سالمند و موسیقی

● مقدمه
در همه جوامع بشری ، سالمندان تعداد قابل توجهی از جمعیت را شامل می شوند . بنابراین در صورتیکه شرایط مساعد برای سالمند فراهم باشد تا بتواند مستقل و امیدوار زندگی کند ، مشکلات اجتماعی کاهش یافته ، مشکلات خانواده نیز کمتر می شود . یکی از راههای مناسب برای بهتر شدن زندگی سالمند و کاهش وابستگی او به دارو و درمان که هزینه قابل توجهی را بر او تحمیل می کند ،‌ موسیقی است .
موسیقی درمانی بیش از هر تکنیک درمانی دیگر با زندگی روزمره مردم آمیخته و با نیاز و احساس آنها عجین شده است . به طوریکه همانند خواب و خوراک ، خواندن نیز در هر مکان و محفلی دیده و شنیده می شود . اما علت گرایش و علاقه مردم به موسیقی به خاطر طبیعت و فطرت آدمی است که مجذوب موسیقی است . ذات محرک و موزون موسیقی با فطرت وحدت طلب آدمی پیوند ناگسستنی دارد .
شنیدن و خواندن رایج ترین شیوه موسیقی درمانی است که در همه شرایط گوناگون زندگی به سادگی از آن سود می جوییم و حال و احوال خود را دستخوش آرامش و سبکی یا نشاط و سرزندگی کرده به انرژی و هیجان درونی توان می بخشیم . هرکس که در شرایط سالمی باشد هر از گاهی با شنیدن و خواندن احساسات خود را جاری می سازد و برون می افکند و انرژی کسل و یا نگران و سرگردان درونی را به سمت حالت و احساسی مطلوب هدایت می کند و از فشار بی رغبتی دل می کاهد . این شیوه درمانگری ساده همیشه و همه وقت مورد استفاده مردم بوده است . چنانچه آمده است که داود پیامبر هر از گاهی در کوه و دشت به الحان خوش نوایی سر می داد تا فشار تألمات مکافات قوم را از دل بکاهد و مجدداً بر مردم و اجتماع فرود آید و با قدرت و روحیه مسلط تری به اصلاح امور بپردازد .
مهمترین نقش موسیقی به عنوان درمان ، برای بیماران روانی عقب ماندگی ذهنی برای تقویت مهارتهای معلولین و بعد از آن در بیمارستانهای مختلف و برای سالمندان است . برای سالمندانی که دنیای ذهنی پراکنده ای دارند ، نظم موسیقی تجربه سازمان یافته مطلوبی است که می تواند آنها را از آشفتگی احساس دور کند تا توانایی پیش بینی کردن فعالیت وارتباط با موسیقی را به دست آورند .
پیش از‌آنکه هر فردی بتواند در اجتماع رابطه مناسب و موفقیت آمیزی داشته باشد باید ابتدا با خود احساس راحتی کند . موسیقی می تواند ابزار « خودبیانی » را فراهم کند و احساس « خودارزشمندی » را تقویت نماید ؛ این مهم به مقدار قابل توجهی مراجعه افراد را به مراکز درمانی کم می کند و مصرف دارو را به حداقل می رساند .
در سالمندان توجه به این امر ضروری است که موسیقی سبب می شود آستانه تحمل درد بالا رود ، تپش قلب ، اضطراب و افسردگی کم شود . بسیاری از سالمندان برای برطرف کردن این مشکلات به مقدار زیادی دارو نیاز دارند . اگر سالمند خود نوازنده ساز باشد اثر مفید آن چندین برابر خواهد شد . قابل ذکر است که در ایام پیری که چشم خوب نمی بیند ، مطالعه مشکل می شود و بسیاری از سرگرمیها جایگاه خود را از دست می دهند ، استفاده از موسیقی بسیار مفید و مشکلات چندگانه سالمندان را کاهش می دهد .
بسیاری از سالمندان در زمینه تقویت کارکرد جسمی نیازهایی دارند این نیازها ممکن است شامل تقویت حرکتی در مفاصل مختلف ، افزایش توان و تحمل بدن و تقویت قدرت عضلانی بعد از شکستگی یا بیماری باشد . با موسیقی می توان راههای سرگرم کننده و لذت بخش برای رسیدن به اینگونه اهداف تقویتی پیدا کرد . به عنوان مثال با موسیقی همراه با تمرینات ورزشی روزانه می توان احساس دردی را که غالباً توأم با این ورزشهاست از ذهن دور کرده و محرک لازم را برای شرکت در انجام این قبیل ورزشها و فعالیتهای حرکتی فراهم آورد . دست زدن نشاط ا نگیز و موسیقی ریتمیک می تواند ورم مفاصل انگشتان را کم کند . فعالیتهایی چون حرکات ورزشی موزون یا رژه . می تواند احساس اطمینان ، شادی و امنیت را برای انجام حرکات مستقل ، در سالمند بهبود بخشد . ضربه زدن به زمین و پایکوبی همراه با موسیقی سبب خم شدن و کشش عضلات بدن می شود که در تنظیم جریان خون ، تقویت عضلات و توان بدنی مؤثر است . گوش دادن به موسیقی نه به اندازه نواختن ساز ولی کمتر از آن ،‌اثر مفید دارد و با توجه به اینکه بسیار کم هزینه است و سالمند می تواند در موقع انجام کارهای روزانه و استراحت به آن بپردازد ، بسیار با اهمیت است .
پژوهشهای مختلف نشان داده اند که بیشترین اثر موسیقی روی بی قراری ، گیجی ، تنش ،‌ آلزایمر بوده است ، موسیقی توانایی فرد را افزایش می دهد ، افسردگی را کم می کند و یا از بین می برد و با توجه به اینکه یکی از مشکلات سالمندان افسردگی است و باید هزینه ای را صرف درمان و بستری کردن سالمند کرد ،‌ می توان به این موضوع توجه دقیق داشت .
به طور کلی موسیقی درمانی درکاهش احساس تنهایی ، ترس از آینده مشکلات جسمی ، مشکلات روحی و روانی ، احساس طرد از خانواده ، اضطراب ، اندوه ، مشکلات تغذیه ای ، وابستگی به دیگران و وابستگی دارویی سالمندان نقش بسزایی دارد .
و همچنین موسیقی درمانی با افزایش اعماد به نفس ، نشاط ، استفاده از تواناییها و ورزش ارتباط معناداری دارد .
● نتیجه گیری :‌
استفاده از موسیقی در زندگی سالمندان موجب بهبود شرایط زندگی آنها می شود . مشکلات سالمندان تحت تأثیر موسیقی سبک تر و تحمل مشکلات برای آنان آسانتر می شود موسیقی موجب بالا رفتن سطح اعتماد بنفس سالمندان می شود ، وابستگی عاطفی آنها را زیاد و وابستگی به دیگران را کم می کند .
وابستگی به دارو را تاپایین ترین حد ممکن کاهش می دهد یا از بین می برد و سبب می شود که تمایل به ورزش در فرد سالمند پدید آید . بیایید سالمندان را آموزش دهیم که این امکان کم هزینه را مورد توجه قرار دهند .

منبع : سایر منابع