این مطلب را بخوانید، نشنوید! گوشهایی که به حرفتان بدهکار نیستند

● همه چیز درباره سمعك، كاشت حلزون شنوایی، پیرگوشی و سندرم «منیر»
سمعك وسیله كمك شنوایی مؤثری است كه افراد كم شنوا به كمك آن بهتر می توانند با دیگران ارتباط برقرار كنند، با این وجود استفاده از سمعك برخلاف عینك هنوز كاملاً در بین خانواده ها جا نیفتاده و بسیاری از افراد مسن یا كم شنوا با این تفكر غلط كه سمعك سوت می زند و صداها را خیلی بلندتر از آنچه لازم است به گوش منتقل می كند، از گرفتن این وسیله خودداری می كنند. به همین دلیل مشكل كم شنوایی آنها روز به روز حادتر می شود تا زمانی كه دیگر سمعك هم نمی تواند كمك چندانی برای این قبیل افراد باشد.
كارشناسان شنوایی سنجی معتقدند، كم شنوایی انواع مختلف دارد و برخی گونه های كم شنوایی نیاز به درمانهای پزشكی یا جراحی دارند و بعضی دیگر از مبتلایان با استفاده از سمعك می توانند تا حدی مشكل خود را برطرف كنند.
دكتر محمد كمالی، متخصص گوش و حلق و بینی و عضو هیأت علمی دانشگاه در این مورد می گوید: به طور كلی ما با دو گونه كم شنوایی در گوش داخلی میانی و خارجی روبرو هستیم.
اولین نوع آن كم شنوایی ساختاری نامیده می شود كه مشكل در گوش خارجی یا میانی وجود دارد و مهمترین عوامل ایجاد آن، جرم گرفتگی در كانال گوش، عفونت در گوش میانی و عدم تحرك مناسب استخوانچه ها در گوش میانی است.
نوع دوم كم شنوایی كه به آن حس عصبی می گویند، به درمانهای پزشكی و جراحی پاسخ نمی دهد و بیشتر افراد مبتلا از سمعك استفاده می كنند. در این نوع كم شنوایی، مشكل در گوش داخلی است كه به واسطه تخریب سلولهای عصبی رخ می دهد.
نشانه این نوع كم شنوایی كاهش میزان بلندی صدا به علاوه خرابی صداست و این گونه افراد در درك گفتار مشكل دارند، حتی اگر بلندی صدا به اندازه طبیعی باشد.
مهمترین عوامل ایجاد آن بیماریهای همراه با تب شدید، اشكالات در هنگام زایمان، استفاده از داروها و قرار گرفتن به مدت طولانی در معرض سر و صدا و سرانجام سالخوردگی است كه حدود ۹۵ درصد از سمعكها توسط افرادی با این نوع كم شنوایی استفاده می شود.
دكتر كمالی توصیه می كند: در صورتی كه احساس كردید كودك شما دچار مشكل شنوایی است باید بلافاصله به پزشك متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه كنید. بدیهی است پزشك برای تشخیص كم شنوایی كودك نیاز به ارزیابی شنوایی او دارد كه این كار توسط متخصص شنوایی سنجی انجام می گیرد و در صورت تشخیص نیاز كودك به استفاده از سمعك، شنوایی شناس اغلب خود قادر به تهیه و تحویل سمعك مناسب خواهد بود.
● پیر گوشی چیست؟
محمدرضا طالع، كارشناس شنوایی شناسی و مدیر اجرایی تیم كاشت حلزون شنوایی در تعریف پیرگوشی می گوید: بدن انسان به تدریج با افزایش سن دچار ضعفهایی می شود كه این ضعفها در همه اعضای بدن به نوعی ظهور پیدا می كند. یكی ممكن است گوشش زودتر مشكل پیدا كند، دیگری چشمش زودتر ضعیف شود، به هر حال با روند افزایش سن ضعفهایی در بدن ایجاد می شود. از جمله این ضعفها مشكل كم شنوایی گوش است كه آن را اصطلاحاً پیرگوشی می نامیم.
وی معتقد است: این پیرگوشی در جوامع صنعتی كه آلودگیهای صوتی زیاد است بیشتر به چشم می خورد، حتی آلودگی هوا باعث می شود بدن انسان زودتر افت پیدا كند و دچار پیرگوشی شود، اما در جوامعی كه صنعتی نیست سن پیرگوشی بالاتر است.
طالع در ادامه می افزاید: طی مطالعاتی كه در مناطق مختلف دنیا به عمل آمده، شروع پیرگوشی را از حدود ۵۰ تا ۶۵ سالگی ذكر كرده اند، یعنی در بعضی موارد پیرگوشی حتی از سن ۵۰ سالگی بروز پیدا می كند، و اما معمولاً سن ۶۵ سالگی را به عنوان شروع پیرگوشی بیان می كنند.
به گفته وی، در جامعه ما نیز پیرگوشی از حدود ۵۰ تا ۵۵ سالگی به چشم می خورد. متأسفانه این نوع پیرگوشی را اوایل خود فرد متوجه نمی شود به خاطر اینكه افت شنوایی معمولاً از فركانسهای بالا شروع می شود و چون این فركانسها در درك گفتار و شنیدن آن نقش زیادی ندارد، معمولاً فرد متوجه نمی شود و زمانی می فهمد كه افت فركانسهای بالا به فركانسها مجاور هم سرایت می كند و با درگیر كردن فركانسهای گفتاری موجب كاهش شنوایی می شود و انسان در شنیدن مكالمات هم مشكل پیدا می كند و در این زمان راهی جز استفاده از سمعك ندارد. در صورتی كه اگر زودتر به ما مراجعه می كرد شاید می توانستیم با تمهیداتی جلوی روند پیشرفت آن را بگیریم. البته ما نمی توانیم بخشی را كه از بین رفته بازیابی كنیم و به بیمار برگردانیم، اما جلوی پیشرفت آن را می توان كند كرد.
● علایم پیرگوشی
پیرگوشی علایمی دارد از جمله هر نوع وزوز و صدای غیرطبیعی كه در گوش ایجاد شود به عنوان یك زنگ خطر است و این وزوزها حتی اگر گه گاهی و شدید هم نباشد باز باید آن را جدی بگیریم و قبل از آن كه خواب و آسایش ما را آشفته كند، در صدد درمان آن برآییم.
به گفته محمدرضا طالع، معمولاً ۷۰ درصد پیرگوشیها با وزوز شروع می شود كه اگر بیمار در همان مراحل اولیه مراجعه كند با یك آزمایش شنوایی سنجی ساده مشكل او پیدا می شود و ما می توانیم از پیشرفتش جلوگیری كنیم.
وی با بیان اینكه این پدیده موروثی نیست، می گوید: پیرگوشی یك روند طبیعی است كه در هر فردی ممكن است بروز كند، اما سنین وقوعش در جوامع مختلف و به خاطر عوامل محیطی می تواند متفاوت باشد، به عنوان مثال نوع تغذیه، ناراحتیهای روحی - روانی، استرسهایی كه در جامعه وجود دارد، آلودگی صوتی و شغلی می تواند موجبات كم شنوایی افراد را فراهم كند.
همچنین صداهای ناهنجاری كه در كارخانجات ریسندگی و بافندگی ایجاد می شود خطر ابتلا به پیرگوشی را افزایش می دهد، بنابراین كارگرهای این قبیل كارخانه ها كه بیشتر آن را خانمها تشكیل می دهند لازم است حداقل سالی یك بار شنوایی خود را آزمایش كنند. در ضمن جوانانی كه با صدای بلند موسیقی گوش می كنند نیز در معرض این خطر قرار دارند.
● چه وقت شستشوی گوش لازم است؟
طالع در مورد شستشوی گوش می گوید: گوش تمام انسانها جرم می گیرد. این جرم به طور طبیعی توسط غددی كه در مجرای گوش خارجی وجود دارد، ترشح می شود و دارای فوایدی است. زیرا گوش انسان را چرب نگه می دارد و از خشك شدن و پوسته پوسته شدن آن جلوگیری می كند و در ضمن حشرات نمی توانند وارد مجرای گوش شوند، اما در بعضی افراد به دلیل وجود موی مجرای گوش جرم با حمام رفتن نیز خارج نمی شود و به تدریج به صورت یك گلوله جرم در می آید. در چنین مواردی باید شخص به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه كند و در صورت لزوم گوش شستشو داده شود، بنابراین هر گوشی نیاز به شستشو ندارد.
یكی از علایم جرم گرفتن گوش هم این است كه فرد احساس می كند گوشش به شدت گرفته و یا وزوز می كند كه اینها زنگ خطر است و باید فرد به متخصص مراجعه كند.
مسأله دیگر استفاده از گوش پاك كن است كه در تمام جوامع دنیا منسوخ شده، اما متأسفانه در كشور ما به وفور رواج دارد. چون این گوش پاك كنها به جای اینكه گوش را تمیز كند، جرم را عقب تر می برد و به پرده صماخ نزدیكتر می كند. نزدیكتر شدن جرم به پرده گوش می تواند عارضه هایی برای گوش ایجاد كند كه این كار خیلی اشتباه است. اگر هم قرار باشد داخل گوش تمیز شود، این كار باید توسط متخصص انجام شود.
همین كارشناس می افزاید: اصولاً این گوش پاك كنها كه در ایران رایج است در كشورهای خارجی به نام بینی پاك كن مورد استفاده قرار می گیرد و با آن بینی اطفال را پاك می كنند.
وی توصیه می كند: در صورت خارش گوش فقط باید توسط انگشت، خارش را برطرف كرد و چنانچه خارش شدید باشد حتماً به پزشك مراجعه شود چون ممكن است علت بیماری قارچی باشد.
● سمعك چند درصد مشكل شنوایی را حل می كند؟
محمدرضا طالع در پاسخ به این سؤال می گوید: بستگی به میزان شنوایی و سن و سال فرد دارد. سمعك از ۵۰ تا ۸۰ درصد می تواند مؤثر باشد، اما استفاده از سمعك به یك دوره تطبیق پذیری نیاز دارد.
این طور نیست كه از همان لحظه اول همه چیز عادی باشد، چون سمعك یك وسیله كمكی و بیرونی است و تا مغز به این نوع شنیدن عادت كند زمان می برد و این دوره تطبیق پذیری در افراد مختلف از حداقل دو هفته تا دو ماه طول می كشد تا بدن این وسیله را بپذیرد. این دقیقاً مثل عینك است با این تفاوت كه عینك پیچیدگیهای سمعك را ندارد و بدن زودتر آن را می پذیرد. البته تجویز سمعك اصولی دارد كه خیلی دقیق و پیچیده است و تجویز آن كار هر كسی نیست، یعنی حتماً باید با تشخیص متخصصان شنوایی سنجی تجویز شود.
همین متخصص در پاسخ به این سؤال كه آیا كم شنوایی پیرگوشی ثابت می ماند یا در صورت عدم استفاده از سمعك روز به روز شدیدتر می شود، می گوید: قطعاً بدتر خواهد شد به این دلیل كه هر عضوی از بدن اگر خوب تحریك نشود، به تدریج تحلیل می رود كه به اصطلاح عامیانه می گویند عضو تنبل شده، بنابراین زمانی كه تحریك مناسب شنوایی انجام نشود عصب تحلیل می رود و كم كم این تحلیل به فركانسهای دیگر هم سرایت می كند و در این صورت اگر داد هم بزنیم فرد نمی شنود و در صورت مراجعه، ما نیز كار زیادی نمی توانیم برایش انجام دهیم.
● چه كسانی می توانند از سمعك استفاده كنند؟
علی اصغر رئوف صائب، كارشناس شنوایی شناسی در این مورد به گزارشگر ما می گوید: به طور كلی تمام افراد كم شنوا در صورتی كه علت كاهش شنوایی آنها را نتوان با روشهای پزشكی درمان كرد باید از سمعك مناسب استفاده كنند و در موارد خاص كودكان كم شنوایی كه مشكل آنها قابل درمان است، با توجه به اهمیت فوق العاده ای كه حس شنوایی در یادگیری و رشد ذهنی دارد، توصیه می شود در طول درمان از سمعك استفاده كنند و بعد از اینكه درمان به نتیجه رسید، می توانند سمعك را كنار بگذارند.
وی در ادامه می گوید: اصولاً در كشور ما یك سری عقاید نادرستی در مورد سمعك وجود دارد از جمله اینكه می گویند سمعك صدا دارد و سوت می زند كه این مشكلات ناشی از تجویز نادرست سمعك است، در صورتی كه اگر سمعك درست انتخاب شود و متناسب با كم شنوایی فرد تنظیم شده باشد قطعاً كمك كننده است، اما متأسفانه ما شاهدیم كه بعضی از افراد از مراكزی كه تخصصی در این زمینه ندارند، سمعك را تهیه می كنند و قطعاً به مشكلاتی از این قبیل برمی خورند و این گونه عقاید در بین خانواده ها عمومیت پیدا می كند كه سمعك وسیله خوبی نیست.
● آیا كودكان هم می توانند از سمعك استفاده كنند؟
رئوف در پاسخ به این سؤال می گوید: ما مهمترین قشری را كه تأكید می كنیم حتماً از سمعك استفاده كنند، كودكان كم شنوا هستند. زیرا سن سه سالگی سن طلایی رشد گفتاری است كه اگر در این سنین مبتلا به كم شنوایی باشند قطعاً آسیبهایی كه به آنها می رسد قابل جبران نیست به همین دلیل توصیه شده كه نوزادان در بدو تولد مورد تست شنوایی قرار بگیرند كه در حال حاضر در بعضی از بیمارستانهای مشهد این تست انجام می شود و قرار است در آینده این آزمایش اجباری شود تا اگر كودكی كم شنوایی دارد مورد درمان و توان بخشی قرار بگیرد، چون اگر این زمان از دست برود قابل جبران نیست و كودك كم شنوا نمی تواند گفتار طبیعی پیدا كند.
● انواع سمعك ها:
وی در مورد انواع سمعكها می گوید: به طور كلی از لحاظ فرم ظاهری و محل قرارگیری سمعك ها به چهار دسته عمده تقسیم می شوند.
۱) سمعك جیبی كه دستگاه سمعك درون جیب قرار می گیرد و توسط سیم به رسیور كه داخل گوش قرار می گیرد، متصل می شود.
۲) سمعك پشت گوشی كه در پشت لاله گوش قرار گرفته و توسط یك لوله باریك به قالب گوش كه درون لاله گوش قرار می گیرد، متصل می شود.
۳) سمعك عینكی كه كلیه قطعات سمعك درون دسته عینك جای گرفته اند و افرادی كه زیاد سمعك را دوست ندارند از آن استفاده می كنند.
۴) سمعك داخل گوشی كه كوچكترین سایز را در بین سمعكها داشته و به طور كامل در داخل گوش قرار می گیرد و در بیرون گوش چیزی قرار ندارد.
● «منیر» چه نوع بیماری است؟
محمدرضا طالع در پاسخ به این سؤال كه منیر چه مشخصاتی دارد، می گوید: سندرم منیر دارای علایمی از قبیل وزوز گوش، كم شنوایی، سرگیجه و احساس پری در گوش است. بروز سه علامت از این چهار علایم، نشانه بیماری منیر است كه پس از انجام آزمایشهای لازم مشخص می شود كه فرد مبتلا به بیماری «منیر» است یا «شبه منیر» چون هر یك درمانهای متفاوتی دارد. البته خیلی مهم است كه بیمار خیلی سریع مراجعه كند تا با دارو یا انجام جراحیهای خاص درمان شود، اما اصولاً بیماری منیر خوش خیم و قابل درمان است، به شرطی كه زود درمان شود.
● كاشت حلزون چیست؟
همین كارشناس، سپس به كاشت حلزون شنوایی اشاره می كند و می افزاید: بعضی افراد كه وضعیت شنواییشان خیلی وخیم است یا باقیمانده شنوایی مفیدی ندارند تا بتوانم با سمعك آن را تقویت كنیم برای آنها به عنوان آخرین راه حل توسط جراح حلق و گوش و بینی كاشت حلزون انجام می شود، بدین طریق كه الكترونهای ظریفی را در گوش داخلی جاسازی می كنند و توسط یك سیستم بیرونی مثل سمعك تحریك می شود. البته برای انجام این عمل بیمار باید شرایط خاصی داشته باشد.
● چند توصیه به سمعكیها
▪ كارشناسان توصیه می كنند، هنگام استفاده از سمعك نكات زیر را به خاطر داشته باشید:
▪ سمعك را در جای خشك و به دور از حرارت زیاد نگهداری كنید.
▪ باطریهای خالی را فوراً تعویض نمایید.
▪ از كشیدن سیم و تیوپهای آن خودداری كنید.
▪ مانع از وارد آمدن ضربه های شدید به آن شوید.
▪ اگر از سمعك استفاده نمی كنید حتماً آن را خاموش كنید.
▪ هیچ گاه سعی نكنید خودتان سمعك را تعمیر نمایید.

خجسته ناطق

منبع : روزنامه قدس