جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا


نفقه و چگونگی طرح دادخواست آن


نفقه و چگونگی طرح دادخواست آن
● تعریف نفقه زوجه :
نفقه عبارت است از تأمین هزینه زندگی زن كه شامل خانه، اثاثیه منزل، غذا، لباس، دارو و درمان از زمان عقد دائم كه برعهده زوج می باشد.
نفقه در قانون مدنی اینگونه تعریف شده است :
مطابق قانون مدنی ایران [۱]: نفقه عبارت است از همهٔ نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت از قبیل مسكن، البسه، اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض.
▪ چگونگی محاسبه میزان نفقه :
ضابطه موجود در تعیین میزان نفقه، بر مبنای شئونات خانوادگی زن، عرف و عادت ساكنان هر منطقه و وضع مالی مرد، می باشد و در صورت عدم توافق زوجین در میزان نفقه، دادگاه به تعیین میزان آن اقدام می نماید.
▪ شرایط پرداخت نفقه :
به محض این كه عقد ازدواج صورت پذیرفت و زوجین زندگی زناشویی خود را آغاز نمودند، شوهر مكلف به پرداخت نفقه است. البته زوجه در صورتی مستحق نفقه است كه از همسر خود تمكین نماید.
تمكین به معنای اطاعت زن از شوهر در ادای وظایف زوجیت، حسن معاشرت و سكونت در منزل شوهر است. به زنی كه از همسرش در مفهوم خاص و عام اطاعت ننماید «ناشزه» گویند.
ـ ماده ۱۱۰۸
هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع كند، مستحق نفقه نخواهد بود.
ـ ترك منزل از ناحیه زوجه و تعلیق نفقه :
زوج وظیفه دارد كه در حد توانش منزلی مستقل و متناسب با شئونات زوجه فراهم نماید. حال اگر این منزل از جنبه شئونات اجتماعی مطابق حال زن باشد ولی به سر بردن در آن منزل موجب شود كه احتمال ضرر و زیان شرافتی یا بدنی (آزار و اذیت) زوجه برود، خروج وی از منزل «نشوز و عدم اطاعت» محسوب نمی‎گردد و نفقه تا زمان برطرف شدن مشكل به وی تعلق خواهد گرفت.
ـ ماده ۱۱۱۴
قانون مدنی-زن باید در منزلی كه شوهر تعیین می كند سكنی نماید مگر آنكه اختیار تعیین منزل به زن داده شده باشد.
ـ ماده ۱۱۱۵
قانون مدنی-اگر بودن با شوهر در یك منزل متضمن خوف ضرر بدنی یا مالی یا شرافتی برای زن باشد، زن می تواند مسكن علیحده اختیار كند و در صورت ثبوت مظنه ضرر مزبور، محكمه حكم بازگشت به منزل شوهر نخواهد داد و مادام كه زن در بازگشتن به منزل مزبور معذور است نفقه برعهده شوهر خواهد بود.
ـ ضمانت اجرای عدم پرداخت نفقه :
زنی كه همسرش از پرداخت نفقه به وی خودداری می كند، هم می تواند شكایت كیفری كند و هم می تواند دادخواست حقوقی ارائه نماید.
● شكایت كیفری :
زن در یك برگ عادی شكایت خود را نوشته و آن را به دادگاه ارائه می‎دهد. در این صورت به شكایت وی خیلی سریع رسیدگی می شود و مرد ملزم و محكوم به پرداخت نفقه خواهد شد. در این صورت اگر مرد از پرداخت نفقه خودداری كند، به زندان اعزام می گردد. البته لازم به ذكر است كه نفقه مربوط به زمان حال از طریق كیفری قابل مطالبه و نفقه مربوط به گذشته با ارائه دادخواست حقوقی قابل پرداخت است.
ـ ماده ۶۴۲
هر كس با داشتن استطاعت مالی نفقه زن خود را در صورت تمكین ندهد یا از تأدیه نفقه سایر اشخاص واجب النفقه امتناع نماید، دادگاه او را از سه ماه و یك روز تا پنج ماه حبس محكوم می نماید.
● جرم مستمر :
نفقه از جمله جرائم مستمر به شمار می رود یعنی از آنگونه جرائمی است كه در صورت عدم پرداخت، به دفعات قابل شكایت كیفری می باشد مثلاً اگر نفقه مرداد ماه پس از شكایت كیفری از شوهر اخذ گردید ولی او از پرداخت نفقه ماه بعد خودداری كرد، زن می تواند مجدداً شكایت ترك انفاق نماید. به همین لحاظ بزه «ترك انفاق» جرم مستمر محسوب می گردد و باگذشت شاكی، پرونده بسته می شود.
● دادخواست حقوقی مطالبه نفقه :
چنانچه زنی بخواهد نفقه ایام گذشته خود را طلب كند، فقط با ارائه دادخواست حقوقی می تواند آن را دریافت نماید.[۲]
▪ نحوه ارائه دادخواست حقوقی :
زوجه پس از خرید دو نسخه دادخواست، می بایست خود را در آنها قید كند. و چون دعوای نفقه مالی است به میزان مبلغ مورد مطالبه تمبر الصاق و آن را به دادگاه خانواده تقدیم نماید. وی می تواند در دادخواست خود هزینه دادرسی را نیز مطالبه كند. در صورت عدم توانایی مرد به پرداخت نفقه و یا اینكه به هیچ طریق نتوان مرد را مجبور به پرداخت نفقه گردد زن می تواند دادخواست طلاق تنظیم نماید.[۳] [۴] [۵]
▪ نحوه محاسبه میزان تمبر :
اگر مثلاً میزان نفقه مورد مطالبه ۱۰۰ هزار تومان باشد، هزینه تمبر آن ۱۵۰۰ تومان می باشد یعنی ۵/۱ درصد از كل مبلغ نفقه، بنابراین روش محاسبه هزینه تمبر به این صورت است كه : خواسته × ۵/۱% : حاصل میزان مبلغ لازم برای ابطال تمبر می باشد. ۵۰۰="۵/۱" صدم × ۱۰۰۰۰
▪ عجز از پرداخت هزینه تمبر :
اگر زنی توان هزینه تمبر را نداشت، می تواند ضمن دادخواست مطالبه نفقه، دادخواست اعسار (دادخواست عجز از پرداخت نفقه) را ارایه دهد و شهود خود را معرفی نماید كه در صورت اثبات، از پرداخت هزینه دادرسی معرفی می گردد.
▪ نفقه در مدت عقد و قبل ازدواج :
در مدت فاصل میان عقد و انجام ازدواج، نفقه ای به زن تعلق نمی گیرد مگر اینكه زن جهت شروع به زندگی اعلام آمادگی كرده باشد ولی مرد از بردن همسرش خودداری نماید كه در این صورت زن مستحق دریافت نفقه می باشد. در این صورت زوجه باید بتواند ادعای خود را ثابت نماید یعنی یا باید به نزدیكترین مجتمع قضایی محل سكونت خود مراجعه، سه برگ اظهارنامه دریافت و آمادگی خود را اعلام نماید یا اینكه چند نفر را به شهادت بگیرد و استشهادیه ای تنظیم نماید.
نفقه زوجه در زمانی كه وی تمكین را منوط به پرداخت مهریه نموده است :
به زنی كه بعد از عقد، شروع به زندگی زناشویی و رفتن به خانه شوهر را منوط به پرداخت مهریه نماید، نفقه تعلق می گیرد و مرد مكلف است نفقه وی را بپردازد.
ـ ماده ۱۰۸۵
قانون مدنی-زن می تواند تا مهر به او تسلیم نشده، از ایفای وظایفی كه در مقابل شوهر دارد امتناع كند مشروط بر اینكه مهر او حال باشد و این امتناع مسقط حق نفقه نخواهد بود.
● نحوه پرداخت نفقه پس از طلاق :
در طلاق رجعی[۶] در زمان عده (سه ماه و ۱۰ روز پس از ثبت طلاق)، مرد باید به همسرش نفقه بپردازد و اگر طلاق به لحاظ عدم تمكین و عدم اطاعت زوجه صادر شده باشد، نفقه ای به وی تعلق نمی گیرد. در طلاق بائن[۷] و در فسخ نكاح[۸] نیز نفقه ای به زن پرداخت نمی شود.
ماده ۱۱۰۹
ـ قانون مدنی
نفقه مطلقه رجعیه در زمان عده برعهده شوهر است مگر اینكه طلاق در حال نشوز واقع شده باشد لیكن اگر عده از جهت فسخ نكاح یا طلاق بائن باشد، زن حق نفقه ندارد مگر در صورت حمل از شوهر خود كه در این صورت تا زمان وضع حمل حق نفقه خواهد داشت.
▪ نفقه در عده وفات :
به موجب اصلاحی سال ۱۳۸۱ قانون مدنی-در عده وفات نفقه زن در صورت مطالبه از اموال كسانی كه پرداخت نفقه به عهده آنهاست تأمین می گردد.
▪ نفقه زوجه در صورت صغیر بودن زوج :
با توجه به اینكه طفل صغیر تحت ولایت پدر و پدربزرگ پدری خود می‎باشد، پرداخت نفقه به عهده پدر است. در صورت فوت پدر یا حجر او، ولایتش ساقط می شود و به عهده پدربزرگ پدری خواهد بود. اگر صغیر ولی خاص نداشته باشد، برای وی نصب قیم می شود و نفقه زوجه وی را ولی خاص و در صورت نبودن او، قیمی كه دادگاه تعیین می كند نفقه را پرداخت خواهد كرد.
▪ نفقه زوجه در صورت مجنون بودن زوج :
این مورد نیز همان شرایط مورد قبلی را دارد یعنی در صورت نبودن ولی خاص برای مجانین و اشخاص غیررشید كه جنون یا عدم رشد آنها متصل به زمان[۹] صغر آنها بوده و ولی[۱۰] خاص نداشته باشند، دادگاه نصب قیم می نماید تا اداره اموال او را برعهده بگیرند.
▪ نفقه زوجه در صورت غایب مفقودالاثر بودن زوج :
در این خصوص زوجه به دادگاه مراجعه كرده و حاكم شرع نیز از اموال غایب به قدر نفقه زوجه قرار خواهد داد.
▪ نفقه در عقد موقت (صیغه) :
در صورتی كه زنی به عقد موقت مردی درآید و به زبان عامیانه صیغه وی گردد، نفقه به وی تعلق نمی گیرد مگر اینكه آنان توافق به پرداخت نفقه كرده باشند.
ماده ۱۱۱۳
در عقد انقطاع، زن حق نفقه ندارد مگر اینكه شرط شده یا آن كه عقد مبنی بر آن جاری شده باشد.
ـ برگ دادخواست به دادگاه عمومی
مشخصات طرفین
نام
نام خانوادگی
نام پدر
شغل محل اقامت
شهرستان/بخش/دهستان- خیابان- كوچه- شماره- پلاك
خواهان در این قسمت مشخصات خواهان نوشته می شود.
خوانده در این قسمت مشخصات خوانده نوشته می شود.
وكیل یا نماینده قانونی مشخصات وكیل یا ولی یا قیم نوشته می شود.
تعیین خواسته و بهای آن مطالبه مبلغ……………ریال بابت نفقه[۱۱]
ـ دلایل و منضمات دادخواست دلایل و مدارك مانند شهادت شهود- برگ استعلامیه- گزارش نیروی انتظامی و غیره در این قسمت نوشته می شود.
ریاست محترم مجتمع خانواده شماره…………
احتراماً، به عرض می رسانم مدت ده سال است كه با خوانده دعوی ازدواج نموده ام و حاصل این ازدواج دو فرزند می باشد. تا حدود یكسال قبل زندگی خوبی داشتم و همسرم مرتباً به خانه می آمد و خرجی من و بچه ها را می داد. نزدیك یكسال است كه ایشان تغییر رویه و رفتار داده و ضمن آنكه كمتر به خانه می آید خرجی ما را هم نمی دهد و ما از نظر مالی در وضعیت نابسامانی بسر می بریم چون ایشان نفقه یكسال گذشته مرا نداده است. از این رو تقاضای صدور حكم مبنی بر الزام ایشان به پرداخت مبلغ خواسته و هزینه دادرسی و سایر خسارتهای آن را دارم.
محل امضا- مهر- انگشت
شماره و تاریخ ثبت دادخواست
شماره شعبه………………دادگاه عمومی………………رسیدگی فرمائید.
نام و نام خانوادگی مقام ارجاع كننده
تاریخ / / امضا
تاریخ
ـ ماده ۱۱۰۷
قانون مدنی- اصلاحی سال ۱۳۸۱
ـ ماده ۱۲۰۶
زوجه در هر حال می تواند برای نفقه گذشته خود اقامه دعوی نماید و طلب او از بابت نفقه مزبور طلب ممتاز بوده و در صورت افلاس یا ورشكستگی شوهر، زن مقدم بر غرما (طلبكاران) خواهد بود ولی اقارب فقط نسبت به آتیه می توانند مطالبه نفقه نمایند.
ـ ماده ۱۱۱۱
زن می تواند در صورت استنكاف شوهر از دادن نفقه به محكمه رجوع كند. در این صورت محكمه میزان نفقه را معین و شوهر را به دادن آن محكوم خواهد كرد.
ـ ماده ۱۱۱۲
اگر اجرای حكم مذكور در ماده قبل ممكن نباشد، مطابق ماده ۱۱۲۹ رفتار خواهد شدو
ـ ماده ۱۱۲۹
در صورت استنكاف شوهر از دادن نفقه و عدم اجرای حكم محكمه و الزام او به دادن نفقه زن می تواند برای طلاق به حاكم رجوع كند و حاكم شوهر را اجبار به طلاق می نماید. همچنین است در صورت عجز شوهر از دادن نفقه.
۶) طلاقی است كه مرد حق رجوع به زن را در سه ماه و ده روز پس از ثبت طلاق دارد و بیشتر در طلاق از ناحیه زوج مصداق پیدا می‎كند.
۷) طلاق بائن طلاقی است كه مرد حق رجوع ندارد- طلاق قبل از نزدیكی- طلاق یائسه- طلاقی كه به درخواست زوجه باشد و زن به عوض (مانند مهریه بذل شده و …) رجوع نكرده باشد و در سه طلاقه.
۸) فسخ نكاح كه به لحاظ جنون عیبی مانند جزام –زمین گیری –برص –قرن –نابینایی از دو چشم زن صورت می پذیرد.
۹) یعنی از بدو تولد یا دوران كودكی جنون وجود داشته است.
۱۰) پدر- پدربزرگ پدری- وصی تعیین شده از ناحیه پدر و پدربزرگ پدری.
۱۱) چون نفقه دعوی مالی است میزان مورد مطالبه تقویم و ارزیابی می شود تا بر آن اساس تمبر قانونی باطل شود.
منبع : قوه قضائیه


همچنین مشاهده کنید