جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا


آسیب شناسی عوامل چرخه تولید در ناکامی اشتغال


آسیب شناسی عوامل چرخه تولید در ناکامی اشتغال
در مبحث IT داده ها به سیستم پردازش داده می شوند تا به ستاده تبدیل شوند، معمولا داده ها متعدد ولی ستاده ها حداقل یا واحد هستند. این مثال را برای آن آوردم تا این که آن چه می خواهم بیان نمایم به راحتی قابل درک باشد. تولید بهره وری اشتغال از جمله مولفه های اقتصادی هستندکه می توان آن را به ستاده های اقتصادی تشبیه کرد و داده ها نیز می توانند عواملی چون منابع اولیه، سرمایه نیروی انسانی و... باشند که از پردازش این عوامل هر کدام از ستاده های اشاره شده حاصل گردند.
عوامل تولید به مثابه یک چرخه، مکمل و لا زم و ملزوم یکدیگرند، یعنی هر کدام به تنهایی شاید لا زم باشند ولی کافی به نظر نمی رسند. در چرخه تولید عواملی چون منابع اولیه (منابع طبیعی) سرمایه، نیروی انسانی، مدیریت و تکنولوژی را می توان نام برد، البته عامل آخر یعنی تکنولوژی به جهت اهمیت، طی سال های اخیر وارد این چرخه شده است.
قبل از بررسی اجمالی هر یک از عوامل فوق لا زم است تعاریف اشتغال وانواع آن را بازگو کنم.
▪ اشتغال:
استفاده بهینه از عوامل تولید.
▪ اشتغال کامل:
یعنی استفاده کامل از عوامل تولید.
▪ اشتغال ناقص:
هنگامی که از عوامل تولید خصوصا سرمایه و نیروی کار استفاده بهینه نشود.
▪ اشتغال اشباع شده:
حالتی را که از همه عوامل تولید خصوصا نیروی کار و سرمایه از حد ظرفیت آنها بیشتر استفاده نشود که در این حالت بازده عوامل تولید کاهش می یابد و هزینه تولید بالا می رود.
با عنایت به تعاریف مذکور بهترین حالت همان حالت اشتغال کامل است، یعنی استفاده از عوامل تولید خصوصا نیروی کار وسرمایه.
عوامل تولید زمانی معنا پیدا می کنند که در کنار هم و در یک چرخه سالم قرار گیرند و منجر به تولید، اشتغال و بهره وری شوند.
الف) منابع اولیه
از جمله عوامل تولید می باشند که معمولا به طور نسبی برای هر کسی یا هر جامعه ای مهیا است. به عنوان مثال: زمینی حاصلخیز یا دخایر زیرزمینی مانند: نفت، گاز و سایر مواد اولیه.
ب) دومین عامل چرخه تولید را می توان سرمایه نام برد
سرمایه چیزی نیست که مانند منابع طبیعی که خدادادی باشد، بلکه با درایت و تدبیر مردمان یک کشور چون پس انداز یا از طریق دیگر باید به آن دست یافت که به دست آوردن سرمایه تدبیر و مدیریت و درایت همه مردم یک کشور را می طلبد.
ج) سومین عامل، عامل نیروی انسانی
نیروی انسانی معمولا در بعضی جوامع به دلیل عدم برنامه ریزی با تراکم مواجه است و این امر برای کشور مشکل ساز خواهد بود و پدیده بیکاری مشکل این نوع بی برنامگی است و در بعضی جوامع هم به دلیل رشد منفی جمعیت، با کمبود مواجه هستند که این هم به دلیل بی برنامگی مدیران جوامع است که منجر به مشکلا تی چون مهاجرت های ناخواسته خواهد شد و خود مهاجرت نیز معضلا تی را برای چنین کشورهایی به دنبال خواهد داشت.
د) چهارمین عامل، عامل تکنولوژی است
با توجه به پیشرفت علوم و فنون و تغییر رویکرد اندیشمندان اقتصادی نسبت به دنیای اقتصاد خصوصا بعد از انقلا ب صنعتی به ویژه در سال های اخیر که با رونق علم IT مواجه هستیم جوامع را از این منظر (تکنولوژی) دچار تحولا تی چشمگیر کرده است، لذا بدین جهت تکنولوژی را یک عامل بسیار مهم و لا زم - نه کافی - در چرخه تولید باید دید.
و) بالا خره آخرین عامل چرخه تولید، یعنی عامل مدیریت است. اگرچه هر کدام از عوامل، عاملی بسیار مهم و لا زم هستند، لیکن عامل مدیریت به نظر نگارنده شاید مهم ترین عامل در چرخه تولید است. اما در بحث آسیب شناسی عوامل تولید در اقتصاد ایران خصوصا سال های اخیر جای تامل دارد. ایران اسلا می از جمله کشورهایی است که عوامل تولید در تمام مناطق آن به اندازه لا زم قابل دسترسی است و به قول معروف کشو رچهار فصل است که دارای منابع بسیار غنی و کافی در جای جای کشورمان موجود است.
به عنوان مصداق:
۱) به لحاظ کشاورزی به رغم کمبود آب به جهت قرار گرفتن در طول و عرض جغرافیایی کره خاکی لیکن تحولی که طی سال های پس از انقلا ب به خصوص از سال ۶۸ به بعد در امر سدسازی است و این شاخص (سدسازی) را می توان یکی از شاخص های پیشرفت بیان کرد و همچنین وجود زمین های حاصل خیز چون دشت های خوزستان، گرگان، مغان، قزوین و سایر مناطق مشابه حاصلخیز را از پتانسیل های خوب دانست که در صورت تدبیر و درایت می توان در چرخه تولید بهینه از آن استفاده کرد.
در بخش دام و طیور وجود مناطقی چون استان های لرستان، کهکیلویه و بویراحمد، اردبیل، آذربایجان شرقی، فارس و... از پتانسیل های بسیار مناسب برای تولید در این بخش است که متاسفانه به خوبی مدیریت نشده و نمی شود.
۲) به لحاظ صنعت اگرچه گام های بسیار خوبی طی سال های گذشته برداشته شده است، اما ذکر چند نکته خالی از لطف نخواهد بود تا اندکی چالش که در این میان نهفته است برطرف شود، اینکه بخواهیم توسعه صنعتی به طور مساوی و به یک نسبت بدون توجه به پتانسیل های بالقوه موجود در مناطق کشور رشد یابد شاید گزینه درستی نباشد.
تجربه کشور های پیشرفته خصوصا کشورهای اروپایی می تواند به عنوان الگو مدنظر قرار گیرد، استفاده از خوشه های صنعتی و توزیع صنعت در شهرک های صنعتی براساس این خوشه ها مناسب ترین در توسعه و بهبود صنعت کشور می تواند باشد. به عنوان مثال خوشه های صنعتی باید به تفکیک صنایع غذایی، صنایع سلولزی، صنایع شیمیایی، صنایع ساختمانی و صنایع خودرو با توجه به پتانسیل های بالقوه موجود همچون نوع، کیفیت و کمیت نیروی انسانی، آب و هوا، وجود راه های مواصلاتی، موضوع صادرات و واردات بازار مورد نیاز، عوامل زیست محیطی و عوامل بسیاری دیگر توزیع شوند و این یعنی توسعه صنعت به معنای واقعی.
۳) در بخش خدمات متاسفانه باچالش های بیشتری روبه رو هستیم. اولا ظرفیت ها در بخش صنعت و کشاورزی با محدودیت مواجه است. ثانیا براساس نظریه تله جمعیتی مالتوس با افزایش جمعیت به صورت تصاعدی روبه رو هستیم و لذا آنچه که باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد تا مشکل اشتغال رابتوان برطرف کرد، توجه ویژه به بخش خدمات است.
الحمد الله درایران اسلامی در بخش خدمات نیز پتانسیل های خوب و ارزنده ای است که به آن توجه نشده یا اگر شده بسیار ناچیز بوده است. به عنوان مثال گردشگری می تواند هم در ایجاد اشتغال و هم در ایجاد بهره وری بسیار مناسب باشد، چرا که کشوری با تمدن کهن و آثار باستانی متعدد و به لحاظ جغرافیایی و تنوع آب و هوایی و همچنین موقعیت استراتژیک برای خیلی از جهانیان قابل اهمیت است، لیکن به دلیل عدم توجه و عدم مدیریت صحیح تاکنون در این بخش موفق نبوده ایم، در نهایت در بخش خدمات با مدیریت صحیح می توان ۵۰ تا ۶۰ درصد اشتغال را در این بخش دید.
در بحث تکنولوژی هم اگرچه نسبت به برخی از دول جهان کمی عقب هستیم ولی با توجه به نیروی جوان و با استعداد که در کشور داریم می توان سریع این خلا» را پر کرد.
کسب مقام اولی در مسابقات علمی و المپیادها، کسب بالغ بر ۵۰ مدال طلا در مسابقات اختراعات سوئیس و مالزی طی سال ۸۶، کشف سلولهای بنیادین در امر پزشکی و موفقیت چشمگیر در انرژی هسته ای می تواند مصداقی بر ادعای فوق باشد.
اما مهمترین چالش در چرخه تولید عامل مدیریت است. از آنجایی که این عامل به عنوان هدایت کننده سایر عوامل محسوب می شود در واقع می تواند به عنوان شرط لا زم و کافی باشد. در بحث عامل مدیریت ذکر دو نکته قابل تامل است، چرا که چالش موجود در چرخه تولید به دلیل عدم رعایت نکات ذیل است:
۱) عدم رعایت استانداردهای علمی در انتخاب مدیران(شرایط احراز نداشتن)
۲) چرخش و جابه جایی سریع مدیران از جمله نکاتی است که باعث شده تا چرخه در این قسمت لنگ بزند.
به اعتقاد راسخ در حل مشکل اشتغال اگر در عامل مدیریت توجه کافی و لا زم شود در سایر منابع از آنجایی که قابل دسترس است، موفق خواهیم بود. آنچه که امروز موجب خلل و خدشه در چرخه تولید شده است عدم استفاده بهینه از سایر عوامل است و این یعنی مدیریت، چرا که کامل ترین تعریف در علم مدیریت یعنی استفاده از منابع و عوامل تولید.
نویسنده : ناصر شفیع آبادی
منبع : روزنامه مردم سالاری


همچنین مشاهده کنید