راهنمای بهداشتی دهان و دندان برای خانواده شما

● آیا مسواك زدن به تنهایی می‌تواند كاملاً دهان را تمیز كند؟
▪ كاملاً نه مسواك فقط سه سطح خارجی از پنج سطح دندانها را تمیز می‌كند. برای تمیز كردن سطوح بین دندانی كه قابل دسترس مسواك نیست باید از نخ دندان استفاده نمود نخ دندان بقدر كافی باریك است و به آسانی می‌تواند از بین دندانها عبور كرده و پلاك میكروبی را از سطوح بین دندان برطرف نماید. شما باید از نخ دندان جهت تمیز كردن سطوح بین دندانی كه قابل دسترس با مسواك نیست استفاده نمائید. دندانپزشك یا بهداشتكار شما نوعی نخ دندانی را كه باید استفاده نمائید توصیه خواهد نمود و طرز صحیح استفاده از آنرا توضیح خواهد داد. برای فاصله‌های زیاد بین دندانها بهتر است از نخ دندان سوپرفلاس استفاده نمائید.
● از چه نوع مسواكی باید استفاده كرد؟
▪ دندانپزشكان و بهداشتكاران دهان و دندان، عقیده دارند كه یك مسواك خوب باید دارای موهای نرم نایلونی با نوك كوچك كاملاً متراكم و دسته مناسب باشد. همچنین معتقدند كه نوك موهای مسواك باید گرد باشد. لثه‌ها بسیار حساسند و به آسانی در تماس با بعضی از مسواك‌ها كه دارای موهای تیز باشند. صدمه می‌بینند. موهای نوك گرد مسواك چنان سائیده و پالیش شده‌اند كه نوك آنها به صورت گنبدی شكل و كوچك درآمده كه به نرمی روی لثه كشیده می‌شود و آسیبی به آن وارد نمی‌سازد. تفاوت این دو دسته موها را می توان در شکلهای ذیل مشاهده نمود.
● چه عواملی باعث ایجاد پوسیدگی در دندان می‌شود؟
▪ لایه چسبنده‌ای به نام پلاك میكروبی بر سطح دندان ایجاد می‌گردد. قند موجود در غذاهائی كه می‌خورید به پلاك میكروبی در بوجود آوردن اسیدها كمك می‌كند كه این اسیدها موجب خوردگی‌ مینا شده و تدریجاً در مینا ایجاد حفره می‌نمایند.
● بنابراین بخاطر داشته باشید :
پلاك میكروبی + قند = اسید= پوسیدگی دندان
● آیا این بدان معنی است كه باید مواد قندی را از برنامه غذایی حذف نمود؟
▪ بطور ایده‌آل بله، اما مسئله مهم این است كه تعداد دفعات مصرف مواد قندی را در طول روز محدود نمائیم باید اغذیه قندی را حتی‌الامكان به همراه وعده‌های غذا مصرف نمود. زیرا سایر غذاهای صرف شده موجب كاهش تولید اسید می‌شود. برای مثال صرف یك تكه پنیر در پایان غذا می‌تواند به خنثی كردن اسید در اطراف دندانها كمك كند.
بخاطر داشته باشید هربار كه مواد قندی در تماس با پلاك میكروبی قرار گیرند، اسید به مدت حداقل ۳۰ دقیقه بر سطح مبنا تاثیر می‌گذارد. بنابراین نباید مواد قندی در فواصل بین وعده‌‌های غذایی صرف شود.
● اما اگر بخواهیم بین وعده‌های اصلی غذا،‌خوراكی بخوریم چه می‌شود؟
▪ اگر مجبور هستید بین وعده‌های غذائی، خوراكی بخورید، حتماً‌ باید نوع مناسب آن را انتخاب نمائید مثل نان، پنیر، سبزیجات و میوه تازه، فندق، نوشابه‌های كم كالری و شیر.
همواره برچسب روی غذاها را از لحاظ میزان مواد قندی موجود در آنها بررسی نمائید. هرچه میزان مواد قندی غذاها بیشتر باشد مصرف آنها برای دندانها مضرتر است.
● چه عاملی باعث بیماری لثه می‌شود؟
▪ وجود پلاك میكروبی د رمحل اتصال لثه با دندان باعث ایجاد بیماری لثه می‌شود. اتصال بافت لثه به دندان باید آنقدر محكم باشد كه دندانها را محكم نگاه داشته و از رسیدن باكتریها به ریشه دندان جلوگیری نماید. وجود پلاك میكروبی به استخوان نگاه دارنده دندانها حمله كرده و موجب از بین رفتن آن می‌شود. دندانها تدریجاً لق شده و نهایتاً از دست می‌روند.
بخاطر داشته باشید كه بیماری لثه شایع‌ترین عامل از دست دادن دندان در بزرگسالان است.
● چگونه می‌توانیم بفهمیم كه دچار بیماری لثه شده‌ایم؟
▪ اغلب لثه هنگام مسواك زدن یا نخ كشیدن به سهولت خونریزی می‌كند و ممكن است قرمز و متورم بنظر برسد. اگر خونریزی ادامه یابد و لثه‌ها قرمز و متورم بنظر برسد.
اگر خونریزی ادامه یابد و لثه‌ها قرمز و متورم باقی بماند فوراً به دندانپزشك مراجعه نمائید. وجود لثه قرمز متورم و خونریزی لثه از اولین علائم بیماری لثه می‌باشد
● چگونه می‌توان پلاك میكروبی را برطرف نمود؟
▪ پلاك یكی از علل اصلی پوسیدگی دندان و بیماری لثه می‌باشد. بنابراین از بین بردن پلاك میكروبی برای ادامه سلامت دهان و حیاتی است. شما می‌توانید با مسواك زدن منظم و از آن مهمتر با مسواك زدن صحیح دارای دندانها و لثه سالم باشید. باید دندانها و لثه‌های خود را حداقل روزی دوبار، صبح و شب مسواك بزنید تا كاملاً پلاك میكروبی را از دهان خود بزدائید. زمان لازم برای مسواك زدن در افراد مختلف متفاوت است ولی به طور متوسط باید ۲ تا ۳ دقیقه برای هر وعده مسواك زدن تخصیص داده شود.
● بهترین روش مسواك زدن كدام است؟
▪ نوك موهای مسواك را با زاویه ۴۵ درجه نسبت به محور طولی دندانها قرار دهید بطوریكه برخی از الیاف نرم نایلونی آن روی لثه قرار گیرند. مسواك را با حركات كوتاه به جلو ـ عقب ببرید و با دقت ولی محكم فشار دهید. شما باید تمام دندانها و تمام لبه لثه را چه در داخل و چه در خارج مسواك بزنید. ضمناً فراموش نكنید كه سطح جونده دندان را شستشو نمائید.
● از دندانهای خود مراقبت كنید تا آنها در تمام عمر سالم باقی بمانند.
۱) به منظور تمیز كردن سطوح بین دندانها كه قابل دسترس مسواك نیستند اید تقریباً ۴۵ سانتیمتر از نخ دندان را جدا كرده و دو انتهای آنرا به دور انگشت وسط بپیچید. سپس با انگشت شست و اشاره با فاصله پنج سانتیمتر محكم نگهدارید.
۲) برای سهولت ورود نخ در بین دندانها، آنرا با حركات ملایم جلو و عقب و پائین ببرید. برای تمیز كردن سطح دندان نخ را به دور دندان انحناء دهید و با حركت بالا و پائین نخ را به سطح دندان بكشید.
۳) دستورالعمل مرحله دوم را در مورد دندانهای مجاور نیز تكرار نمائید و یاد داشته باشید كه برای جلوگیری از وارد شدن هرگونه آسیب احتمالی به لثه باید نخ را محكم به سطح دندان بچسبانید.
۴) این عمل را در مورد تمام دندانهای فك فوقانی و تحتانی تكرار نمائید و نخ را از دور یك انگشت وسط به دور انگشت وسط دیگر بپیچید تا به طور منظم از یك قسمت تمیز و محكم نخ استفاده شود بیاد داشته باشید كه از یك قسمت جدید نخ برای هر دندان باید استفاده گردد.
۵) باید توجه كافی به نخ كشیدن دندانهای خلقی مبذول كنید هنگامی كه عمل نخ كشیدن به پایان رسید دهان خود را كاملاً با آب بشوئید و در حین این عمل، آب را با فشار از لای دندانهای خود رد نمائید.
● روش صحیح مسواك زدن:
۱) ابتدا تمام سطوح خارجی دندانهای فك فوقانی را با حركت آرام لرزشی به صورت جلو ـ عقب تمیز نمائید. در موقع انجام این عمل باید به محل اتصال لثه با دندان توجه نمود.
۲) سطوح داخلی دندانهای فك فوقانی را با همان حركت آرام جلو ـ عقب مسواك بزنید.
۳) مسواك زدن كلیه سطوح خارجی و داخلی را تكرار كنید.
۴) در صورتیكه مسواك را زاویه‌دار بگیرید، مسواك زدن سطوح داخلی دندانهای فك فوقانی و تحتانی راحت‌تر می‌شود.
۵) سطح جونده دندانهای هر دو فك فوقانی و تحتانی را با حركت كوتاه و ملایم لرزشی جلو و عقب تمیز نمائید.

منبع : مرکز بهداشت شهرستان شیراز