بازگشت پ.ک.ک

● حضور مجدد نیروهای ترکیه در شمال عراق
از سال ۲۰۰۳، پ.ک.ک امکانات زیادی برای مانور پیدا کرد. این سازمان تجدید گروه شد و نام خود را تغییر داد و نبرد مسلحانه خود را که از زمان دستگیری اوجالان به حالت تعلیق در آورده بود، از سر گرفت. تنها در سال ۲۰۰۶ این گروه ادعا کرد که نزدیک به ۹۰۰ ترک را در تقریبا ۵۰۰ حمله کشته است. اخیرا با تهیه وسایل انفجاری از نوع نظامی و سلاحهای مدرن که از عراق بدست آمده است، پ.ک.ک تهاجم ناگهانی خود را علیه نیروهای امنیتی ترکیه و غیرنظامیان آغاز کرده است.
هزاران تن از نیروهای ترکیه به منظور تعقیب اعضای حزب کارگران کردستان موسوم به پ.ک.ک که در فهرست وزارت امور خارجه آمریکا جزو سازمانهای تروریستی است، وارد شمال عراق شدند.
اندکی بعد، آسوشیتدپرس با تصحیح این خبر اعلام کرد که ظاهرا تنها چندصد تن از نیروهای ترکیه سرگرم این درگیری شدند. در ضمن کاخ سفید، وزارت امور خارجه ترکیه، هوشیار زیباری وزیر امور خارجه عراق، با انتشار بیانیه ای اعلام کردند که نیروهای ترک هیچ درگیری در خاک عراق نداشتند.
پ.ک.ک اخیرا حملات خود را، که از جمله شامل بمب گذاری هم می شود، در داخل ترکیه افزایش داده و بیش از هشت تن را نیز از آغاز سال ۲۰۰۷ میلادی تا کنون کشته اند.
اکثر این حملات از طریق وسایل انفجاری دست ساز نظیر وسایلی که علیه نیروهای آمریکایی در عراق مورد استفاده واقع می شوند، صورت می گیرد. پرسش این است که با توجه به افزایش درگیریهای پ.ک.ک، حمله نیروهای ترکیه در خاک عراق در این مرحله چگونه خواهد بود؟
● «سابقه عملیاتهای ترکیه در خاک عراق»
پ.ک.ک در سال ۱۹۸۴ با استفاده از پایگاههای خود در سوریه، مبارزاتی را علیه دولت ترکیه آغاز کرد. در سال ۱۹۹۱ در پی حمله آمریکا به عراق، بغداد کنترل خود را از نواحی کردنشین شمال این کشور که تحت کنترل دو حزب کرد عراق یعنی اتحادیه میهنی کردستان موسوم به «پی.یو.کی» و حزب دموکراتیک کردستان موسوم به « کی.دی.پی » بود، از دست داد. پ.ک.ک از بلاتکلیفی سیاسی در شمال عراق برای حرکت به سوی پایگاههای آنجا و آغاز حمله در ترکیه سوءاستفاده کرد.
در واکنش به این اقدام، ترکیه به قانون « تعقیب فوری» متوسل شد. این یک مفهوم در حقوق بین الملل است که به نیروهای امنیتی یک کشور اجازه می دهد تا برای تعقیب مجرمان فراری از مرزهای کشور دیگر عبور کنند. طی دهه ۱۹۹۰ ترکیه برای حمله به پ.ک.ک ۲۱ بار وارد خاک عراق شده بود.
برخی از این حملات شامل حمله هوایی بود در حالیکه سایر حملات دربرگیرنده عملیات مسلحانه و از جمله چندین مورد آن شامل استفاده از بیش از ۳۰ تا ۵۰ هزار نیرو بود. حملات اخیر، برای چند ماه به طول کشیده است که تا عمق ۸۰ کیلومتری خاک عراق نفوذ کرده بودند. با همکاری کردهای عراق این عملیات در زمین گیر کردن پ.ک.ک موفق بود.
ترکیه همچنین برای دستگیری عبدالله اوجالان رهبر پ.ک.ک از آمریکا کمک دریافت کرده بود. اوجالان در سال ۱۹۹۹ در ترکیه زندانی شد. از آنجا وی فرامینی را به پیروان خود برای گریز به پایگاههای شمال عراق که تحت کنترل کردها بود، صادر می کرد. بعد از آنکه اوجالان دستگیر و زندانی شد به نظر می رسید که پ.ک.ک به یک گروه تروریستی کوچک تبدیل شده است. معهذا، حمله سال ۲۰۰۳ آمریکا به عراق، این تصور را تغییر داد. ترکیه که در جنگ عراق شرکت نکرد، توانایی خود را برای تحت کنترل داشتن پ.ک.ک در شمال عراق از دست داد.
● « احیای پ.ک.ک»
از سال ۲۰۰۳، پ.ک.ک امکانات زیادی برای مانور پیدا کرد. این سازمان تجدید گروه شد و نام خود را تغییر داد و نبرد مسلحانه خود را که از زمان دستگیری اوجالان به حالت تعلیق در آورده بود، از سر گرفت. تنها در سال ۲۰۰۶ این گروه ادعا کرد که نزدیک به ۹۰۰ ترک را در تقریبا ۵۰۰ حمله کشته است. اخیرا با تهیه وسایل انفجاری از نوع نظامی و سلاحهای مدرن که از عراق بدست آمده است، پ.ک.ک تهاجم ناگهانی خود را علیه نیروهای امنیتی ترکیه و غیرنظامیان آغاز کرده است.
بعد از استراحت اجباری طی ماههای زمستان، این گروه حملات شدید خود را در ماه می آغاز کرد که طی آن ۳۳ تن را کشت و به علت تاکید آنها بر جنگ نامتقارن، پ.ک.ک نرخ بالای تلفات نظیر آنچه که در دهه ۱۹۹۰ به آن دچار شده بود را نخواهد داشت.
این درگیریهای تا ماه ژوئن ادامه یافت که با کشته شدن ۳۲ تن از نیروهای نظامی ترکیه و دو غیر نظامی و ۳۲ مجروح طی روزهای اخیر همراه شده است. در این حوادث پ.ک.ک چهار کشته و یک مجروح داشت.
این تحولات آزمایشی برای استراتژی خویشتن داری ترکیه در قبال پ.ک.ک که از سال ۲۰۰۳ به اجرا گذشته شد، می باشد. گزارش روز گذشته از یورش نیروهای ترک ممکن است نشانه ای از تغییر در این استراتژی باشد. این یورش یک تعقیب فوری با تعداد کمی پیاده نظام و نیروهای مخصوص بود. این درحالی است که رسانه های ترکیه از پرواز هواپیماهای نظامی این کشور برای ماموریت شناسایی بر فراز این منطقه خبر دادند.
برخی تحلیل گران پیشنهاد می کنند که استقرار نیروهای تهاجمی در طول این مرزها، با سیاستهای داخلی ترکیه مربوط است. معهذا این نکته باید یادآوری گردد که استقرار نیروهای عظیم ترکیه در جوار مرزهای عراق در بهار هر سال، هنگامی که برفها ذوب می شوند و زمین برای عبور آسان است خطر حمله از سوی نیروهای پ.ک.ک که بالغ بر ۳۵۰۰ تن تخمین زده می شوند و از پایگاههای شمال عراق برای حمله تروریستی در ترکیه استفاده می کنند، افزایش می یابد.
● « درگیر کردن آمریکا»
با توجه به گرفتاری نیروهای آمریکایی در سراسر عراق، مقامات ترکیه درک کرده اند که آنها نمی توانند انتظاری داشته باشند که نیروهای آمریکایی برای آنها کاری بکنند. با توجه به افزایش شمار تلفات ترکیه، آنکارا در حال حاضر نمی تواند این معضل را بپذیرد. رابرت گیتس، وزیر دفاع آمریکا و سایر مقامات ارشد آمریکا از ترکیه خواسته اند تا به شمال عراق حمله نکند اما گزینه های آنکارا فراتر از یک حمله ساده است. تاکتیکهای تعقیب فوری تا زمانی که شمار این نیروها محدود باشد – کمتر از یک تیپ – و نفوذ بیشتری در خاک عراق نکنند، بعید است با مخالفت واشنگتن – یا از سوی بغداد- مواجه شود.
تابستان امسال ممکن است با انفجارهای بیشتری از سوی پ.ک.ک در شهرهای مهم ترکیه، کشتار غیرنظامیان و تقویت حمایت مردم برای حمله نظامی به داخل عراق مواجه شویم. اگر یک حمله – همانند حمله ای که در سطح یک سپاه در دهه ۱۹۹۰ صورت گرفت باشد – و نیاز به تصویب دولت غیر نظامی یا حتی نیازمند تفویض اختیار پارلمان باشد( که بر اساس قانون اساسی ترکیه برای اعزام نیرو به خارج به آن نیاز است)، در این صورت، تعقیب فوری را مانند شرایط فعلی محدود می سازد.
اعتبار توافق دوجانبه میان ترکیه و عراق که اجازه تعقیب فوری تا عمق ۵ کیلومتری را می داد در سال ۱۹۸۸ به سر آمد؛ اما به نظر می رسد که وکلای نظامی معتقدند که این قرارداد ۶۰ ساله هنوز زمینه های قانونی را برای حمله در عمق خاک عراق فراهم سازد.
در نامه پنچم ژوئن که ترکیه به شورای امنیت سازمان ملل ارائه داد ایجاد یک کمربند حفاظتی به عمق ۳۰ کیلومتر در خاک عراق که بر اساس آن نیروهای ترکیه حق تعقیب فوری داشته باشند را مطرح ساخت. افزایش خشونت های پ.ک.ک سبب حملات بیشتر ترکیه در خاک عراق می شود. در ۳۰ ماه می، ارتش آمریکا کنترل نظامی استانهای شمال عراق مانند دهوک، اربیل و سلیمانیه را به اتحادیه میهنی کردستان عراق و حزب دموکراتیک کردستان واگذارکرد.
از آنجایی که ارتش آمریکا نیروهای قابل ملاحظه ای در این استانها ندارد این یک حرکت سمبلیک بوده است. از اینرو، اکنون هرگونه حمله و یورش ترکیه در خاک عراق، در نواحی صورت می گیرد که خارج از کنترل ارتش آمریکاست.
در هفتم ژوئن، اتحادیه میهنی کردستان عراق و حزب دموکراتیک کردستان اعلام کردند که آنها هیچ تعاملی با پ.ک.ک ندارند. معهذا، همانند دهه ۱۹۹۰ که کردهای عراق با ترکیه علیه پ.ک.ک متحد شدند به نظر می رسد که کمک اتحادیه میهنی کردستان و حزب دموکراتیک کردستان عراق یکی از راههای آرام ساختن شرایط کنونی می باشد.

نویسنده: سوتر - کاگاپاتای
علی - کونکار
مترجم: كیانوش - كیاكجوری

منبع : باشگاه اندیشه