در صورت انتخاب و مصرف درست آدامس هم می تواند مفید باشد

جویدن آدامس، شایع ترین عادت رفتاری در جهان است. سالانه حدود ۱۰ هزار تن از این ماده مصرف می شود، این در حالی است که بسیاری از ما با عوارض و فواید آن آشنا نیستیم. دیدن این ماده چسبناک زیر میز تحریر یا کار، صندلی یا سنگفرش خیابان ها حس تنفر را بیدار می کند، در حالی که نتیجه پژوهش حقایق دیگری را نشان می دهند.
طبق بررسی های انجام شده جویدن آدامس بدون قند، با تحریک ترشح بزاق موجب شست وشوی محوطه دهان و دندان می شود و با داشتن کلسیم، کربنات و هیدروژن هم باعث اصلاح محیط اسیدی دهان پس از خوردن غذا می شود و هم به ترمیم پوسیدگی های خفیف دندان که در مراحل اولیه به وجود می آید کمک می کند. بسیاری از آدامس ها به جای شیرین کننده های معمول که مصرف شان باعث فساد زودهنگام دندان می شود، حاوی Xylitol هستند که یک شیرین کننده طبیعی است و در بسیاری از میوه ها نیز وجود دارد. به رغم آنکه ماده یاد شده طعم شیرینی به آدامس می دهد، زیان های شیرینی های معمول را ندارد.
بسیاری از افراد تصور می کنند جویدن آدامس باعث احساس سیری کاذب می شود و بدین ترتیب جلوی غذا خوردن افراد چاق را می گیرد و فرد با کمتر غذا خوردن لاغر می شود، این در حالی است که جویدن آدامس به علت تحریک معده و ترشح شیره های معدی و گوارشی، باعث ضعف فرد می شود و وی را به غذا خوردن تحریک می کند زیرا علاوه بر اینکه ورود غذا به معده باعث فعالیت آن می شود، بوییدن، نگاه کردن و چشیدن غذا نیز ترشحات معده را تحریک و معده آمادگی پذیرش غذا را پیدا می کند.
امروزه دانشمندان درصدد تولید آدامسی هستند که اشتها را سرکوب کند. در این راستا محققان نوعی هورمون طبیعی روده به نام پلی پپتید پانکراس یا (pancreatic polypeptide) را به دیگر ترکیبات آدامس اضافه می کنند.
این هورمون پس از ورود، هضم و جذب غذا ترشح می شود و با ایجاد احساس پری و سیری باعث می شود فرد از خوردن زیاد و عوارض بعدی آن در امان باشد. یک پنجم افراد بالغ در جهان به چاقی مبتلا هستند. این میزان تا سه سال آینده به یک سوم خواهد رسید. بنابراین تولید آدامسی که هورمون مذکور را از راه دستگاه گوارش به بدن برساند، به درمان چاقی و پیشگیری از عوارض آن کمک می کند. گفتنی است عمل جویدن آدامس موجب مصرف شدن ۱۲ کیلوکالری یا ۵۰ کیلوژول انرژی در ساعت می شود و کسی که تمام روز آدامس می جود می تواند در یک سال ۵ کیلوگرم از وزن خود بکاهد.
از دیگر مزایای جویدن آدامس افزایش تمرکز از طریق فعال کردن هیپوتالاموس است. بر اساس تحقیقات روان شناسان انگلیسی، جویدن آدامس باعث تقویت حافظه می شود و کسانی که به این کار عادت دارند در حافظه کوتاه مدت ۲۵ درصد و در حافظه بلندمدت ۳۵ درصد بیش از دیگران توانایی دارند.
از آنجا که جویدن آدامس با تمرکز بیشتر (به ویژه در ورزشکاران) کاهش استرس را به دنبال دارد به همین علت ارتش امریکا در جنگ جهانی اول از آدامس برای کاهش استرس و افزایش تمرکز سربازان خود بهره برد، هم اکنون نیز از آن برای بهداشت دهان و دندان سربازان، به عنوان جایگزین مسواک و خمیردندان استفاده می کند. البته در حال حاضر آدامس کافئین دار نیز روانه بازار شده است که مدت هوشیاری را افزایش و خستگی و گیجی را کاهش می دهد.
از دیگر فواید این ماده جویدنی و چسبناک، کاهش فشار هوا در دو سوی گوش است که در مسافرت هایی که ارتفاع تغییر می کند، باعث باز شدن گوش می شود. در حال حاضر برخی پزشکان برای پیشگیری از بروز سنگ های داخل مجرای غدد بزاقی، جویدن آدامس را توصیه می کنند.
● عوارض آدامس
عادت آدامس جویدن در یونان باستان رواج داشت که از صمغ درختی به نام کïندïر رومی به دست می آمد. این صمغ را زنان یونانی معطر و سپس استفاده می کردند، بدین طریق دندان ها تمیز و دهان خوشبو می شد. بعدها مهاجرانی که برای نخستین بار وارد کشور انگلستان شدند، با افراد بومی روبه رو شدند که صمغ نوعی درخت را می جوند که بعدها این ماده طی سال های ابتدایی ۱۸۰۰ میلادی به نواحی شرقی امریکا نیز فروخته شد. بدین ترتیب اولین آدامس های جویدنی برای مقاصد بازرگانی تولید شد. در سال ۱۸۵۰ موم پارافینی شیرین شده، بسیار عامه پسند شد و بسیار رواج پیدا کرد.
طی دهه ۱۸۶۰ میلادی آدامس های جدید با فرمول نو به وجود آمد. در حقیقت پزشکی به نام توماس آدامز، آدامسی جویدنی که برای سلامت دندان ها مفید بود تولید کرد. تحولات ساختاری آدامس ها همچنان ادامه دارد، تا بدان جا که امروز با انواع و اقسام آدامس ها روبه رو هستیم که مصرف آنها خالی از اشکال نیست. از مهمترین عوارض جویدن آدامس التهاب مفصل «فکی-گیجگاهی» است.
جویدن مداوم ممکن است در طولانی مدت باعث التهاب و درد مفصل مذکور شود که این موضوع باعث سردردهای بدون علت و تشخیص داده نشده، می شود. از طرفی احتمال بلعیدن آدامس وجود دارد، در این صورت به علت اینکه آدامس در برابر هضم شدن مقاومت می کند در ۹۵ درصد افراد منجر به تشکیل جسمی بی شکل می شود که مشکلاتی را در دستگاه گوارش ایجاد می کند. آدامس ها قابل تجزیه نیستند، چرا که مواد مصنوعی غیرقابل تجزیه در آن به کار رفته و پلیمرهایی دارد که از مولکول های بسیار بلند ساخته شده است.
پلیمرها باعث چسبناک و کشدار شدن آدامس می شوند، به همین دلیل دانشمندان در صدد آن هستند آدامس هایی تولید کنند که در طبیعت تجزیه شود. در حال حاضر آدامسی تولید شده که بر اساس پروتئین ذرت است و Cornzein نامیده می شود و از محصولات فرعی تولید الکل اتانول است که به عنوان سوخت طبیعی استفاده می شود. این آدامس پس از دور انداختن به جای چسبیدن سفت می شود و در مدت دو هفته از بین می رود.
از دیگر عوارض جویدن آدامس اختلال در صحبت کردن است که باعث می شود فرد شنونده، به ویژه در مکالمات تلفنی محتوای سخن گوینده یی را که آدامس می جود متوجه نشود.
●آدامس های بدون قند
آدامس های بدون قند حاوی شیرین کننده های مصنوعی مانند آسپارتام یا شیرین کننده های طبیعی مانند Xylitol هستند که شیرین کننده هایی با کالری کم محسوب می شوند. بازار آدامس های بدون قند ۴۰ تا ۸۵ درصد کل بازار آدامس را شامل می شود. علت این موضوع، بدون عارضه بودن آدامس های یاد شده از نظر پوسیدگی دندان و طعم طولانی مدت آنها است. این آدامس ها پوسیدگی دندان ایجاد نمی کنند، چون در ساخت آنها از قند یا شکر برای شیرین کردن استفاده نشده است و فقط طعم شیرین دارند که باعث پوسیدگی دندان نمی شوند.

دکتر هومن خلیقی

منبع : روزنامه اعتماد