آمریکا و حیثیت از دست رفته

«تایم اوت» جدیدترین طرح ارایه شده از سوی آژانس بین المللی انرژی هسته ای و اتحادیه اروپا در جهت حل مسأله پرونده هسته ای ایران است. چند ماه پیش آقای البرادعی در یك اظهار نظر مدافعانه اعلام كرد، فناوری را نمی توان با موشك منهدم كرد.
ایران مثل هر كشوری طبق منشور آژانس حق دارد از انرژی هسته ای صلح آمیز برخوردار شود. این اظهار نظر با خشم مقامات آمریكایی رو به رو شد و خانم رایس اعلام كرد فرایند پرونده هسته ای ایران از آژانس گذشته، بنابراین نه به آژانس برمی گردد و نه در اختیار مقامات آژانسی است كه اظهارنظر كنند.
برخی از محافل دیپلماتیك اروپایی مدعی هستند این طرح با موافقت پنهانی خاویر سولانا تهیه شده و عبارتست از: توقیف فعالیتهای هسته ای ایران در سطح موجود و خودداری این كشور از ادامه افزایش تعداد سانتریفیوژها، همزمان با لغو كلیه قطعنامه های صادره از سوی شورای امنیت تاكنون پیشنهاد «تایم اوت» از طرف هیچیك از طرفین مذاكره كننده آقای لاریجانی و آقای سولانا تأیید یا تكذیب نشده است. اما به نظر می رسد، این طرح می تواند موجب شكاف در میان كشورهای ۱+۵ و آمریكا شود.
اما تحولات چنین نشان می دهد كه شرایط یكدستی كه به نفع آمریكا بود، در حال تغییر است. انتخاب «گوردون براون» به عنوان نخست وزیر از حزب كارگر از سوی سخنگوی وزارت خارجه ایران مورد استقبال قرار گرفت. براون نیز حمله به عراق را یك اشتباه سیاسی - نظامی اعلام كرد و گفت قصد دارد روابط سنتی لندن با همسایگان عراق را احیا كند.
ورود چند چهره ضدآمریكایی در كابینه گوردون براون، نشان دهنده خط فكری مستقل نخست وزیر جدید است كه مؤید شكست اتحاد بریتانیا و آمریكا در دوره بلر است. اظهارات براون با واكنش سرد آمریكا روبرو شد.
اما آنچه از همه مهمتر است دیدار پوتین و بوش در ویلای بوش پدر بود. محور اصلی مذاكرات عبارت بود از: مسأله پرونده هسته ای ایران، استقلال كوزوو و استقرار سپر دفاع ضدموشكی آمریكا در لهستان و چك. روابط دو كشور طی چند سال گذشته به سردی گراییده بود و به نظر می رسد این بوش بود كه قصد داشت در منازعات بین المللی روسیه را به حاشیه پرتاب كند.
روس ها كه معمولاً از سیاست صبر و انتظار پیروی می كنند، چندان واكنشی نشان ندادند تا این كه بحث استقرار موشك های آمریكا در اروپای شرقی مطرح شد.
پوتین در یك واكنش شدید با یك جانبه گرایی آمریكا در اداره امور جهانی و تصور تك قطبی واشنگتن مخالفت كرد و استقرار هر سیستمی را در اروپای شرقی تهدیدی علیه روسیه اعلام كرد.
در مورد ایران بوش پوتین را تحت فشار قرار داده بود تا بر سر قطعنامه سوم علیه ایران از سیاست واحدی پیروی كنند.
این پیشنهاد مورد مخالفت پوتین قرار گرفت. اما دو طرف تعهد كردند بیانیه مشتركی دایر بر توقف فرایند غنی سازی ایران صادر كنند، كه البته این فقط یك ژست سیاسی است و هیچ گونه تصمیم الزام آوری نیست.
بوش كه به هیچكدام از اهداف خود در این ملاقات دست نیافت، یك بار دیگر از همان حربه همیشگی استفاده كرد و اعلام نمود كه آمریكا از نبود دموكراسی و آزادی و عدم رعایت حقوق بشر در روسیه نگران است. پوتین اما در پاسخ گفت كه آمریكا بهتر است به رفتار جورج تنت، رئیس سابق سیا كه فرمان شكنجه علیه سربازان عراقی و زندانیان گوانتانامو را صادر كرد رسیدگی كند و روسیه به هیچ كشوری اجازه نمی دهد در امور داخلی اش دخالت كند.
با این همه، اگر مربع درگیر در پرونده هسته ای ایران را كه شامل آمریكا، اتحادیه اروپا، روسیه و چین است در نظر بگیریم، هر چند همگی با تبدیل شدن ایران به یك قدرت اتمی مخالف هستند، اما هیچ كدام راضی نیستند، آمریكا در امور ایران به پیروزی یكجانبه برسد و گلوی اتحادیه اروپا، چین و روسیه را بفشارد. جهان امروز و حتی دنیای غرب دیگر تاب و تحمل ماجراجویی های نومحافظه كاران آمریكا را ندارد؛ این واقعیتی است كه اكنون همگان به آن اذعان دارند.

دكتر علی بیگدلی -استاد دانشگاه و كارشناس مسایل بین الملل

منبع : روزنامه اعتماد