پیشینه تاریخی سازمان مدیریت

اینکه می گویند سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور نیاز به تغییر یا تحول زیر بنایی دارد یک واقعیت است، اما بدون شک نمی توان یک سازمان ۷۰ ساله که نقش نخست برنامه ریزی و تنظیم بودجه های سالانه را به عهده دارد در عرض چند ساعت و به صورت ناگهانی منحل کرد. البته دور زدن بوروکراسی و پیچ و خم های اداری برای رسیدن به هدف خوب است ولی وقتی کار به شکل هیجانی صورت می گیرد هر چند که دهلیزهای اجرایی پشت سر گذاشته شده اند، اما از سوی دیگر مشکلاتی روی دست می مانند که مرتفع کردن آنها به چندین سال زمان نیاز دارد. مثل اشتغال کارمندان سازمان مدیریت که در حال حاضر به یک معضل تبدیل شده است یا بحث برنامه ریزی اقتصادی که به باور تحلیلگران با چالشی بزرگ مواجه شده است.
در حال حاضر به نظر می رسد حتی اگر انحلال سازمان مدیریت می توانست مفید باشد در این شرایط و با این نحوه عملکرد بدون شک به غده یی برای اقتصاد تبدیل شده است. مرور تاریخچه سازمان مدیریت به طور حتم نشان می دهد که انحلال سازمانی در این مقیاس اقتصادی زمانی بیش از تصمیم های ناگهانی، هیجانی و غیرکارشناسی می طلبید.
سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور از ادغام دو سازمان برنامه و بودجه و سازمان امور اداری و استخدامی کشور(سابق) ایجاد شده است.
● سازمان برنامه و بودجه
به منظور هماهنگ کردن فعالیت های عمرانی و لزوم تهیه برنامه هایی برای رشد اقتصادی و اجتماعی کشور، در سال ۱۳۱۶ هجری شمسی «شورای اقتصادی» ایجاد شد. در ۱۷ فروردین ماه سال ۱۳۲۵ به موجب تصویبنامه هیات وزیران هیاتی به نام «هیات تهیه نقشه اصلاحی و عمرانی کشور» تشکیل شد. هیات دولت پس از دریافت گزارش های ارائه شده از سوی این هیات در مردادماه سال ۱۳۲۵ تصویب کرد که برای رسیدگی به برنامه های ارائه شده از سوی وزارتخانه ها، هیات جدیدی به نام «هیات عالی برنامه» تشکیل شود.
هیات عالی برنامه در سال ۱۳۲۷ لایحه قانون برنامه هفت ساله عمرانی کشور را تهیه و به مجلس وقت ارائه کرد. در این لایحه برای نخستین بار با توجه به لزوم جلوگیری از اصطکاک بین سازمان هایی که عملیات مشابه انجام می دهند از سویی و لزوم تحول اقتصادی کشور از سوی دیگر، پیشنهاد شد تا اجرای برنامه از طریق همکاری بین دوایر دولتی و سازمان های وابسته به دولت از یک طرف و سازمانی خاص به نام «سازمان برنامه» از طرف دیگر، انجام شود. به این ترتیب در مهرماه ۱۳۲۷ اداره یی به نام «اداره دفتر کل برنامه» تاسیس شد که بعداً این اداره «سازمان موقت برنامه» نام گرفت. در نهایت طبق قانون مصوب ۲۶ بهمن ۱۳۲۷ مجلس شورای ملی «سازمان برنامه» برای به انجام رسانیدن برنامه های عمرانی به وجود آمد.
با تصویب قانون برنامه و بودجه در ۱۵ اسفندماه ۱۳۵۱ سازمان برنامه به دلیل انتقال وظیفه تهیه و تدوین تمام بودجه به آن «سازمان برنامه و بودجه» نامیده شد.
● سازمان امور اداری و استخدامی کشور
در سال ۱۳۳۴ شمسی «اداره کل طبقه بندی مشاغل» وابسته به وزارت دارایی ایجاد شد که هدف آن برقراری هماهنگی در حقوق و مزایای مستخدمان کشوری و به طور کلی اجرای اصل حقوق مساوی برای کار مساوی در محدوده نظام طبقه بندی مشاغل بود. در سال ۱۳۳۷ اداره کل یادشده به «سازمان خدمات کشوری» تغییر نام یافت و از وزارت دارایی منتزع شد و تحت نظر نخست وزیر قرار گرفت.
فکر تجدیدنظر در مقررات استخدامی و ایجاد مرکزی برای نظارت در امور استخدامی کشور روز به روز قوت بیشتری گرفت تا اینکه در سال۱۳۴۰ «شورای عالی اداری کشور» به وجود آمد و کار تدوین قانون استخدام کشوری را از سر گرفت. شورای عالی اداری با بررسی تمام قوانین و مقررات استخدامی کشور و بررسی و مقایسه مقررات استخدامی کشور با چندین کشور پیشرفته و در حال توسعه و بحث و مذاکره با صاحب نظران، طرح مقدماتی لایحه استخدام کشوری را تهیه کرد. این لایحه پس از بررسی و تجدیدنظر در هیات رئیسه شورای عالی اداری کشور و کمیسیون منتخب در هیات دولت و کمیسیون استخدام مجلس شورای ملی در تاریخ ۳۱/۳/۱۳۴۵ در ۱۱ فصل به تصویب رسید و به موجب این قانون شورای عالی اداری جای خود را به سازمانی تحت عنوان «سازمان امور اداری و استخدامی کشور» داد.
● سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور
شورای عالی اداری در هشتاد و ششمین جلسه، مورخه ۱۱/۱۲/۱۳۷۸، به منظور تحقق مطلوب وظایف و اختیارات رئیس جمهوری، موضوع اصل یکصد و بیست و ششم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و تامین یکپارچگی در مدیریت کلان کشور، همسویی نظام های مدیریتی با برنامه های میان مدت و بلند مدت، تمرکز وظایف و فعالیت های مرتبط و پیوسته و متجانس با یکدیگر در امور برنامه ریزی، کاهش تداخل و توازی وظایف سازمان های ستادی، ارتقای توان کارشناسی و تصمیم سازی دولت و فراهم کردن زمینه تحقق مطلوب برنامه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور تصویب کرد؛ «سازمان امور اداری و استخدامی کشور و سازمان برنامه و بودجه با تمام وظایف، اختیارات و مسوولیت های قانونی و نیروی انسانی و امکانات خود ادغام شده و نام آن به سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور تغییر می یابد.» نمودار تشکیلاتی این سازمان در تاریخ ۱۷/۴/۱۳۷۹ تصویب شد و به اجرا درآمد.

منبع : روزنامه اعتماد