بررسی نحوه شکل گیری اقیانوس منجمد شمالی

پدیده های بسیاری در این عالم وجود دارند كه برای ما خیلی عادی و روزمره هستند، اما در دل خود اسرار بسیاری را نهفته دارند كه پس از تحقیق و فاش شدن دیرینه عجیب و متفاوتشان، توجه هر فرد علاقه مندی را به خود جلب می كنند. یكی از پدیده ها مناطق قطبی و بخصوص اقیانوس منجمد شمالی است. به نظر شما، این اقیانوس از همان ابتدا به همین شكل یخ زده بوده است؟
حدود ۲۰میلیون سال قبل، اقیانوس منجمد شمالی دریاچه بسیار بزرگی بوده كه آب شیرین آن از طریق تنگه باریكی به داخل اقیانوس اطلس می ریخته است. پس از آن در حدود ۲/۱۸ میلیون سال قبل، پدیده ای رخ داد؛ بر اثر حركت و جابه جایی صفحات و لایه های زمین ساختی، تنگه كشیده شده و شروع به پهن شدن كرد. پس از آن، به آرامی و طی گذشت صدها هزار سال، آب شور اقیانوس اطلس به داخل اقیانوس منجمد شمالی جریان یافت و آن را به اقیانوسی مبدل كرد كه هم اكنون همه ما آن را می شناسیم.
«مارتین یاكوبسن» از دانشگاه استكهلم سوئد و همكارانش نخستین رسوبهای كف اقیانوس منجمد شمالی را مورد بررسی و تحقیق قرار داده اند. این رسوب برداری در سال ۲۰۰۴ انجام گرفت؛ در طی این سه سال محققان درحال بررسی دقیق نمونه گرفته شده بودند. این رسوبها آنچه را در مدت ۵۳ میلیون سال گذشته در كف این اقیانوس رسوب كرده، فاش می سازد.
یك بخش خاص كه ۶/۵ متر ارتفاع دارد و بین ۲/۱۸ تا ۵/۱۷میلیون سال قبل رسوب نموده، توجه دانشمندان را به خود جلب كرده است. این لایه روی لایه ای از گل و لای خاكستری رنگ قرار گرفته است و در آن فسیلهایی مختص آب شیرین یافت می شود.
این لایه درواقع متعلق به زمانی است كه اقیانوس منجمد شمالی دریاچه ای بوده و بررسی دقیق آن سه رنگ بسیار متفاوت از هم را نشان می دهد.
● جریان دو طرفه
محققان پس از بررسی این لایه های متفاوت به این نتیجه رسیده اند كه ۲/۱۸میلیون سال قبل دریاچه بزرگ شمالی درپی پهن شدن تنگه رابطش با اطلس وارد مرحله ای جدید شد و مشابه اتفاقی كه برای دریای سیاه رخ می دهد بر سر آن دریاچه آمده و آب شیرین آن به داخل اقیانوس اطلس ریخته و آب شور و سنگین اقیانوس اطلس از اعماق و زیرآب شیرین درحال جریان به سوی اطلس حركت كرده و وارد دریاچه شمالی شده است.
● دوره گذار
دوره گذار دریاچه بزرگ برخلاف موارد مشابه خیلی كند و آهسته نبوده و برعكس سریع رخ داده است. همچنین، با تغییر سطح آب نیز همراه بوده است. تغییر اندازه تنگه میان دو منطقه باعث افزایش جریان آب شیرین شده و همین مسأله به تغییر سطح آب میان دو منطقه منجر گردید.
● بازگشت حیات
گردش جریان آب اقیانوس اطلس بر اثر پدیده های طبیعی، همانند پدیده كوریلیوس، باعث شد پس از مدتی آب شور دیگر در عمق پایین تر محدود نشده و به لایه های بالایی نفوذ كند و بر اثر حركت این جریانهای آبی، اكسیژن به اعماق آب نفوذ كند.
هنگامی كه دریاچه قطب شمال به اقیانوس مبدل شد، رسوبهای خاكستری شده و علایمی مبنی بر وجود حیات آبی و اكسیژن در این منطقه پدیدار گردید. به گفته محققان، در همین زمان اقیانوس منجمد شمالی به صورتی كه هم اكنون آن را می شناسیم متولد گردید.
حیات آبزیان مختص این منطقه شكل كنونی خویش را گرفت. محققان حدس می زنند این دوره انباشته شدن اكسیژن در رسوبها و آزادسازی آن، حدود ۷۵۰ هزار سال طول كشیده كه به نسبت زمان كوتاهی است.

ترجمه: توفان راه چمنی

منبع : روزنامه قدس