سه شنبه, ۲۹ اسفند, ۱۴۰۲ / 19 March, 2024
مجله ویستا

نکات کاربردی در مدیریت تغذیه ای گاو های شیری


نکات کاربردی در مدیریت تغذیه ای گاو های شیری
مدیران موفق واحد های تولید دامی با عجین نمودن هنر و تجربه ی گذشتگان با علوم پیشرفته ی تغذیه ای امروزی كه آمیزه ای جالب توجهی را تحت عنوان مدیریت تغذیه ای به وجود آورده اند كه با كاربرد علمی این برنامه ها در مزارع دامپروری و با سود آورنمودن این بخش تولیدی برای سرمایه گذاران این واحد ها كه زمینه ی مطمئنی در رابطه با تضمین اقتصادی فعالیتشان فراهم می آورند . مدیران مذبور عمده علت موفقیتشان را علم وعلاقه به زمینه ی مورد فعالیت و تحت نظر گرفتن نكات ریزی می دانند كه اگر چه ساده و عملی هستند ولی اغلب از دید افراد پنهان مانده و یا به مورد اجراگذاشته نمی شوند . در ذیل به تعدادی از آنها كه می توانند در زمینه ی تغذیه كاربردی گاوهای شیری مفید و سودمند باشند كه اشاره می شود :
● نكات عمومی در تغذیه گاوهای شیری :
۱) گاوها را بر اساس مرحله ی شیرواری یا میزان تولید كه دسته بندی نموده و و بر اساس نیازهایشان تغذیه نمایند .
۲) در طول سال از برنامه ی تغذیه ای كه اقتصادی و متعادل شده باشد و بتواند نیازهای حیوان را برآورده نماید استفاده كنید .
۳) جهت مصرف حداكثر میزان خوراك اختصاصی كه خوش خوراكی جیره مد نظر بوده و برای این منظور از اقلام خوراكی متنوع و با كیفیت خوب استفاده نمایید .
۴) دستگاه گوارش گاوها از قسمت های بسیار فعال بدن هستند برای كار بهتر این دستگاه از دادن مواد معین غافل نباشید .
۵) دفعات خوراكی دادن به گاوها را تنظیم نموده و مطابق برنامه عمل نمایید .
۶) گاوها علاقه خاصی به استفاده از علوفه های تازه و آب دار دارند كه در صورت در دسترس و ارزان بودن در تغذیه ی آن را به كار ببرید .
۷) تركیبات مواد مغذی اقلام خوراكی متنوع و متغییر است . با آنالیز آزمایشگاهی آنها از اجزای مواد مغذی جیره ی فرموله شده اطمینان حاصل نمایید .
۸) آب تمیز كه سالم و گوارا به صورتی دائمی در اختیار گاوها قرار دهید
۹) شرایط محیطی مناسبی به خصوص در فصول تابستان و زمستان برای گاوها فراهم نمایید .
۱۰) هر گونه تغییری در جیره ی غذایی را به تدریج به انجام برسانید .
۱۱) از جیره های مخلوط استفاده كنید (كنسانتره –علوفه )
۱۲) ضمن خشبی بودن علوفه ی مصرفی كه قلعه های خرد شده علوفه ریز باشد .
۱۳) تدابیر لازم جهت به حد اقل رسانیدن تلفات خوراك را به عمل آورید .
۱۴) جهت اطمینان از میزان كافی خوراك مصرفی در جیره حد اطمینان را مد نظر بگیرید .
۱۵) ضمن اختصاص دادن گارگران دلسوز و وظیفه شناس جهت رسیدگی به تغذیه گاوها كارگران این بخش را به دفعات عوض نكنید .
۱۶) تغذیه از موارد بودار را در ۵/۰ تا ۲ ساعت قبل از شیر دوشی یا بعد از شیر دوشی به انجام رسانید
۱۷) علوفه را به مدت طولانی ذخیره ننموده و در موقع مصرف از عدم وجود كپك و قارچ زدگی و اجسام خارجی مطمئن شوید .
۱۸) برای مقابله با عوارض مصرف جسم خارجی احتمالی مگنت یا آهن ربا به حیوان بخورانید .
۱۹) برنامه ی مبارزه با انگل ها به خصوص انگلهای دستگاه گوارش را با جدیت پی گیری كنید .
۲۰) در موقع استفاده از جیره های حاوی ذرات ریز یا آردی به منظور بازده بهتر خوراك مصرفی و جلوگیری از ضایعات تنفسی از مواد خیس كننده و چسباننده نظیر چربی یا ملاس استفاده كنید .
● تغذیه ی دوره ای گاوهای شیری :
تغذیه ی دوره ای یا مرحله ای عبارتست از طراحی برنامه های تغذیه ای گاوها براساس میزان تولید – مصرف غذا – تغییر وزن بدن و زایمان .
ترتیب تولید در گاوهای شیری به صورت زیر می باشد :
۱) دوره ی اوج شیر دهی
۲) دوره ی افزایش اندوخته های بدن (افزایش وزن ) . ۵و۴- دوره ی خشك (۲ ماه پایانی آبستنی )
بر اساس پنج مرحله تولید حیوان به شرح زیر می باشد :
▪ از هنگام زایمان تا ۸۰ روز بعد از آن
▪ ۸۰ تا ۲۰۰ روز بعد از زایمان
▪ ۲۰۰ تا ۳۰۵ روز بعد از زایمان
▪ ۴۵ تا ۶۰ روز قبل از زایمان
▪ گروه گاوهای كه دوره خشكی آنها رو به اتمام است با توجه به این مراحل برنامه های تغذیه ای اختصاصی جهت تولید بیشتر و نگهداری سالم گاوهای شیری اعمال می گردد :
▪ برنامه های تغذیه ای در مرحله اول تولید :
پس از زایش تولید شیر به سرعت افزایش می یابد و در ۶ تا ۸ هفته به بیشترین مقدار می رسد اما مصرف غذا نسبت به نیازهای تولیدافزایش نمی یابد به گونه ای كه بیشترین مقدار مصرف ماده ی خشك ۱۲ تا ۱۵ هفته پس از زایش خواهد بود از این رو بیشترین ماده گاوهای شیرده برای ۸ تا ۱۰ هفته در حالت تعادل منفی انرژی خواهند بود . گاوهای پر شیر احتمالاً تا هفته ی بیستم و یا بیشتر در تعادل منفی انرژی خواهند بود .
گاو شیر ده كمبود انرژی دریافتی برای تولید شیر را از اندوخته های بدن تامین كرده و در این دوره از وزن آن كاسته می شود دوران بحرانی تغذیه ی گاوهای شیر ده از زمان زایش تا اوج شیر دهی است . هر كیلوگرم افزایش شیر در این دوره ۲۰۰ كیلوگرم شیر بیشتر در كل دوره ی شیر دهی را در پی خواهد داشت .
ـ در این دوره رعایت نكات ذیل ضروری است :
۱) از تغییرات ناگهانی و سریع جیره كه موجب ناراحتی های گوارشی می شود خود داری نموده و تغییرات تدریجی را دست كم دو هفته پیش از زایش آغاز نمایید .
۲) از افزایش كنسانتره تا موقع برطرف شدن تنش های مربوطه به زایش خودداری نموده و سطح آن را در حدی نگهدارید كه گاو شیر ده با دریافت حداقل مقدار ADF (۱۸ تا ۱۹ درصد ) ضمن بر خورداری از سلامتی دستگاه گوارش شیر با كیفیتی نیز تولید كند . میزان مصرف كنسانتره نباید بیش از ۵/۲ درصد وزن بدن باشد . تعداد دفعات تغذیه ای كنسانتره باید افزایش یافته و هر بار با مقدار اندكی كنسانتره تغذیه شود .
۳) دقت كافی در مورد تامین مواد مورد نیاز گاو شیر ده و نسبت صحیح آن با انرژی كه میزان قابل توجهی از آن از اندوخته های چربی بدن تامین می شود اعمال نمایید در این مرحله از مواد ازته ی غیر پروتیینی با تجزیه ی كم در شكمبه استفاده كنید .
۴) با استفاده از علوفه های مرغوب و باكیفیت خوب و عوامل اشتها آورمصرف ماده ی خشك را افزایش دهید .
۵) سعی كنید علوفه های مورد تغذیه به قطعات ریز خرد نشوند و در صورت الزام از چنین علوفه هایی برای حفظ تعادل PH شكمبه و كاهش اسیدوز و دیگر ناراحتی های گوارشی بافرهای شیمیایی نظیر بی كربنات سدیم استفاده كنید .
۶) عوامل استرس زا نظیر واكسیناسیون سم چینی حمام ضد كنه و..... را به بعد از سپری شدن اوج شیر دهی موكول كنید .
۷) استفاده از مكمل نیاسین كه ممكن است از دوره ی خشك آغاز شده باید برای گاوهای پر شیر ادامه یابد در این حالت مصرف غذا احتمالاً بیشتر و احتمال بروز كنیوز كمتر خواهد بود .
۸) با تغذیه ازمكمل های پر انرژی نظیر چربی و ملاس مصرف انرژی را بالا ببرید .
▪ مدیریت تغذیه ای در مرحله دوم شیر دهی :
در این دوره گاو مرحله حساس پیك (peak) با حداكثر تولید را سپری كرده و واكنش های حیوان به حالت عادی برگشته و می تواند در صورت برخورداری از جیره ی متوازن توانایی های تولیدی خویش را بروز دهد . در این مرحله مدیریت گاوداری گاوهای مورد نظر را از لحاظ وضعیت بدنی بررسی نموده و در صورت برخورد با موارد غیر عادی نظیر رشد بی رویه گاوها و یا لاغری بیش از حد آنها درصدد اصلاح جیره بر آیید .
ـ مدیریت تغذیه ای در مرحله آخر شیر دهی :
مدیریت تغذیه ای گاوهای شیرده در این مرحله آسان تر از مراحل دیگر است زیرا در این مرحله مصرف مواد غذایی بیشتر از نیازهای تولید شیر بوده تولید شیر رو به كاهش است .
ـ نكاتی كه مد نظر مدیریت گاوداری باید باشد عبارتند از:
۱) كاهش وزن ایجاد شده در آغاز دوره ی شیر دهی باید به گونه ای جبران شود كه گاودر آغاز دوره ی خشك از وزن مناسبی برخوردار باشد .
۲) حداكثر كوشش در رابطه با تداوم شیر دهی در حد امكان به عمل آید .
۳) تلیسه های جوان نیازهای ویژه ای برای رشد دارند . بنابر این برای ایجاد رشد در تلیسه ۲ ساله ۲۰ درصد و برای تلیسه های ۳ ساله ۱۰ درصد از مواد غذایی بیشتر از تعداد مورد نیاز برای نگهداری منظور شود .
با توجه به تقاضای كم مواد مغذی می توان نسبت علوفه به كنسانتره را افزایش داده و با استفاده از تركیبات ازت دار غیر پروتئینی هزینه های غذایی را كاهش داد .
جهت خشك كردن گاوها در پایان این مرحله میتوان غذا و آب مصرفی را محدود نمود .
۴) مدیریت تغذیه ای گاوهای خشك :
به منظور آماده سازی گاو برای شیر دهی بعدی باید یك دوره ی خشك در نظر گرفته شود . با در نظر گرفتن یك دوره ی خشك ۶۰ روزه تولید شیردهی بعد برای بیشتر ماده گاوها بهینه خواهد بود .
اگر دوره ی خشك كمتر از ۴۰ روز باشد بافت پستان زمان كافی برای بازسازی نداشته و در نتیجه تولید شیر در شیر دهی ایده آل نخواهد بود . اگر دوره ی خشك بیش از ۷۰ روز باشد گاوبیش از اندازه چاق می شود درحالی كه تولید شیر در شیر دهی بعد بیشتر نبوده و دشواری چاقی نیز در پی خواهد آمد . گفته می شود كه بازدهی مصرف انرژی برای بافت سازی به هنگام شیر دهی بیشتر از دوره ی خشك است از این رو باید كوشش كرد كه كاهش وزن گاو در هفته های پایانی شیر دهی جبران گردد . بدین ترتیب افزایش وزن ماده گاو در دوره خشك بیشتر مربوط به رشد جنین خواهد بود .
مواردی كه در این مرحله در زمینه تغذیه ی گاوها در نظر می باشند عبارتند از :
- مصرف كلسیم باید به كمتر از ۱۰۰ گرم در روز محدود شود و هم زمان فسفر كافی در اختیار گاو ها قرار گیرد ( ۳۵ تا ۴۰ گرم فسفر در روز برای نژادهای بزرگ) كلسیم بیشتر به ویژه اگر جیره از نظر فسفر كمبود داشته باشد احتمال بروز تب شیر را افزایش خواهد داد .
- اگر علوفه كمبود سلنیوم دارد باید روزانه ۳ تا ۵ میلی گرم سلنیوم به علوفه اضافه كرد . اگر مصرف ویتامین E در خوراك زیاد نباشد موجب جفت ماندگی می شود .
- از تغذیه ی زیاد مواد معدنی باید خودداری كرد (به ویژه مخلوط بافر های نمك های سدیم ) و مصرف نمك طعام را باید به حداكثر ۲۸ گرم در روز محدود نمود .
مصرف زیاد نمك موجب نگهداری آب در بدن و ایجاد خیز یا ادم در برخی گاوها به ویژه تلیسه های شكم اول می شود .
منبع : سایت دام‌آوران


همچنین مشاهده کنید