بلر نخست وزیر جنگ

قبل از ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ تونی بلر یکی از نخست وزیرهای دسته دوم بریتانیا بود، یعنی از آن نخست وزیرهایی که مدتی طولانی سرکار می مانند اما حضورشان تاثیر چندانی در تاریخ معاصرشان ندارد. او نتیجه تمام نظرسنجی ها را دنبال می کرد تنها با این هدف که در هر مورد تصمیمی بگیرد که انتخاب مجدد حزب کارگر را در دور بعد تضمین کند.
اگر واژه ای باشد که بتوان بلر را با آن توصیف کرد معنایی شبیه «مخرب تدریجی» باید داشته باشد. اعطای بیش از حد اختیارات به نهادهای محلی در اسکاتلند و ولز، مساله مجلس اعیان، مساله شکار و مساله لرد چنسلرشیپ از جمله نمونه هایی هستند که نشان می دهند بلر از اینکه موجب از هم پاشیدن نظام کهن بریتانیا می شود کاملاً خوشحال و راضی است و به این هم نمی اندیشد که بعد از تخریب آن چه چیزی را می خواهد جایگزینش کند. اما بعد واقعه ۱۱ سپتامبر روی داد و ناگهان ورق برگشت.
● شانه به شانه امریکا
در آن روز تاریخی بیش از ۶۷ بریتانیایی نیز کشته شدند و بلر در پی آن شخصیتی از خود بروز داد که پیش از آن حتی تصورش هم دشوار بود؛ بلر در نقش رهبری مانند چرچیل.او اعلام کرد که بریتانیا شانه به شانه ایالات متحده خواهد ایستاد و برای اثبات این ادعای خود شمار زیادی از سربازان بریتانیایی را در سال های بعد از آن به افغانستان و عراق گسیل داشت و با این کار راه خود را به لیگ نخست وزیر های دسته اول بریتانیا از سال ۱۹۰۰ به این سو باز کرد.
زمانی که سومین هواپیمای روز ۱۱ سپتامبر به مقر پنتاگون برخورد کرد، بلر در برایتون مشغول تماشای تلویزیون بود و دقایقی بعد از آن در کنفرانس اتحادیه های تجاری که در آن شهر برپا شده بود، حاضر شد و در حالی که به وضوح تحت تاثیر ماجرا قرار گرفته بود به نمایندگان حاضر در جلسه گفت؛ «در ساعات گذشته هولناک ترین اتفاق ممکن در ایالات متحده روی داده است. شاید ما نتوانیم عمق وحشت و فاجعه ای را تصور کنیم که در آن شمار زیادی از انسان های بیگناه جان خود را از دست داده اند. این کشتار دسته جمعی اهریمن جهان امروز ماست.» او بعداً در یک مصاحبه با تلویزیون بوستون امریکا آن روز را به خاطر آورد و درباره آن گفت؛ «در سیاست گاهی اوقات برخی اتفاق ها چنان به سرعت و در عین حال سهمگین هستند که به شیوه ای اسرار آمیز جایی برای شک و شبهه به جای نمی گذارند.
شاید به همین خاطر، از همان ابتدا به شیوه ای خاص حس کرده بودم چه باید بگویم و چه کار باید بکنم.» این مساله به ویژه زمانی مورد توجه قرار گرفت که بلر یک ماه بعد در سخنرانی اش در کنفرانس حزب کارگر خطاب به مردم امریکا گفت؛ «ما از ابتدا با شما در این مساله همراه بوده ایم و تا پایان با شما خواهیم ماند.» او بعداً ثابت کرد که به همان خوبی که در این باره صحبت کرده بود، به وعده اش نیز به مردم امریکا عمل کرد.
بلر البته پیش از ۱۱ سپتامبر نیز به عنوان نخست وزیر جنگ هایی را تجربه کرده بود. کوزوو و سیرالئون مناطقی بودند که بلر نیروهای انگلیسی را برای انجام عملیات به آنها اعزام کرده بود و در هر دو مورد نیز عملیات نیروهای بریتانیایی موفقیت آمیز بود با کمترین تلفات. اما جنگ های بعد از ۱۱ سپتامبر در افغانستان و عراق از هر لحاظ از تجربه های قبلی او متفاوت بودند هر چند که در این جنگ ها نیز شمار تلفات نیروهای بریتانیایی به طرز اعجاب آوری پایین ماند. به این ترتیب بلر ثابت کرد که یک رهبر نمونه در دوران جنگ است.
● خطر سلاح های کشتارجمعی
زمانی که تصمیم گرفته شد تا رژیم بعث عراق با حمله نظامی کشورهای غربی سرنگون شود، نه فقط سرویس امنیتی بریتانیا، بلکه سرویس های امنیتی تمام کشورهای جهان و حتی بازرسان تسلیحاتی سازمان ملل متحد نیز صادقانه معتقد بودند که عراق سلاح های شیمیایی و میکروبی کشتارجمعی در اختیار دارد و به همین دلیل بلر نیز با سایر کشورها در این تصمیم همراه شد که پس از سرنگونی طالبان در افغانستان باید صدام را از سر راه برداشت.
خطر اینکه سلاح های کشتارجمعی به دست گروه های تروریستی مخالف غرب بیفتد خطری بود که تنها با حمله نظامی نیروهای متحد به رهبری امریکا به عراق می شد از آن اجتناب کرد و در این اتحاد بلر و بریتانیا سرسخت ترین هم پیمان امریکا بود. (در اینجا باید گفت این ادعا که صدام احتمالاً سلاح های کشتارجمعی اش را از بین برده، ادعایی غیر منطقی است و بلر معتقد است که صدام احتمالاً تمامی این سلاح ها را برای سرکوب مردم عراق استفاده کرده است و به همین دلیل بعد از اشغال عراق اثری از این سلاح ها در عراق پیدا نشد.)
اما بعد از سقوط صدام و در پی انتشار این خبر که سلاح های کشتارجمعی در عراق پیدا نشده است، مبارزه گسترده تبلیغاتی علیه بلر آغاز شد که در حقیقت تلاشی نامیمون بر پایه شواهدی ضعیف و غیر قابل اتکا بود. تهمت هایی که در این دوران به بلر نسبت داده شد و این اتهام که او با ارائه آمار و اطلاعات غلط بریتانیا را به جنگ در عراق کشانده، همگی ادعاهایی هستند که نمی توانند تحلیل های تاریخی را در آینده تاب بیاورند.
شکست لشکر عظیم عراق طی مدت تنها سه هفته در مارس ۲۰۰۳، برقراری دموکراسی در عراق (به استناد حضور ۷۰ درصدی افراد واجد شرایط در انتخابات عمومی که ۱۵ دسامبر ۲۰۰۵ برگزار شد)، دفاع طولانی از عراق در مقابل عملیات های تروریستی و شورشی و در مقابل شمار کشته های اندک سربازان بریتانیایی به شهادت آمارهای تاریخی و استانداردهای عملیاتی همه از جمله چیزهایی است که موجب می شود آیندگان عظمت بریتانیا را مرهون بلر بدانند. به همین شیوه مقابله با القاعده در افغانستان نیز از دیگر دستاوردهای درخشان بلر است.
مسلماً نسل های آتی بریتانیا درباره نخست وزیر بر اساس دستاوردهایش در زمینه حمل و نقل یا نظام بهداشت و آموزش یا حتی بر اساس شاخص های اقتصادی قضاوت نمی کنند، بلکه بر اساس عملکرد نخست وزیرها در یک رویداد بزرگ که در زمان شان اتفاق افتاده، درباره آنها قضاوت می کنند و به همین خاطر جنگ بلر علیه تروریسم او را در کنار وینستون چرچیل و مارگارت تاچر در رده نخست وزیرهای موفق بریتانیا قرار خواهد داد.

رابرت اندروہ
مورخ و زندگینامه نویس
منبع؛ بی بی سی

منبع : روزنامه شرق