اعظم صفوی به آبادانی و رونق كرمانشاه افزوده شد، ولی در دوره افشاریه مورد هجوم عثمانی ها قرار گرفت.
اما نادرشاه عثمانی ها را به عقب راند، ولی در اواخر زندگی نادرشاه، كرمانشاه با محاصره و تاراج عثمانی ها مواجه شد. كرمانشاه در عهد زندیه دستخوش آشوب فراوانی گردید. به طوری كه در كتاب تحفه العالم عبدالصیف جزایری از كرمانشاه به عنوان خرابه نام برده شده است. در دوره قاجار تا حدی از حملات عثمانی ها به ناحیه كرمانشاه كاسته شد.
به طوری كه در سال ۱۲۲۱ ه.ق محمدعلی میرزا به منظور جلوگیری از تجاوز عثمانی ها در كرمانشاه مستقر شد.در سال ۱۲۶۷ ه.ق، امام قلی میرزا از طرف ناصرالدین شاه به سرحدادی كرمانشاه منصوب شد و مدت ۲۵ سال در این شهر حكومت كرد و در همین دوره بناهایی را احداث و به یادگار گذاشت. این شهر در جنبش مشروطه سهمی به سزا داشت و در جنگ جهانی اول و دوم به تصرف قوای بیگانه درآمد و پس از پایان جنگ تخلیه شد. در نتیجه جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، این شهر خسارات زیادی دید و پس از جنگ اقدامات مؤثری در جهت بازسازی آن صورت گرفت.
● اسلام آباد غرب
نام اسلام آباد غرب نخست مندلی بود. بعد از حمله عرب ها، یكی از سرداران عرب به عمران و آبادی آن پرداخت و به مرور زمان به شهر هارون آباد معروف شد. در سال ۱۳۰۹ ه.ش نام شهر به شاه آباد غرب تغییر یافت.بعد از انقلاب اسلامی در سال ،۱۳۵۷ نام این شهرستان به اسلام آباد غرب تغییر داده شد.
این شهر در روزگار صفویه به ویژه در زمان شاه عباس رونق یافت و كاروانسراهایی برای اقامت تجار، مسافران و زایران عتبات عالیات احداث شد.بعضی از بخش های این شهرستان سابقه ای تاریخی دارند:بخش ماهیدشت در دوره اشكانی ها به نیستاه معروف بود و به دلیل آب و هوا و مراتع خوب، محل پرورش اسب جنگاوران اشكانی بوده است. در زمان صفویه این ناحیه ماهیدشت نامیده شد و كاروانسرای شاه عباسی در آن بنا گردید. بخش كرند در دامنه كوهستان واقع شده و آب و هوای معتدلی دارد. مورخان، صنعتگران و آهنگران كرندی را حتی در عهد داریوش هخامنشی با ذوق فراوان ذكر كرده اند.
● سرپل ذهاب
سرپل ذهاب در جوار ویرانه های شهر قدیمی حلوان بنا شده و قلعه مخروبه ای نیز در نزدیكی آن قرار دارد. سرپل ذهاب به عنوان دژ و پایگاه مرزی ایران باستان بود كه در زمان حمله عرب ها به ایران از بین رفته و آثاری از پایه های آجری آن به جا مانده است.در كتب تاریخی از این ناحیه به عنوان «زهاو» مركز ایالت حلوان نام برده شده است.
كلمه ذهاب در لغت به معنی آب مقطر، خوب و همچنین به معنی چشمه و منبع آب آمده است. ظاهراً به علت چشمه سارها و سراب های فراوان، این شهر به ذهاب مشهور شده است. نام دیگر این ناحیه سرپل است كه از نام پلی بر روی رودخانه الوند در ۱۲ كیلومتری ذهاب اخذ شده است. این پل در سال ۱۳۴۵ ه.ش تخریب شده است. این شهر طبیعتی بسیار زیبا دارد.
● قصر شیرین
قصر شیرین از شهرهای بسیار قدیمی ایران است. بنای این شهر به خسرو پرویز ساسانی منسوب است، ولی در عصر هخامنشیان نیز آباد بوده است. در اطراف شهر فعلی، ویرانه های قصر شیرین كهنه باقی مانده است كه گفته می شود در زمان سلطنت خسرو پرویز، باغی وسیع با قصرهای دلپذیر و فرخ انگیز بود و قصر زمستانی محبوبه او شیرین نیز در آن قرار داشته است. افسانه معروف شیرین و فرهاد از نام این شهر اخذ شده است.پس از حمله عرب ها، قصر شیرین ویران گشت و تا سال ۱۲۷۰ ه.ق، مانند قصبه كوچكی باقی ماند. در جنگ جهانی اول، قصر شیرین مرز سربازان دولت های آلمان و عثمانی از یك طرف و روسیه و انگلستان از طرف دیگر بود. این شهر هم اكنون گسترش یافته و به شهری بزرگ و جذاب تبدیل شده است.
● گیلان غرب
شهرستان گیلان غرب از نواحی قدیمی استان كرمانشاه است كه در نوشته های تاریخی نیز به كرات از آن نامبرده شده است. خرابه های روستای گیلان در منتهی الیه جنوب جلگه كرمانشاه بر سر راه كرمانشاه به بغداد قرار دارد. این خرابه ها كه به شكل تپه خودنمایی می كنند، احتمالاً بناهایی بوده اند كه بنابه ضرورت های دفاعی و امنیتی ساخته شده اند.
در این تپه ها آجرهای بزرگ به سبك بابلی و به تعداد زیاد پیدا شده كه نشانه هایی از قدمت تپه ها هستند و احتمالاً آتشكده های بزرگ مربوط به مغ ها بوده اند كه در دوره اشكانیان به یكی از خدایان محلی اختصاص داشته است. شهرستان گیلان غرب محل سكونت ایل بزرگ كلهر است و از گذشته های دور، خوانین كلهر زمستان ها را در این منطقه سر می كردند.
● هرسین
هرسین یكی از نواحی باستانی استان كرمانشاه است. در این ناحیه آثاری از دوره ساسانی از جمله صفحه تراشیده كوه، حوض سنگی، طاق سنگی، پلكان سنگی، قلعه و آثاری دیگر باقی مانده است.
پیشین تاریخی شهرستان هرسین با قدمت و تاریخ كرمانشاه عجین شده است. لسترنج در جغرافیایسرزمین های خلافت شرقی از قول حمدالله مستوفی می نویسد: «در همان حدود قلعههرسین و در پای آن قلعه كوچكی واقع بود و این شهر كوچك هنوز در بیست مایلی جنوب شرقی كرمانی باقی است.» صاحب عالم آرای عباسی در زمره جلوداران لشگر ایران در مقابل لشگر عثمانی، از شاه سلطان خدابنده لو حاكم هرسین نام می برد. در دوره قاجار نیابت، این محل با امین الرعایا و فرزندان او بوده است. این ناحیه در سال های اخیر به شهرستان تبدیل شده است.

منبع : روزنامه ابرار