درباره‭ ‬‮«‬رئیس‮»‬‭ ‬و‭ ‬مسعود‭ ‬کیمیایی

هرچه‭ ‬سعی‭ ‬می‮ ‬كنم‭ ‬فیلم‭ ‬‮«‬رئیس‮»‬‭ ‬را‭ ‬دوست‭ ‬داشته‭ ‬باشم‭ ‬نمی‮ ‬توانم‮.‬‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬امید‭ ‬به‭ ‬تماشایش‭ ‬نشستم،‭ ‬كه‭ ‬شاید‭ ‬خاطره‭ ‬بخشی‭ ‬از‭ ‬لحظات‭ ‬ناب‭ ‬فیلم های‭ ‬‮«‬كیمیایی‮»‬‭ ‬دوباره‭ ‬در‭ ‬خاطرم‭ ‬زنده‭ ‬شود.‬‭ ‬البته‭ ‬نه‭ ‬فیلم های‭ ‬قدیمی‮ ‬اش،‭ ‬كه‭ ‬این‭ ‬انتظار‭ ‬بسیار‭ ‬زیادی‭ ‬است‮.‬‭ ‬فكر‭ ‬می‮ ‬كردم‭ ‬‮«‬رئیس‮»‬‭ ‬هرچقدر‭ ‬هم‭ ‬كه‭ ‬بد‭ ‬باشد،‭ ‬دست كم‭ ‬با‭ ‬برخورداری‭ ‬از‭ ‬چند‭ ‬سكانس‭ ‬خاطره انگیز‭ ‬مانند‭ ‬چند‭ ‬فیلم‭ ‬پیشین‭ ‬كیمیایی،‭ ‬تماشاگرانش‭ ‬را‭ ‬برای‭ ‬لحظه ای‭ ‬دلخوش‭ ‬كند.بد‭ ‬نیست‭ ‬یك‭ ‬بار‭ ‬دیگر‭ ‬این‭ ‬سكانس های‭ ‬درخشان‭ ‬را‭ ‬مرور‭ ‬كرد‮.‬‭ ‬جایی‭ ‬كه‭ ‬در‭ ‬فیلم‭ ‬‮«‬ضیافت‮»‬،‭ ‬‮٧‬‭ ‬رفیق‭ ‬دور‭ ‬یك‭ ‬میز‭ ‬می‮ ‬نشینند‭ ‬و‭ ‬دست هایشان‭ ‬راروی‭ ‬هم‭ ‬می‮ ‬گذارند‮.‬‭ ‬یكی‮ ‬شان‭ ‬می‮ ‬گوید‮:‬‭ ‬‮«‬همین‭ ‬حالا‭ ‬فكراتونو‭ ‬بكنین‮.‬‭ ‬هركی‭ ‬ته‭ ‬دلش‭ ‬نه‭ ‬اومده،‭ ‬دستشو‭ ‬بكشه‭ ‬كه‭ ‬اگه‭ ‬حالا‭ ‬بكشه‭ ‬بهتر‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬كه‭ ‬نیاد‭ ‬و‭ ‬زیر‭ ‬و‭ ‬رو‭ ‬بكشه‮.»‬فیلم‭ ‬‮«‬سلطان‮»‬‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬یاد‭ ‬می‮ ‬آورم‮.‬‭ ‬آنجا‭ ‬كه‭ ‬‮«‬سلطان‮»‬‭ ‬‮-‬با‭ ‬بازی‭ ‬فریبرز‭ ‬عرب نیا‮-‬‭ ‬موتورش‭ ‬را‭ ‬كنار‭ ‬اتوبان‭ ‬خاموش‭ ‬می‮ ‬كند‮.‬‭ ‬سپس‭ ‬با‭ ‬چشمانی‭ ‬بغض آلود‭ ‬می‮ ‬گوید‮:‬‭ ‬‮«‬اینجا‭ ‬اتاق‭ ‬من‭ ‬بود‮...»‬تصاویر‭ ‬همان طور‭ ‬یك‭ ‬به‭ ‬یك‭ ‬از‭ ‬جلوی‭ ‬چشمانم‭ ‬رژه‭ ‬می‮ ‬روند‮:‬‭ ‬مراسم‭ ‬گلریزان‭ ‬امیرعلی‭ ‬در‭ ‬فیلم‭ ‬‮«‬اعتراض‮»:‬‭ ‬‮«‬سلامتی‭ ‬‮٣‬‭ ‬تن‮:‬‭ ‬ناموس‭ ‬و‭ ‬رفیق‭ ‬و‭ ‬وطن‮.»‬حالا‭ ‬كه‭ ‬پس‭ ‬از‭ ‬چند‭ ‬روز‭ ‬به‭ ‬‮«‬رئیس‮»‬‭ ‬فكر‭ ‬می‮ ‬كنم،‭ ‬باور‭ ‬كنید‭ ‬هیچ‭ ‬كدام‭ ‬از‭ ‬سكانس هایش‭ ‬در‭ ‬خاطرم‭ ‬نمانده‭ ‬است‮.‬‭ ‬شاید‭ ‬هم‭ ‬نمی‮ ‬خواهم‭ ‬به‭ ‬یادشان‭ ‬بیاورم،‭ ‬چون‭ ‬دوست‭ ‬دارم‭ ‬زودتر‭ ‬فراموششان‭ ‬كنم‮.‬‭ ‬تنها‭ ‬چیزی‭ ‬كه‭ ‬از‭ ‬‮«‬رئیس‮»‬‭ ‬در‭ ‬ذهنم‭ ‬مانده،‭ ‬نگاه های‭ ‬گنگ،‭ ‬گیج‭ ‬و‭ ‬مبهم‭ ‬تماشاگرانی‭ ‬است،‭ ‬كه‭ ‬نمی‮ ‬دانند‭ ‬چگونه‭ ‬با‭ ‬جهان‭ ‬عجیب‭ ‬و‭ ‬غریب‭ ‬فیلم های‭ ‬جدید‭ ‬كیمیایی‭ ‬‮-‬به‭ ‬ویژه‭ ‬رئیس‮-‬‭ ‬كنار‭ ‬بیایند‮.‬‭ ‬‮«‬كیمیایی‮»‬‭ ‬دیگر‭ ‬بی‮ ‬حوصله‭ ‬شده‭ ‬است‮.‬‭ ‬حال‭ ‬و‭ ‬حوصله‭ ‬قصه گویی‭ ‬ندارد‭ ‬و‭ ‬مدام‭ ‬خودش‭ ‬را‭ ‬تكرار‭ ‬می‮ ‬كند‮.‬‭ ‬قصه های‭ ‬فرعی‭ ‬‮«‬رئیس‮»‬‭ ‬ربطی‭ ‬به‭ ‬داستان‭ ‬اصلی‭ ‬آن‭ ‬ندارد‮.‬‭ ‬كیمیایی‭ ‬‮«‬گنگ‭ ‬خوابدیده‮»‬‭ ‬شده‭ ‬و‭ ‬آدم های‭ ‬فیلمش‭ ‬مثل‭ ‬اجل‭ ‬معلق،‭ ‬به‭ ‬یك باره‭ ‬ظاهر‭ ‬می‮ ‬شوند‭ ‬و‭ ‬بی‮ ‬خبر‭ ‬صحنه‭ ‬را‭ ‬ترك‭ ‬می‮ ‬كنند‮.‬‭ ‬داستان های‭ ‬فرعی‭ ‬‮«‬رئیس‮»‬‭ ‬از‭ ‬جمله‭ ‬‮«‬اختلاف‭ ‬پدر‭ ‬و‭ ‬پسر‮»‬،‭ ‬‮«‬متهم‭ ‬به‭ ‬قتل‭ ‬بودن‭ ‬پدر‮»‬،‭ ‬‮«‬رفاقت‭ ‬رضا‭ ‬و‭ ‬سرهنگ‮»‬‭ ‬و‮...‬‭ ‬را‭ ‬كه‭ ‬حذف‭ ‬كنید،‭ ‬روایت‭ ‬فیلم‭ ‬هیچ‭ ‬لطمه ای‭ ‬نمی‮ ‬بیند‮.‬‭ ‬تماشاگر‭ ‬از‭ ‬همه جا‭ ‬بی‮ ‬خبر،‭ ‬بی‮ ‬شك‭ ‬باید‭ ‬چند‭ ‬بار‭ ‬فیلم‭ ‬را‭ ‬ببیند‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬كنارش‭ ‬مصاحبه های‭ ‬كارگردان‭ ‬آشفته‭ ‬حال‭ ‬را‭ ‬هم‭ ‬بخواند،‭ ‬تا‭ ‬اندكی‭ ‬از‭ ‬ته‭ ‬و‭ ‬توی‭ ‬ماجرا‭ ‬سردر‭ ‬بیاورد‮.‬‭ ‬تازه‭ ‬آن‭ ‬وقت‭ ‬است‭ ‬كه‭ ‬پرسش های‭ ‬بی‮ ‬پاسخ‭ ‬آزارش‭ ‬می‮ ‬دهند‮.‬‭ ‬به‭ ‬راستی‭ ‬خیابانی‭ ‬كه‭ ‬كیمیایی‭ ‬نشانمان‭ ‬می‮ ‬دهد،‭ ‬در‭ ‬تهران‭ ‬واقع‭ ‬شده‭ ‬یا‭ ‬تگزاس؟‭ ‬در‭ ‬كدام‭ ‬خیابان‭ ‬تهران،‭ ‬مردم‭ ‬دسته جمعی‭ ‬به‭ ‬سمت‭ ‬هم‭ ‬شلیك‭ ‬می‮ ‬كنند؟‭ ‬‮«‬رضا‮»‬‭ ‬چگونه‭ ‬بدون‭ ‬هیچ‭ ‬مانعی‭ ‬وارد‭ ‬مهمانی‭ ‬خوفناك‭ ‬و‭ ‬وهم آلود‭ ‬دشمنانش‭ ‬می‮ ‬شود؟‭ ‬اسلحه‭ ‬عجیب‭ ‬و‭ ‬غریبی‭ ‬كه‭ ‬به‭ ‬گفته‭ ‬رئیس،‭ ‬در‭ ‬هر‭ ‬ثانیه‭ ‬‮٤٢‬‭ ‬گلوله‭ ‬شلیك‭ ‬می‮ ‬كند،‭ ‬دیگر‭ ‬چه‭ ‬صیغه ای‭ ‬است؟‭ ‬آیا‭ ‬منظورش‭ ‬كاركرد‭ ‬سینما‭ ‬و‭ ‬مثلا‭ ‬شلیك‭ ‬‮٤٢‬‭ ‬فریم‭ ‬در‭ ‬هر‭ ‬ثانیه‭ ‬است؟‭ ‬حتی‭ ‬اگر‭ ‬چنین‭ ‬باشد،‭ ‬این‭ ‬موضوع‭ ‬چه‭ ‬ارتباطی‭ ‬با‭ ‬اعمال‭ ‬مجرمانه‭ ‬باند‭ ‬خلافكار‭ ‬رئیس‭ ‬پیدا‭ ‬می‮ ‬كند‭ ‬و‭ ‬مطرح‭ ‬كردن‭ ‬آن‭ ‬در‭ ‬چنان‭ ‬موقعیت‭ ‬حساسی،‭ ‬چه‭ ‬توجیهی‭ ‬می‮ ‬تواند‭ ‬داشته‭ ‬باشد؟‭ ‬چرا‭ ‬‮«‬رضا‮»‬‭ ‬اجازه‭ ‬می‮ ‬دهد،‭ ‬دشمنانش‭ ‬برایش‭ ‬غذا‭ ‬بیاورند،‭ ‬كه‭ ‬داخل‭ ‬خانه اش‭ ‬شوند‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬سمت‭ ‬او‭ ‬شلیك‭ ‬كنند؟‭ ‬‮«‬سیامك‮»‬‭ ‬با‭ ‬كدام‭ ‬عقل‭ ‬و‭ ‬منطق‭ ‬در‭ ‬آن‭ ‬شب‭ ‬بحرانی‮-‬‭ ‬كه‭ ‬قرار‭ ‬است‭ ‬‮«‬طلا‮»‬‭ ‬دزدیده‭ ‬شود‮-‬‭ ‬در‭ ‬نهایت‭ ‬آرامش‭ ‬به‭ ‬فروشگاه‭ ‬می‮ ‬رود؟متاسفانه‭ ‬گره‭ ‬این‭ ‬پرسش های‭ ‬بی‮ ‬پاسخ،‭ ‬تا‭ ‬آخر‭ ‬فیلم‭ ‬هم‭ ‬گشوده‭ ‬نمی‮ ‬شود‮.‬‭ ‬هرچه‭ ‬روایت‭ ‬پیش تر‭ ‬می‮ ‬رود‭ ‬بر‭ ‬حجم‭ ‬این‭ ‬ابهامات‭ ‬نیز‭ ‬بیشتر‭ ‬افزوده‭ ‬می‮ ‬شود‮.‬‭ ‬با‭ ‬دقت‭ ‬در‭ ‬دیالوگ های‭ ‬‮«‬رئیس‮»‬‭ ‬نیز‭ ‬چیزی‭ ‬دستگیر‭ ‬تماشاگر‭ ‬نمی‮ ‬شود‮.‬‭ ‬دیالوگ های‭ ‬فیلم‭ ‬نه‭ ‬تنها‭ ‬به‭ ‬شفاف‭ ‬كردن‭ ‬فضای‭ ‬آشفته‭ ‬فیلم‭ ‬كمكی‭ ‬نمی‮ ‬كنند،‭ ‬بلكه‭ ‬ابهام‭ ‬تصاویر‭ ‬را‭ ‬نیز‭ ‬چند‭ ‬برابر‭ ‬می‮ ‬كنند.رئیس‭ ‬‮-‬داریوش‭ ‬ارجمند‮-‬‭ ‬در‭ ‬صحنه ای‭ ‬از‭ ‬فیلم‭ ‬می‮ ‬گوید‮:‬‭ ‬‮«‬نعش‭ ‬یه‭ ‬گرگ‭ ‬می‮ ‬ارزه‭ ‬به‭ ‬زندگی‭ ‬صد‭ ‬تا‭ ‬شغال‮»‬‭ ‬حال‭ ‬مخاطب‭ ‬باید‭ ‬در‭ ‬دنیای‭ ‬پرجانور‭ ‬‮«‬رئیس‮»‬‭ ‬غرق‭ ‬تفكر‭ ‬شود،‭ ‬تا‭ ‬شاید‭ ‬با‭ ‬یافتن‭ ‬وجوه‭ ‬اشتراك‭ ‬و‭ ‬افتراق‭ ‬‮«‬گرگ‮»‬‭ ‬و‭ ‬‮«‬شغال‮»‬،‭ ‬برتری‮ ‬های‭ ‬اولی‭ ‬را‭ ‬نسبت‭ ‬به‭ ‬دومی‭ ‬كشف‭ ‬كند‮.‬‭ ‬تازه‭ ‬پس‭ ‬از‭ ‬كشف‭ ‬این‭ ‬قضیه،‭ ‬مشكل‭ ‬‮٢‬‭ ‬تا‭ ‬می‮ ‬شود‮.‬‭ ‬چون‭ ‬تماشاگر‭ ‬‮«‬رئیس‮»‬‭ ‬باید‭ ‬دانسته هایش‭ ‬را‭ ‬با‭ ‬فیلم‭ ‬تطبیق‭ ‬دهد‭ ‬و‭ ‬حدس‭ ‬بزند‭ ‬كه‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬آشفته بازار،‭ ‬كدام‭ ‬شخصیت‭ ‬‮«‬گرگ‮»‬‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬كدام‭ ‬یك‭ ‬‮«‬شغال‮»‬‭ ‬رئیس‭ ‬فیلم‭ ‬كیمیایی‭ ‬می‮ ‬گوید‮:‬‭ ‬‮«‬آخر‭ ‬خط‭ ‬خبری‭ ‬نیست‮.‬‭ ‬هرچی‭ ‬هست‭ ‬میون‭ ‬خط‭ ‬،توخطه‮»‬‭ ‬كدام‭ ‬خط‭ ‬و‭ ‬كدام‭ ‬خبر؟‭ ‬خط‭ ‬انتقام جویانه‭ ‬‮«‬رضا‮»‬‭ ‬یا‭ ‬خط‭ ‬خلافكارانه‭ ‬خود‭ ‬رئیس؟‭ ‬یا‭ ‬شاید‭ ‬هم‭ ‬خط‭ ‬زندگی؟‭ ‬باز‭ ‬هم‭ ‬متاسفانه‭ ‬جستجو‭ ‬برای‭ ‬یافتن‭ ‬پاسخ‭ ‬این‭ ‬پرسش ها‭ ‬بی‮ ‬نتیجه‭ ‬است‮.‬‭ ‬كیمیایی‭ ‬فیلم‭ ‬‮«‬رئیس‮»‬‭ ‬را،‭ ‬براساس‭ ‬دلبستگی‮ ‬اش‭ ‬به‭ ‬چند‭ ‬تصویر‭ ‬شاعرانه‭ ‬پی‮ ‬ریزی‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬مسیر‭ ‬منطق‭ ‬روایی‭ ‬درام‭ ‬را‭ ‬نیز‭ ‬فدای‭ ‬این‭ ‬شاعرانگی‭ ‬كرده‭ ‬است‮.‬‭ ‬دیدار‭ ‬‮٢‬‭ ‬دوست‭ ‬قدیمی‭ ‬در‭ ‬یك‭ ‬سینمای‭ ‬مخروبه،‭ ‬بیرون‭ ‬آمدن‭ ‬جوان‭ ‬زخم خورده‭ ‬از‭ ‬دل‭ ‬خروارها‭ ‬زباله،‭ ‬نجات‭ ‬یافتن‭ ‬جوان‭ ‬از‭ ‬داخل‭ ‬قفس‭ ‬حیوانات‭ ‬وحشی‭ ‬به‭ ‬دست‭ ‬پدر‭ ‬و‮...‬‭ ‬این ها‭ ‬تصاویر‭ ‬مورد‭ ‬علاقه‭ ‬كارگردان‭ ‬كهنه كار‭ ‬سینمای‭ ‬ایران‭ ‬است‭ ‬كه‭ ‬در‭ ‬‮«‬رئیس‮»‬،‭ ‬به‭ ‬شكلی‭ ‬نامنظم‭ ‬پی‭ ‬هم‭ ‬ردیف‭ ‬شده اند‮.‬
دلم‭ ‬نمی‮ ‬آید‭ ‬حرف های‭ ‬تند‭ ‬و‭ ‬تیز‭ ‬بارها‭ ‬گفته‭ ‬شده‭ ‬را‭ ‬تكرار‭ ‬كنم‮.‬‭ ‬این‭ ‬كه‭ ‬‮«‬تاریخ‭ ‬مصرف‭ ‬كیمیایی‭ ‬تمام‭ ‬شده‭ ‬است‮»‬‭ ‬نه‮.‬‭ ‬خیلی‮ ‬ها‭ ‬تحمل‭ ‬شنیدن‭ ‬این‭ ‬جمله‭ ‬را‭ ‬ندارند‮.‬‭ ‬كیمیایی‭ ‬خودش‭ ‬در‭ ‬گفتگویی،‭ ‬راه‭ ‬و‭ ‬چاه‭ ‬را‭ ‬نشانمان‭ ‬داده‭ ‬است‮.‬‭ ‬او‭ ‬پس‭ ‬از‭ ‬ساخت‭ ‬فیلم‭ ‬‮«‬ضیافت‮»‬‭ ‬گفته‭ ‬است‮:‬‭ ‬‮«‬ما‭ ‬را‭ ‬با‭ ‬تاریخ‭ ‬فیلم هایمان‭ ‬قضاوت‭ ‬كنید‭ ‬نه‭ ‬با‭ ‬جدیدترین‭ ‬فیلم هایمان‮.»‬‭ ‬این‭ ‬طور‭ ‬بهتر‭ ‬است‭ ‬حالا‭ ‬راحت تر‭ ‬می‮ ‬توانم‭ ‬بنویسم‮.‬‭ ‬با‭ ‬تمام‭ ‬سرخوردگی‮ ‬ام‭ ‬یك‭ ‬بار‭ ‬دیگر‭ ‬تا‭ ‬فیلم‭ ‬بعدی‭ ‬استاد‭ ‬،دلم‭ ‬را‭ ‬خوش‭ ‬می‮ ‬كنم‭ ‬و‭ ‬منتظر‭ ‬می‮ ‬مانم‮.‬‭ ‬یعنی‭ ‬ممكن‭ ‬است‭ ‬معجزه ای‭ ‬رخ‭ ‬دهد؟‮!‬

روزنامه خراسان
احسان رحیم زاده

منبع : فیلم‌نگار