ماجرای سقوط بغداد

بغداد دو بار توسط نیروهای خارجی سقوط کرده است. نخستین بار در سال ۶۵۶ هجری قمری، هولاکوخان مغول طومار خلافت ۵۲۵ ساله بنی عباسی را درهم پیچید و با کشتن المستعصم باالله آخرین خلیفه عباسی بساط خلافت بغداد را برچید در این واقعه نقش بی نظیر و تدبیر فیلسوف و عالم بزرگ ایرانی خواجه نصیرالدین طوسی و فقیه بزرگ آن زمان سید ابن طاووس را نمی توان نادیده گرفت.
بار دوم بغداد توسط قشون ایالات متحده امریکا در سال ۱۳۸۱ سقوط کرد. از سقوط صدام و فروپاشی رژیم بعث ما ایرانی ها همانند بسیاری از عراقی ها خوشحال شدیم و البته مایل بودیم در سقوط صدام و حذف رژیم بعث عراق در منطقه با عقلانیت و خردجمعی جامعه بین الملل همراه باشیم ولی به دلیل غرور امریکایی ها این امر حاصل نشد.
باز هم برای برقراری آرامش و ثبات در عراق واحد، دو شخصیت بزرگ سیاسی و دینی تاریخ معاصر، رهبری سیاسی و نفوذ و تدبیر آیت الله خامنه ای در دنیای اسلام و منطقه و ایران و مرجعیت و ثبات نظر و صبوری آیت الله سیستانی نقش بزرگی ایفا کردند تا هدف های اساسی زیر تامین شوند:
۱) پروسه سیاسی و انتقال قدرت، تصویب قانون اساسی و انتخابات در عراق و استقرار دولت.
۲) وحدت ملی، حکومت یکپارچه و نقش اقلیت ها و همه اقوام در راستای امنیت و ثبات عراق .
۳) عدم مشروع دانستن حضور اشغالگران و نقد دائمی حضور آنها در عراق.
در هر دو بار سقوط بغداد تاثیر بر تحولات سیاسی و ژئوپولتیک منطقه گذاشته است. ما در پی بازخوانی تاریخ نیستیم بلکه با توجه به واقعیت های تاریخی چاره ای نداریم تا وضعیت امروز را بسنجیم و دریابیم در آینده چه جایگاهی می توان برای عراق متصور شد. عراق امروز با چند مساله اساسی و جدی روبه رو است:
۱) خشونت و جنگ های فرقه ای- مذهبی که نه تنها امنیت ملی این کشور را بلکه امنیت منطقه را تهدید کرده است.
۲) تجزیه عراق که جنگ و خشونت دائمی را به همراه خواهد داشت. تجزیه عراق در تهییج فضای امنیتی منطقه تاثیرگذار خواهد بود. تجزیه عراق پروسه دموکراتیک و اصلاحات در منطقه را کند خواهد کرد.
۳) مساله سوم عراق فدرال است. اگرچه تقسیم منابع و قدرت در عراق از فرضیات امروز عراق است ولی بایست نسبت به کشور نوپای عراق که سال ها تجربه استبداد و خشونت را داشته است نسبت به مساله فدرالی نگرانی داشت. برای پیدا کردن راه حل و درک صحیح از وضعیت باید دید استراتژی ایالات متحده در قبال عراق چیست؟
هنری کیسینجر می گوید عقب نشینی شتابزده فاجعه به بار خواهد آورد. به جنگ خاتمه نخواهد داد. جنگ بین جناح ها و فرقه های عراقی را شدت خواهد بخشید و بحران های جدیدی در لبنان، اردن، عربستان سعودی پدید خواهد آمد.تاکنون ایالات متحده امریکا استراتژی خود در عراق را بر مبنای حکومتی یک پارچه، منسجم، سکولار و دوست استراتژیک این کشور بنا کرده و برای این استراتژی مفاهیم دیگری از جمله نقش همسایگان در حل بحران امنیت داخلی این کشور در نظر گرفته است.
امریکایی ها در طول تاریخ نشان داده اند که استراتژی های پایداری نداشته اند و نیروهای نظامی، امنیتی و سیاسی این کشور ماموریت و نقش یکدیگر را خنثی می کنند. واقعیت آن است که امریکایی ها برای اشغال و سرنگونی رژیم سابق عراق برنامه داشتند اما برای خروج از این کشور گرفتار بی برنامگی شدید و وسیعی شدند. بی برنامگی و عدم وجود جدول زمانی برای خروج نیروهای امریکایی، عراق را با بحران جدی روبه رو کرده است.
آنچه امروز عراق، منطقه و حتی امریکا به آن نیاز دارد عقب نشینی یک جانبه نیست بلکه چشم انداز یا بینشی است که با اجرای آن پایانی پایدار و ماندگار برای بحران موجود باشد. رفتار دوگانه امریکایی ها در عراق موقعیت خطرناکی هم برای امریکا و هم عراق به وجود آورده است.
آنها از یک طرف قصد دارند با تروریسم مبارزه کنند، از طرف دیگر دولت ملی عراق را تحت فشار قرار می دهند و از دولت قانونی عراق کمک و حمایت نمی کنند. از یک سو با عناصر حزب بعث ارتباط برقرار می کنند و از سوی دیگر با عناصر زرقاوی و القاعده با واسطه وارد مذاکره می شوند.

سیدمحمدصادق خرازی

منبع : روزنامه شرق