جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

سربازگیری القاعده از آفریقایی‌ها


سربازگیری القاعده از آفریقایی‌ها
دست اندركاران مقابله با تروریسم این بار به طور ملموسی توجه خود را معطوف به خطر رو به افزایشی كرده اند كه لحظه به لحظه گسترده می شود. به اعتقاد این مسئولان این خطر بخش های شمالی و صحراهای غرب آفریقا از سواحل آتلانتیك در مراكش گرفته تا موریتانی و بیابان های خشن چاد را دربرگرفته است.
كانون مشكلات مربوط به تروریسم در این قاره گروه سلفی موسوم به «وعظ و مبارزه» است كه با استفاده از حرف اول كلمات آن به زبان فرانسه به GSPC معروف هستند. در سپتامبر ۲۰۰۶ ایمن الظواهری از سركردگان القاعده از پیمان جدید القاعده با GSPC خبر داد. هر دو گروه علاقه مندی خود را به مبارزه با فرانسه و آمریكا ابراز داشته بودند.
در ژانویه ۲۰۰۷ GSPC اعلام كرد از این پس با نام القاعده در شمال آفریقا فعالیت خواهد كرد. معاون اداره امنیت آمریكا دیوید ولش به تازگی نگرانی خود را از رشد روزافزون القاعده در آفریقا ابراز داشت و گفت: تهدیداتی كه از جانب القاعده در این سرزمین صورت می گیرد، بسیار خطرناك هستند و عملیات آنها روند رو به افزایشی داشته است.
مقام های ارشد دولتی نیز در مصاحبه های خود حتی پا را از این فراتر گذاشته و مدعی شده اند این گروه به صورت سازمان یافته پخش شده اند كه از شمال تا منطقه فقیر «صحرا» و از جنوب تا زمین های لم یزرع «ساحل» گسترش یافته اند. آنها می دانند كه این منطقه وسیع به صورت بالقوه مهیای چنین حركت هایی است.
یك مقام امنیتی ویژه آمریكا می گوید القاعده ای كه با تمركز GSPC شكل گرفته است، خطرناك تر از سلف خود است، زیرا آنها با توجه به مبانی ذهنی بن لادن، تمركز خود را بر روی حمله به ساختمان های دولتی و حملات انتحاری قرار داده اند. این مقام دولتی می گوید: باید بابت این مسأله نگران باشیم. زیرا این گروه هنوز در ابتدای راه است و هنوز به عبارتی به فصل میوه دهی خود نرسیده است.
از آنجا كه این گروه هنوز توانایی حمله به خود آمریكا و مردم شهرهای آن را ندارد، همان طور كه مقام های آمریكایی نیز تصریح كرده اند، گروه هدف حملات خود را سفارتخانه های آمریكا در شمال آفریقا، توریست های آمریكایی كه به این كشورها سفر كرده اند و تاجران آمریكایی حاضر در منطقه قرار داده اند.
اكنون دولت آمریكا نیروی خود را برای مبارزه با چنین گروه هایی در آفریقا، بر تشكیل هسته های امنیتی صرف كرده است كه با طرح ارائه شده از سوی دفتر بوش در حال شكل گیری است. این هسته امنیتی كه ۶ فوریه ۲۰۰۷ خبر تشكیل آن منتشر شد و قرار است در ۳۰ سپتامبر ۲۰۰۸ فعالیتش شروع شود « ستاد فرماندهی نظامی در آفریقا » نام دارد كه به اختصار افریكوم (Africom) معرفی می شود.
هم اكنون شمال آفریقا زیر نظارت سه فرماندهی نظامی مختلف است اما زمانی كه افریكوم شروع به كار كند نیروهای نظامی آمریكا به صورت واحد عمل خواهند كرد. مقام های وزارت دفاع آمریكا در طول ماه آوریل به ۶ كشور آفریقایی سفر كردند تا بتوانند نگرانی های این كشورها بابت افزایش نیروها، سربازان و منابع آمریكایی در كشورهایشان و كلاً قاره آفریقا را كاهش دهند. به گفته مقام های پنتاگون فرماندهی جدید لزوماً به معنای بروز حوادث و رویدادهای دراماتیك در این قاره نخواهد بود.
گزارش تازه ای كه از سوی اداره مطالعه و تحقیق كنگره آمریكا منتشر شده، حاكی از آن است كه این پایگاه و فرماندهی جدید موجب سؤال های بسیاری از كنگره شده است. بیشتر این پرسش ها نیز حاكی از نگرانی ها درباره این مسأله هستند كه فعالیت های نظامی آمریكا در آفریقا تحت تأثیر سیاست خارجی آمریكا قرار خواهند گرفت یا خیر.
این گزارش همچنین حاكی از آن است كه آژانس آمریكا در توسعه بین الملل نگران آن هستند كه شاید پنتاگون از مفادی كه اكنون وضع كرده، پا را فراتر نهد. همان طور كه پیش از این نیز در نقش دیپلماتیك و توانایی هایش چنین كاری را كرده است. وزارت كشور آمریكا مدتی است رهبری شمال آفریقا را به دست گرفته است. در ژوئن ۲۰۰۵ خبرهای فراوانی در مورد GSPC منتشر شد. در این خبرها آمده بود، این گروه در تدارك عملیاتی ویژه در كشورهای این منطقه هستند.
یكی از مقام های آمریكایی در این مورد می گوید: «صحرا پر از مناطق غیرقابل سكونت است. این مناطق می توانند برای گروه هایی از این دست بهترین مكان برای تمرین و كار با اسلحه باشند.» مقام های دولتی آمریكا می گویند GSPC از گروه های كوچكی كه در اسپانیا، ایتالیا، مراكش و مالی هستند، حمایت می كند و اردوهایی تمرینی برای آنان در زمین های لم یزرع «ساحل» برگزار می كند.
GSPC از زمانی كه به گروه القاعده پیوسته، تحت رهبری آن حركت می كند و مبنای فعالیت های خود را عملیات انتحاری در الجزایر قرار داده كه اوج آن چندی پیش با انفجار در مقابل یكی از كاخ های دولتی و یك ایستگاه پلیس روی داد. در نخستین عملیات انتحاری كه در الجزایر روی داده ۳۳ نفر كشته شدند.
این گروه به طور آشكارا وعده داده اند كه خارجیان و بیگانگانی را كه می خواهند سرزمین های اسلامی را زیر سیطره خود بگیرند و از آن بهره برداری كنند، به ویژه دیپلمات ها و سرمایه دارانی كه در شمال آفریقا هستند، هدف حملات خود قرار خواهند داد. به ادعای پیمانكارانی كه با دولت آمریكا همكاری دارند و فعالیت های GSPC را زیر نظر دارند، این گروه نیز همانند القاعده مجله ای اینترنتی و كتاب دارد. این گروه چندی پیش نیز فیلمی ویدیویی منتشر كرد كه در آن عملیات و فعالیت های اعضای گروه نشان داده می شد.
مقام های دولتی آمریكا بر این نكته پافشاری دارند كه دولت الجزایر در مقابله با گروه های افراطی در طول دهه ۱۹۹۰ موفق عمل كرده است. اما این واقعیت نیز وجود دارد كه در این مدت ده ها هزار نفر بر اثر خشونت های جاری كشته شده اند. تحلیلگران معتقدند شمال و غرب آفریقا هنوز به آن اندازه كه افغانستان در زمان حكومت طالبان، محیطی امن برای تروریسم به شمار می آمد، برای این گونه فعالیت های ضدحقوق بشر، آماده و امن نیست.
در تحقیقات تازه ای كه نیز منتشر شد، در مورد مكان های امن كنونی و آینده برای انجام فعالیت های تروریسم تحقیق شده است و مقام های اداره ضدتروریسم آمریكا بر مبنای آن چنین نتیجه گیری كرده اند كه تشكیلات مركزی القاعده خارج از مرزهای افغانستان و پاكستان جایی كه مستعد بنیان گذاشتن تشكیلاتشان در آنجا باشد، ندارند و باز بر همین اساس مقام های اطلاعاتی ارشد آمریكا معتقدند تروریسم بزودی پایگاه هایش را در این مناطق از دست خواهد داد. اما در همین حال نیز بر این نكته تأكید دارند كه كاوشگران آنان در حال بررسی نظرات موافق و مخالف بسیار درباره معرفی مكان های مختلفی هستند كه تروریسم می تواند پس از افغانستان و پاكستان در آنها پایگاه بسازد، از جمله این مكان ها منطقه «ساحل» است كه دولت بر آن نظارت چندانی ندارد.
این منطقه كه خالی از جمعیت و حتی بدون امكانات بهداشتی و سلامتی و بیمارستانی است به گفته مقام ها این گمان را در ذهن انسان تشدید می سازد كه این مناطق می توانند محل وسوسه انگیز برای یك گروه وابسته به القاعده در آفریقا باشند، زیرا نقاط نفوذپذیری كه در مرزهای این منطقه وجود دارد و همچنین اهمال كاری و ضعف دولتی های این مناطق در كنار فقر و تشنج های سیاسی این امكان را برای سرمایه گذاران حركت های تروریستی فراهم می كند كه این ناحیه را در كانون علاقه خود جای دهند. این مقام ها می گویند در كنار چنین امكاناتی، عوامل دیگری هم هستند كه در انتقال و ترانزیت تروریست ها و نیز رشد افراطیون در این منطقه ایفای نقش می كنند. از جمله این موارد است:
● دلار سعودی
پولی كه از خلیج فارس و خاورمیانه می رسد در پاگیری هسته های سلفی شمال و شاخ آفریقا نقش فراوان دارد، چنانكه حتی آمریكایی ها معتقدند سرمایه داران سعودی كمك فراوانی به مدارس سلفی و مكتب خانه های آنان می كنند و همین زمینه را برای تشویق سلفی های افراطی فراهم می كند. در سال های اخیر بسیاری از مدارس و مجامع سلفی با دلارهای سعودی در این مناطق برپا شده است و جمع زیادی از دانش آموختگان سلفی عربستان به عنوان مبلغ و مربی راهی این حوزه شده اند.
● جمعیت قابل توجه جوانان
نیمی از مردم عرب آفریقا مسلمان هستند اما در میان اعراب این منطقه شماری افراطی هستند كه تعداد زیادی از آنها در «ساحل» زندگی می كنند. البته امتداد آن تا خاورمیانه نیز كه در آنجا نیز جمعیت افراطیون زیاد است، كشیده می شود. تركیب غالب جمعیت این منطقه را جوانان تشكیل می دهند. یعنی قشری كه القاعده و سلفیون سربازان و طعمه های عملیات انتحاری خود را از میان آنان بر می گزینند.
● مناطق بی ثبات
مراكش و الجزایر هر دو مناطقی پرتنش هستند. شورشیان جبهه پولیساریو ده ها سال است سرزمین های بیابانی غرب آفریقا را محل تاخت و تازهای خود كرده اند و تاكنون ۱۰۰ هزار نفر از مردم این مناطق را مجبور كرده اند به اردوگاه هایی در الجزایر نقل مكان كنند.
نكته جالب این است كه سلفی ها با وعده بازگشت ثبات در جوامع شمال و شاخ آفریقا رخنه می كنند، آنها مدعی اعطای استقلال و آرامش و نجات این كشورها از چنگ بحران مزمن ناامنی هستند. نیجریه كه مسلمانان در بخش شمالی آن زندگی می كنند، ماه گذشته یكی دیگر از مناطق پرخطر شناخته شد كه بخش شمالی آن تحت سیطره GSPC قرار دارد. به گفته مقام ها ،
این كشور اگرچه بزرگترین تولیدكننده نفت آفریقا است، اما به خاطر حضور GSPC شرایط امنیتی بسیار متزلزل پیدا كرده است.
مقام های ارشد اطلاعاتی می گویند مسأله تروریسم در شمال و غرب آفریقا چهره ای كاملاً متفاوت دارد و با شاخه ها و شعبه های آن در دیگر مناطق دنیا فرق می كند. برای مثال در ساحل افراطی گرایان لزوماً فقیرترین فقیران نیستند و حتی در شمال نیجریه می توانیم در بین آنان افرادی تحصیلكرده و ثروتمند را نیز مشاهده كنیم.
جین هرمان، كه یكی از اعضای كمیته امنیتی آمریكا است و اغلب به آفریقا سفر می كند، می گوید: پیش از این عقیده داشته است شمال آفریقا مكانی مستعد برای افراطی گرایانی است كه می توانند تهدیدی جدی برای اروپایی ها باشند. اما حالا وی تأكید دارد كه اكنون به شدت معتقدم كه شمال آفریقا می تواند تهدیدی جدی برای همه جهان باشد. او می گوید: «آفریقا سال ها است مورد بی توجهی جهانیان بوده است و بنابراین پس از این باید این را بدانیم و بفهمیم كه چرا این منطقه اكنون تبدیل به مكانی پرخطر و مستعد برای رشد تروریسم شده است.»
ترجمه و گرد آوری: بنفشه غلامی
منبع : روزنامه ایران


همچنین مشاهده کنید