جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

علل افت تحصیلی و راهکارهای آن


علل افت تحصیلی و راهکارهای آن
فرآیند آموزش به معنای مجموعه ای است از آنچه كه شاگرد در مدرسه از طریق برنامه درسی آشكار و پنهان می آموزد و یا فرصت آموزش را به خاطر جای نگرفتن در برنامه درسی پیدا نمی كند.
درك معلمان، اولیا و دانش آموزان از این فرآیند چیست؟نقطه ای را كه دانش آموز از نظر علمی در آن قرار دارد و جایگاه دانش آموزان در هر مقطع و درس و كلاس كجاست؟ هدفهای رفتاری كه باید به صورت مشاهده دربیاید و با ابزار و ملاكهای عینی ارزشیابی شود، چیست؟ تا چه اندازه به هدفها، محتوا، فعالیتهای یادگیری دانش آموزان، روشهای ارزشیابی راهبردهای تدریس، ابزار یادگیری، زمان و مكان یادگیری پرداخته ایم؟ و محیطهای آموزشی مان، عوامل اجرایی، معلم و مسؤولان با این امور آشنا هستند.
آیا واقعاً نقطه شروع همه فراگیران یكسان است؟ آیا همه باید به یك شكل و شیوه مورد ارزشیابی قرار بگیرند؟ آیا ارزشیابیها استاندارد و دارای اعتبار هستند؟
با توجه به مراحل پدیده آموزشی، صحبت درباره افت تحصیلی نباید سطحی و گذرا باشد. تمامی مراحل از شروع نوشتن ارزشها، دیدگاهها، هدف تا آخرین مرحله اجرا و ارزشیابی یك به یك با شیوه های همه پرسی، پرسشنامه، همایش، سمینار، تحقیقات آماری باید مورد بررسی قرار گیرد تا به عوامل مؤثر در افت تحصیلی به شیوه علمی دست یافت كه در ادامه برخی از این عوامل را مورد بررسی قرار می دهیم.
● محتوای كتابهای درسی
در كشور ما محتوای كتابهای درسی را دفاتر تحقیق و تألیف كتابهای درسی به همكاری استادان متخصص تدوین می كنند. سطح ارتباط مؤلفان كتاب با عوامل درگیر با محتوای كتابها، معلم و شاگرد ضعیف بوده و نسبت به نیاز دانش آموز و تقاضای معلم بی اطلاعند یا حداقل شناخت از نزدیك وجود ندارد. لذا متخصصان به پشتوانه رشته تحصیلی خود به تعیین محتوای درسی پرداخته اند. موضوعهای درسی مدون به عنوان منبع اصلی اطلاعاتی در برنامه آموزشی ایجاب می كند كه یك سازماندهی منطقی و از پیش تعیین شده داشته باشیم. حتی گامهای تدریس باید از پیش تعیین شده باشد تا مجموعه آموزشی بتواند به نحوی مؤثر و كارآمد به انتقال دانش بپردازد. با توجه به حجم كتابها و نامتناسب بودن با درك و فهم دانش آموز و حتی زمان و مكان آموزشی با چالشهای جدی رو به رو هستیم. با این شیوه جریان یادگیری به یك جریان مكانیكی تبدیل شده است.
● سطح علمی معلم
معلمی چیزی فراتر از یك تخصص علمی است. معلم باید با زمینه های تربیتی، روان شناسی، برنامه ریزی، طرح درس و شیوه های آموزش آشنا باشد كه این امر با یك برنامه ریزی دقیق در سطح دانشگاهی كه معلمان بعد از دستیابی به تخصص رشته ای باید در علوم رفتاری دوره ببینند، بعد از تسلط كامل به جریان آموزش وارد شوند. شغل معلمی جای آزمون و خطا نیست. معلم باید متخصص آگاه و كاردان باشد. معلمان در دوره های تربیت معلم برای تدریس و برنامه ریزی، آگاهیهای لازم را كسب كنند. شناخت دایمی با نیازهای دانش آموزان لازمه كار معلمی است. در دنیای امروز نقش حاكمانه معلم كه زاییده خبرگی اوست، به نقش تسهیل كنندگی و مشاور و راهنمای یادگیرنده تبدیل شده است.
● ناآشنایی با حیطه عاطفی دانش آموزان
در نظامی كه یادگیری بر اساس علایق و نیازهای فراگیران نیست، ایجاد انگیزه تقریباً صفر است و با وجود این كه انگیزه و رغبت درونی برای یادگیری لازم است، مواجه شدن كودك با مسایل واقعی باعث شگفتی، كنجكاوی و محرك درونی او می شود و به تشویق و تنبیه و محركهای بیرونی نیاز ندارد. در نظام آموزشی ما دانش آموزان دانش و معلومات سطحی و صوری و متكی بر حافظه كسب می كنند در صورتی كه یادگیری باید معنادار و پایدار باشد.
مهمترین انتظار از نظام آموزشی، تربیت عقلانی است. حال ما تا چه اندازه فرزندانمان را با مسایل واقعی مواجه می كنیم تا تفكر كنند و با عقل و تدبیر خود به حل مسأله بپردازند.
ادراك صحیح مطلب، مقایسه نظرات، درك ارتباط میان مطالب، استنتاج، استدلال و ارزیابی تا چه حد در برنامه های آموزشی ما دنبال می شود. مسؤولیت پذیری، رعایت حقوق دیگران، ارزشگذاری به كار دیگران و در نظر گرفتن عدالت در بحث تا چه اندازه مدنظر واقع می شود؟
پس بررسی افت تحصیلی فقط بررسی چرایی آمار مردودی و تجدیدی نیست؛ زیرا كسانی كه مردود می شوند ممكن است از نظر موضوع تعلیم و تربیت به مرحله رشد رسیده باشند و چه بسا مشكل در نظام ارزشیابی باشد.
با چنین تفكراتی هر دانش آموز برنامه آموزشی خاص خود را نیاز دارد. هر دانش آموز باید نقطه شروع و جایگاهی را كه در آن قرار دارد، شناسایی كند و پیوستن بین مطلب جدید و قدیم برقرار شود و هر شخصی با سطح خود ارزشیابی شود.
مهارتهای چگونه یاد گرفتن و كشف مجهول را باید در اختیار دانش آموزان قرار داد. متأسفانه در شرایط كنونی كه با نقصانهای مهارتی معلمان رو به رو هستیم، مسؤولیت واگذاری این زمینه به ایشان دارای محدودیت است.
ثریا ذاكریان
منبع : روزنامه قدس


همچنین مشاهده کنید