واردات بنزین از دیروز تا امروز

واردات بنزین که امروز به مهمترین دغدغه دولتمردان تبدیل شد، از سال ۱۳۶۱ آغاز شد چرا که پیش از این تولید بنزین پاسخگوی نیاز داخلی کشور بود اما با آغاز جنگ تحمیلی و صدمه دیدن تعدادی از پالایشگاه ها، تولید این فرآورده کاهش یافت. در سال ۶۱ حدود ۴۴۰ میلیون لیتر بنزین (روزانه ۲/۱ میلیون لیتر) وارد کشور شد.
با گسترش دامنه جنگ و افزایش مصرف، واردات این فرآورده به شدت افزایش یافت به طوری که در سال پایانی جنگ تحمیلی (سال ۱۳۶۷) واردات آن به ۸/۱ میلیارد لیتر(روزانه ۱۵ میلیون لیتر)رسید.
با پایان یافتن جنگ تحمیلی و بازسازی پالایشگاه ها تولید این فرآورده افزایش یافت و واردات آن رو به تنزل نهاد و به کمترین سطح خود یعنی ۹/۰ میلیون لیتر در روز در سال ۱۳۶۹ رسید. با آزاد شدن عرضه بنزین در سال ۱۳۷۰، مصرف این فرآورده سریعاً افزایش یافت و به رغم راه اندازی پالایشگاه اراک در سال ۱۳۷۲ و پالایشگاه بندرعباس در سال ۱۳۷۶ به دلیل سبقت گرفتن رشد مصرف از رشد تولید متاسفانه واردات آن همچنان ادامه یافت و از سال ۱۳۸۰ به بعد به شدت رو به فزونی نهاد، به طوری که واردات این فرآورده در سال ۱۳۸۴ به سطح ۹ میلیارد لیتر (۸/۲۴ میلیون لیتر در روز) رسید.
به عبارت دیگر در این سال ۳۷ درصد از مصرف بنزین مورد نیاز کشور از طریق واردات جبران شد و پیش بینی می شود میزان واردات در سال ۱۳۸۵ حداقل به سطح ۳۰ میلیون لیتر در روز افزایش یابد. حداقل ارز مورد نیاز جهت واردات این میزان بنزین موتور بالغ بر ۵/۵ میلیارد دلار (۵۰ هزار میلیارد ریال) خواهد بود. آشکار است که ادامه این روند در سال های آتی به لحاظ محدودیت امکاناتی همچون اسلکه، نفتکش، خطوط انتقال و... و همچنین ارزبری بسیار بالا امکان پذیر نخواهد بود. لذا سیاستگذاری در زمینه کاهش مصرف و در نتیجه واردات کمتر این فرآورده یکی از اولویت های اصلی دولت محسوب می شود.
اما واردات نفت سفید در سال ۱۳۵۷ با میزان روزانه، ۷۰۰ هزار لیتر آغاز شد. با آغاز جنگ تحمیلی و کاهش توان تولید نفت سفید پالایشگاه ها واردات این فرآورده ها روبه فزونی نهاد و در سال ۱۳۶۲ به بالاترین سطح خود یعنی ۹/۱۲ میلیون لیتر در روز رسید. با پایان یافتن جنگ تحمیلی و بازسازی پالایشگاه ها واردات این فرآورده رو به کاهش نهاد ولی با آزاد شدن عرضه نفت سفید در سال ۱۳۷۱ واردات آن مجدداً فزونی یافت.
در سال ۱۳۷۲ با راه اندازی پالایشگاه اراک و توسعه شبکه گازرسانی میزان واردات نفت سفید مجدداً روند نزولی پیدا کرد. توسعه بیشتر شبکه گازرسانی و جایگزینی آن به جای نفت سفید در طول برنامه دوم و راه اندازی پالایشگاه بندرعباس در سال ۱۳۷۶ زمینه لازم را جهت خودکفایی کشور در زمینه تولید نفت سفید فراهم کرد و عملاً واردات این فرآورده از سال ۱۳۷۷ قطع شد. ادامه روند نزولی مصرف نفت سفید و پیشی گرفتن تولید بر مصرف، بستر لازم جهت صادرات این فرآروده را از سال ۱۳۷۸ فراهم کرد، به طوری که تاکنون در طی مدت ۶ سال جمعاً بالغ بر ۳ میلیارد لیتر نفت سفید صادر شده است.
واردات نفت گاز همانند نفت سفید از سال ۱۳۵۷ با میزان یک میلیون لیتر در روز آغاز شد. با شروع جنگ تحمیلی و کاهش تولید این فرآورده در پالایشگاه ها، واردات آن به شدت فزونی یافت و به سطح ۶/۸ میلیون لیتر در روز (۱/۳ میلیارد لیتر در سال) در سال ۱۳۶۱ رسید و در سال ۱۳۶۶ به بالاترین سطح خود یعنی ۶/۱۷ میلیون لیتر در روز (۴/۶ میلیارد لیتر در سال) رسید. با خاتمه یافتن جنگ تحمیلی و بازسازی پالایشگاه ها و راه اندازی پالایشگاه اراک در سال ۱۳۷۲ و همچنین با جایگزینی گاز طبیعی به جای نفت گاز در بخش صنایع و حرارتی، واردات این فرآورده رو به کاهش نهاد و در سال ۱۳۷۵ به سطح ۱/۴ میلیون لیتر در روز تنزل یافت و با راه اندازی پالایشگاه بندرعباس در سال ۱۳۷۶ و افزایش تولید نفت گاز، واردات این فرآورده در سال ۱۳۷۸ به کلی قطع و صادرات آن از همان سال آغاز شد به طوری که تا سال ۱۳۸۴ جمعاً حدود ۷ میلیارد لیتر نفت گاز صادر شد.

منبع : روزنامه اعتماد