جوان و اوقات فراغت

● اوقات فراغت عاملی برای پیشرفت یا گامی به سوی بزهكاری
هر موجود زنده برای ادامه حیات خود با توجه به شرایط محیط و وضع جسمانی خود با آنچه به صورت واقعیت مشترك بین همه انسان ها با هر شغل و حرفه و مقتضیات گوناگون وجود دارد، این است كه هر انسانی با توجه به شرایط خود به اندازه ای كه بتواند نیازهای اولیه خود را رفع نماید، كار می كند.
وقتی انسان در طول روز ساعاتی به كار پرداخت پس از پایان كار بقیه وقت خود را به گونه ای سپری می سازد كه برخی آن را برای رشد و شكوفایی شخصیت خود، جمعی به صورت تفریح و سرگرمی و عده ای دیگر طی این زمان به استراحت می گذرانند. واژه اوقات فراغت از دو كلمه اوقات و فراغت تركیب شده است و ضروری است كه به معنای لغوی این دو كلمه اشاره كنیم. در زبان فارسی فراغت در لغت به معنای آسودگی و آسایش است و معمولا در مقابل اشتغالات و درگیری های روزمره كه نوعا موجب خستگی می شود به كار می رود. در معنای دیگر آمده است كه فراغت در لغت به معنای فراغ، آسایش و استراحت است.
فراغت در زبان عربی به معنای اضطراب و فراغ به معنای آسایش است. در قاموس قرآن فراغ به معنای دست كشیدن معنا شده است در تفسیر المیزان به معنای فارغ شدن آمده است در زبان انگلیسی فراغت برگردان اصطلاح (Leisure) از واژه لاتین (Licere) و در زبان فرانسه (Loisir) است. از جمله اصطلاحات دیگری كه به معنای فراغت به كار برده شده است، عبارت است از (ease) كه به معنای آسانی و سهولت، فراغت، آسایش است. باید توجه داشت كه فراغت و وقت آزاد دو دنیای متفاوتند یعنی هر كس می تواند وقت آزاد داشته باشد ولی هر كس نمی تواند وقت فراغت داشته باشد. وقت آزاد، هم وقت فراغت را در برمی گیرد و هم تمامی فعالیت هایی را كه از حوزه كار در برابر فرد قرار دارند.
نیاز فرد به غذا خوردن، خوابیدن و … را باید در وقت آزاد انجام داد اما از جهت دیگر ممكن است تفریح را همان اوقات فراغت تعریف كنید. تفریح ریشه در واژه لاتین (vecreation) دارد كه معنای بهبود و انبساط خاطر را در ذهن القا می كند.تفریح بهبود كامل ذهن، بدن و روح را در بر دارد. در این مقاله بر جوان و اوقات فراغتش تاكید شده است. این اوقات برای جوانان مومن لحظه های نیایش با معبود، برای جوانان عالم ساعات توفیق و تفكر و برای جوانان هنرمند زمان ساختن و ابداع است و در عین حال برای عده ای نیز این اوقات به جای فراغت، ملال آورترین لحظات است. به این دلیل كه فراغت بیكاری آنها را به گرفتاری انداخته و اسباب و انگیزه بلا و گرفتاری را برایشان مهیا می سازد.
گرچه فراغت نتیجه گزینش آزادانه انسان در برابر فرصت های زندگی است ولی غفلت از نحوه گذراندن اوقات فراغت جوانان كه سرمایه ملی هر جامعه محسوب می شوند فاجعه ای ملی در برخواهد داشت. همچنین وجود ضرب المثل هایی چون شیطان همیشه برای دست های خالی كار بدنی می یابد و بیكاری مادر بیماری است، ضرورت توجه به وقت فراغت و چگونگی گذراندن آن را یادآور شود. درخواست های جوانان ایجاد موسسات و امكاناتی است كه به فراغت مربوط می شوند مثل پارك، كتابخانه، فضای سبز، تنوع در برنامه های رادیو و تلویزیون و ایجاد میادین ورزشی و … و همین طور ابراز خستگی و فرسودگی و ضعف اعصاب جوان امروزی، اهمیت دوران ایام فراغت و توجه به آن را نشان می دهد. در گذشته این مشكلات وجود نداشت چون انسان در دامن طبیعت بود و با آن احساس یگانگی می كرد.
طبیعت پر از حیات و زندگی بود و هیچ پدیده بی محل و بی هدفی وجود نداشت. اما امروزه انسان از طبیعت بریده و طبیعت دیگر آن موجود صاحب شعور، همگام و همراه انسان نیست.از آنجایی كه كشور ما در ردیف جوان ترین كشورهای دنیا است ایجاد امكاناتی برای گذراندن اوقات فراغت جوانان می تواند نقش موثری در شكل گیری شخصیت آنان و همین طور سازندگی جامعه داشته باشد. چون اشتغال و ازدواج تنها مساله جوانان نیست بلكه پر كردن اوقات فراغت برای آنان اهمیت ویژه ای دارد. فعالیت های فراغتی در واقع برای یك جوان محلی برای آزمون و خطا و تجربه اندوزی اجتماعی است تا در پرتو این تجربه اندونزی برای ورود به مراحل بعدی و مسوولیت پذیری در جامعه آماده و تجهیز گردد.
لذا عدم بهره گیری صحیح از اوقات فراغت باعث می شود كه ناپختگی های دوران جوانی برای یك جوان كماكان تداوم یابد و او فرصت آزمودن و تجربه كردن را پیدا نكند و در نتیجه در هنگام ورود به زندگی اجتماعی ناكارآمد و نارسا است. نتیجه چنین فرآیندی، آسیب پذیر شدن فرآیند مدیریت و برنامه ریزی جامعه است لذا بی توجهی، بی تفاوتی و عدم احساس مسوولیت نهادهای حكومتی و خانواده نسبت به نیازهای فراغتی جوانان موجب می شود كه جوانان تصور كنند درك نمی شوند و جامعه نسبت به آنان بیگانه است.
از این رو تصورشان درباره خانواده و جامعه با بدبینی و احساس تنهایی توام می گردد. در این صورت در نتیجه افزایش افسردگی و یاس ممكن است به مواد مخدر پناه ببرند و یا از طریق گروه های مختلف به بزهكاری و فساد كشانده شوند. پژوهش های انجام شده در ایران نشان می دهد كه بسیاری از انحرافات و بزهكاری های جوانان به واسطه عدم وجود برنامه صحیح در گذراندن اوقات فراغت جوانان پدید می آید.
مهم ترین شاهد در این زمینه آن است كه در تابستان به دلیل افزایش وقت آزاد و فرصت های فراغتی، بیشترین بزهكاری و اختلالات رفتاری در میان جوانان به وقوع می پیوندند. در این زمینه فقدان آگاهی والدین، عدم احساس مسوولیت نهادهای حكومتی، كمبود یا نبود امكانات تفریحی و فراغتی سبب می شود كه جوانان نیازهای خود را نه از طریق مجاری صحیح كه به طور عمده از طریق مجاری خلاف و غیرمجاز تامین نمایند. این امر باعث رواج تفریحات ناسالم و انحرافی و در نتیجه مجرایی برای ورود جوانان به بزهكاری و انحراف اجتماعی است.
متاسفانه تمایل به رفتارهای ضداجتماعی در جوانان زمینه عدم پیروی از قواعد و مقررات اجتماعی و همین طور احساس دشمنی نسبت به محیط پیرامون را نیز فراهم می آورد و اگر مسوولین جهت حل مشكلات و مسایل جوانان اقدامی نكنند؛ جوانان خود را به جامعه و دولت متعلق نمی دانند و ممكن است نارضایتی خود را با بروز رفتارهای ضداجتماعی اعلام نمایند.

حسینی

منبع : روزنامه جوان